Το φορολογικό μας σύστημα, μετά την 1.1.2014, διακρίνει τις πηγές των εισοδημάτων σε τέσσερις κατηγορίες και επιβάλλει την φορολόγησή τους με ιδιαίτερο τρόπο για κάθε μία από αυτές. Σύμφωνα με το άρθρο 7 του ΚΦΕ (Ν 4172/2013), φορολογητέο εισόδημα είναι το εισόδημα που απομένει μετά την αφαίρεση των δαπανών που νομίμως εκπίπτουν από το ακαθάριστο ποσό συγκεκριμένης πηγής εισοδήματος. Για παράδειγμα, από τις μικτές αποδοχές του μισθωτού, αφαιρούνται οι κρατήσεις για ασφαλιστικές εισφορές που τον αφορούν. Ομοίως, από τα ακαθάριστα έσοδα του ελεύθερου επαγγελματία, ασκούντος ατομική επιχειρηματική δραστηριότητα (π.χ. δικηγόρος), αφαιρούνται οι επιχειρηματικές του δαπάνες με τα κριτήρια του άρθρου 22 του ΚΦΕ και με την επιφύλαξη των αναφερομένων στο επόμενο άρθρο 23. Περαιτέρω, ο ΚΦΕ κατατάσσει τα ακαθάριστα εισοδήματα στις ακόλουθες κατηγορίες:
| (α) Εισόδημα από μισθωτή εργασία και συντάξεις |
| (β) Εισόδημα από επιχειρηματική δραστηριότητα |
| (γ) Εισόδημα από κεφάλαιο |
| (δ) Εισόδημα από υπεραξία μεταβίβασης κεφαλαίου |
Στην κατηγορία του εισοδήματος από επιχειρηματική δραστηριότητα ανήκουν οι (πρώην) ελεύθεροι επαγγελματίες, οι ατομικές επιχειρήσεις, καθώς και οι ασκούντες αγροτική δραστηριότητα. Στην κατηγορία του εισοδήματος από κεφάλαιο περιλαμβάνεται το εισόδημα που αποκτά ένα φυσικό πρόσωπο στην διάρκεια ενός φορολογικού έτους, σε μετρητά ή σε είδος, με την μορφή μερισμάτων, τόκων, δικαιωμάτων (royalties), καθώς και από ακίνητη περιουσία (μισθώματα). Στην κατηγορία του εισοδήματος από υπεραξία μεταβίβασης κεφαλαίου, ανήκει η μεταβίβαση ακίνητης περιουσίας (αναστολή εφαρμογής των συγκεκριμένων διατάξεων, μέχρι την 31.12.2024, Ν 5000/2022) και η μεταβίβαση τίτλων (μετοχές, μερίδια, ολόκληρη επιχείρηση κ.λπ.). Τα εισοδήματα κάθε κατηγορίας φορολογούνται διακεκριμένα, με ιδιαίτερο τρόπο και με εξάντληση της φορολογικής υποχρέωσης, για τα φυσικά πρόσωπα. Έτσι, οι μισθωτοί και οι συνταξιούχοι φορολογούνται με βάση την κλίμακα του άρθρου 15, σε συνδυασμό με την μείωση φόρου του άρθρου 16 (ΚΦΕ). Το εισόδημα από επιχειρηματική δραστηριότητα φορολογείται επίσης με την κλίμακα του άρθρου 15, αλλά χωρίς να λαμβάνεται υπόψη η μείωση φόρου του άρθρου 16. Ιδιαίτεροι συντελεστές για την φορολόγηση μερισμάτων, τόκων και δικαιωμάτων, ενώ υπάρχει ειδική κλίμακα (παράγραφος 4, άρθρο 40) για την φορολόγηση των μισθωμάτων.
Επειδή, ακούστηκε πάλι, μέσω συνθημάτων σε πρόσφατες συγκεντρώσεις εργαζομένων, ως αίτημα, η φράση: «αύξηση αφορολόγητου κ.λπ.» πρέπει να επισημάνουμε για πολλοστή φορά ότι ο ΚΦΕ δεν προβλέπει την ύπαρξη αφορολόγητου ποσού εισοδήματος. Αντιθέτως, στην φορολογική κλίμακα της παραγράφου 1, του άρθρου 15, ως άνω, του ΚΦΕ, τα εισοδήματα φορολογούνται από το πρώτο ευρώ. Αφορολόγητο ποσό θα είχαμε αν, για το πρώτο κλιμάκιο φορολογίας εισοδήματος για όλους τους φορολογούμενους, προβλεπόταν μηδενικός (0%) συντελεστής φόρου, οπότε η φορολόγηση των εισοδημάτων θα εκκινούσε από ένα συγκεκριμένο ποσό εισοδήματος και μετά. Τέτοιο κλιμάκιο υπήρχε στις διατάξεις του προηγούμενου ΚΦΕ (Ν 2238/1994), οπότε η φορολόγηση των εισοδημάτων εκκινούσε από το επόμενο κλιμάκιο. Κλιμάκιο, με μηδενικό συντελεστή φόρου, ως γνωστό, δεν υπάρχει στον ισχύοντα ΚΦΕ. Καλό είναι συνεπώς, όσοι «συντάσσουν» τα συνθήματα, τα οποία στην συνέχεια ακούγονται υπό μορφή κοινωνικών διεκδικήσεων, να ενημερώνονται νωρίτερα από ασφαλείς πηγές.
«Επειδή, ακούστηκε πάλι, μέσω συνθημάτων σε πρόσφατες συγκεντρώσεις εργαζομένων, ως αίτημα, η φράση: «αύξηση αφορολόγητου κ.λπ.» πρέπει να επισημάνουμε για πολλοστή φορά ότι ο ΚΦΕ δεν προβλέπει την ύπαρξη αφορολόγητου ποσού εισοδήματος»
Η πραγματικότητα είναι, και αυτό πρέπει να έχουμε υπόψη μας, ότι προβλέπεται, όχι αφορολόγητο ποσό, αλλά μείωση του φόρου, με κλιμακωτό τρόπο, αναλόγως προς των αριθμό των εξαρτώμενων τέκνων (όπως αυτά ορίζονται στο άρθρο 11 του ΚΦΕ) του/της φορολογούμενου/νης. Έτσι, έχουμε μείωση του φόρου που προκύπτει κατά την εφαρμογή του άρθρου 15, δηλαδή της κλίμακας φόρου, κατά το ποσό των 777 ευρώ για τον φορολογούμενο χωρίς εξαρτώμενα τέκνα. Η μείωση του φόρου ανέρχεται σε 900 ευρώ για τον φορολογούμενο με ένα (1) εξαρτώμενο τέκνο, σε 1.120 ευρώ για δύο (2) εξαρτώμενα τέκνα, σε 1.340 ευρώ για τρία (3) εξαρτώμενα τέκνα, σε 1.580 ευρώ για τέσσερα (4) εξαρτώμενα τέκνα και σε 1.780 ευρώ για πέντε (5) εξαρτώμενα τέκνα. Για κάθε επιπλέον εξαρτώμενο τέκνο μετά το πέμπτο, η μείωση του φόρου αυξάνεται κατά 220 ευρώ για κάθε επόμενο τέκνο. Εάν το ποσό του φόρου είναι μικρότερο των ποσών αυτών, η μείωση του φόρου περιορίζεται στο ποσό του αναλογούντος φόρου. Σημειώνεται ότι, όταν το εισόδημα υπερβαίνει το ποσό των 12.000 ευρώ (φορολογητέο), η μείωση του φόρου περικόπτεται κατά 20 ευρώ, ανά 1.000 ευρώ εισοδήματος (πάνω από τις 12.000).
Συνεπώς, υπάρχει ένα «ιδιότυπο αφορολόγητο», το οποίο προκύπτει από την διαίρεση του ποσού της κλιμακωτής μείωσης του φόρου, δια του συντελεστή φόρου του πρώτου κλιμακίου της φορολογικής κλίμακας, δηλαδή δια 9% (0,09). Ωστόσο, η ευεργετική αυτή διάταξη αφορά μόνο τους μισθωτούς και συνταξιούχους, καθώς και όσους αποκτούν εισόδημα από αγροτική επιχειρηματική δραστηριότητα. Όχι το σύνολο των φορολογουμένων πολιτών. Για παράδειγμα, ο δικηγόρος που ασκεί ελευθέριο επάγγελμα και δεν παρέχει μισθωτή εργασία, δεν απολαμβάνει την ωφέλεια της μείωσης του φόρου του άρθρου 16. Ούτε φυσικά ο οποιοσδήποτε άλλος ελεύθερος επαγγελματίας ή ο ασκών ατομική επιχειρηματική δραστηριότητα. Το σύνθημα λοιπόν θα έπρεπε να ήταν: «καθιέρωση μείωσης φόρου για όλους τους εργαζόμενους», δηλαδή και για αυτούς που αποκτούν εισόδημα από ατομική επιχειρηματική δραστηριότητα. Υπό αυτήν την έννοια, την ετήσια μείωση του φόρου, ωφελούνται οι μισθωτοί, δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, οι συνταξιούχοι, καθώς και όσοι ασκούν ατομική αγροτική δραστηριότητα, με ένα ή και περισσότερα εξαρτώμενα τέκνα, επίσης. Άρα, όχι το σύνολο των φορολογουμένων με ή χωρίς εξαρτώμενα τέκνα.
Παρεμπιπτόντως, αξίζει να υπενθυμίσουμε ότι η παραπάνω μείωση φόρου, δεν συνδέεται με τις ηλεκτρονικές πληρωμές, ούτε «χτίζεται» κανένα αφορολόγητο με την χρήση ηλεκτρονικών μέσων πληρωμής. Σύμφωνα με την σχετική διάταξη (παράγραφος 6, άρθρο 15), ο φόρος που προκύπτει κατά την εφαρμογή της κλίμακας της παραγράφου 1, του άρθρου 15, προσαυξάνεται κατά το ποσό που προκύπτει από την θετική διαφορά μεταξύ του απαιτούμενου και του δηλωθέντος ποσού δαπανών με ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής, πολλαπλασιαζόμενης επί τον συντελεστή 22%. Πρόκειται επομένως, για «φορολογική ποινή», αν δεν συμπληρωθεί το απαιτούμενο ποσό δαπανών με ηλεκτρονικές πληρωμές, και όχι για κατοχύρωση της μείωσης του φόρου.
* Ο κ. Νίκος Σγουρινάκης είναι τ. Διευθυντής Σύνταξης του περιοδικού «ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ», τ. Μέλος του ΣΛΟΤ.