Το Συμβούλιο Επικρατείας έκρινε ότι το πρόστιμο των 50.000 σε βάρος μεγάλου τηλεοπτικού σταθμού από το ΕΣΡ επιβλήθηκε νομίμως και με ειδική αιτιολόγηση, τονίζοντας ότι οι εικόνες που προβλήθηκαν από το νεκρό σώμα της Ελένης Τοπαλούδη αλλά και η εν γένει προσέγγιση ενός ευαίσθητου θέματος προσέβαλαν τη μνήμη της, χωρίς να εξυπηρετούν ενημερωτικούς σκοπούς.
Μάλιστα, όπως υπογράμμισε το ΣτΕ, η δήθεν συναίνεση του πατέρα της είναι νομικά αδιάφορη καθότι το μείζον εδράζεται στο γεγονός ότι οι τηλεοπτικοί σταθμοί πρέπει να σέβονται την προσωπικότητα, την τιμή και την αξιοπρέπεια των προσώπων, ακόμη και εκείνων που δεν βρίσκονται στη ζωή, κάτι που εν προκειμένω δεν συνέβη (ΣτΕ 346/2024).
Η υπόθεση και το πρόστιμο από το ΕΣΡ
Στη διάρκεια της εκπομπής προβλήθηκαν, επανειλημμένα και με διάρκεια, σημεία του νεκρού σώματος της Ελένης Τοπαλούδη, ενώ μεταδόθηκε και η εικόνα ανάσυρσης της σωρού από τη θάλασσα. Όλες οι εικόνες ήταν καλυμμένες με θόλωση από το σταθμό και εμφανίζονταν λευκές. Ο ανωτέρω τρόπος παρουσίασης της νεκρής κοπέλας, παρά τα μέτρα που έλαβε ο σταθμός, κρίθηκε από το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης ότι συνιστά προσβολή της μνήμης της, καθώς αφετηρία για την προσβολή αποτελεί η διαφύλαξη της καλής μνήμης της νεκρής κοπέλας και ο τρόπος που η ίδια θα αντιδρούσε στη συγκεκριμένη περίπτωση. Η προσωπικότητα του νεκρού, ως «συνέχεια» της προσωπικότητάς του εν ζωή ατόμου, έχει μεν παύσει οριστικά με τον θάνατό του, αντικατοπτρίζει, όμως, αυτό το οποίο υπήρξε ο νεκρός, όσο ζούσε.
Επιπλέον, στο πλαίσιο της εκπομπής αποτυπώθηκαν, με τη βοήθεια του καλεσμένου ιατροδικαστή, τα ευρήματα της ιατροδικαστικής έκθεσης και αναλύθηκαν ιατρικοί όροι, όπως αιμορραγικές διηθήσεις, κατάγματα, αιματώματα, εγκεφαλικό οίδημα, κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις.
Η προσέγγιση του θέματος κατ’ αυτό τον τρόπο θεωρήθηκε ότι μπορεί να προκαλέσει φόβο και ανασφάλεια σε ανήλικους τηλεθεατές οι οποίοι έχουν ιδιαίτερα ευαίσθητο ψυχικό κόσμο και επηρεάζονται βαθιά από τα μηνύματα και τις εικόνες που προβάλλονται από την τηλεόραση.
Κατόπιν τούτων, το ΕΣΡ επέβαλε σε βάρος του τηλεοπτικού σταθμού πρόστιμο ύψους 50.000 ευρώ για την προσβολή μνήμης της Ελένης Τοπαλούδη, καθώς και για προσβολή της υποχρέωσης προστασίας ανήλικων τηλεθεατών.
Το σκεπτικό του Συμβουλίου Επικρατείας
Για να ανατραπεί το πρόστιμο που επιβλήθηκε, υποστηρίχθηκε ενώπιον του ΣτΕ ότι υπήρξε προτροπή από τον ίδιο τον πατέρα του θύματος για την προβολή των φωτογραφιών χωρίς κάλυψη του προσώπου, προκειμένου να ευαισθητοποιηθεί η κοινή γνώμη, η προτροπή δε αυτή αποτέλεσε, όπως τονίστηκε, παροχή συναίνεσης με την οποία ο φορέας έθεσε, εκουσίως, εκτός σφαίρας προστασίας συγκεκριμένο αγαθό της προσωπικότητάς του. Παράλληλα, όπως σημειώθηκε από τον σταθμό, οι αλλεπάλληλες εμφανίσεις του πατέρα της άτυχης κοπέλας στην εκπομπή αποτελούν παραδοχή ότι η αξιοπρέπεια της κόρης του ουδόλως εθίγη.
Η προβολή τόσο σκληρών εικόνων δεν δικαιολογείται από την ανάγκη πληροφόρησης του κοινού
Το Ανώτατο Διοικητικό Δικαστήριο υπογράμμισε ότι ο σεβασμός της αξίας του ανθρώπου αποτελεί θεμελιώδη υποχρέωση την οποία πρέπει να διασφαλίζουν οι τηλεοπτικοί σταθμοί κατά την άσκηση της κατοχυρωμένης στο Σύνταγμα και την ΕΣΔΑ ελευθερίας μετάδοσης μέσω της ραδιοτηλεόρασης ειδήσεων, σχολίων και απόψεων. Μάλιστα, ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στο γεγονός ότι η υποχρέωση των τηλεοπτικών σταθμών να σέβονται την προσωπικότητα, την τιμή και την αξιοπρέπεια των προσώπων, η εικόνα των οποίων προβάλλεται ή στοιχεία των οποίων παρουσιάζονται στις εκπομπές τους, αφορά αδιακρίτως κάθε πρόσωπο, ακόμη και εάν δεν βρίσκεται στη ζωή.
Καταληκτικά, το Συμβούλιο Επικρατείας έκρινε ότι η απόφαση του ΕΣΡ είναι νόμιμη και ειδικά αιτιολογημένη, τονίζοντας ότι η προβολή τόσο σκληρών εικόνων δεν δικαιολογείται από την ανάγκη πληροφόρησης του κοινού. Τέλος, ως προς το σκέλος της ενδεχόμενης συναίνεσης, αντέταξε ότι αυτή δεν ασκεί νομική επιρροή στη στοιχειοθέτηση και τον καταλογισμό της αποδιδόμενης παράβασης που αφορά τη θεμελιώδη υποχρέωση του σταθμού να αντιμετωπίζει με αξιοπρέπεια και με σεβασμό στη μνήμη τους πρόσωπα που έχουν αποβιώσει και παρουσιάζονται στις εκπομπές του.
Δείτε την απόφαση στη Qualex: ΣτΕ 346/2024