Δυνάμει του άρθρου 12 του Ν 5095/2024 προστέθηκε το άρθρο 208 στον ΚΠολΔ, το οποίο περιγράφει τη διαδικασία για τη συναινετική εγγραφή και εξάλειψη προσημείωσης υποθήκης με πράξη δικηγόρου. Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με το (νέο) άρθρο 208 παρ. 1 ΚΠολΔ, τίτλο για την εγγραφή συναινετικής προσημείωσης υποθήκης και τίτλο για την εξάλειψη συναινετικής προσημείωσης υποθήκης αποτελεί πράξη, η οποία εκδίδεται από δικηγόρο, μέλος του Δικηγορικού Συλλόγου της περιφέρειας του Πρωτοδικείου στην περιφέρεια του οποίου εδρεύει το Ειρηνοδικείο στο οποίο κατατίθεται η αίτηση. Ο δικηγόρος, που εκδίδει την πράξη, ορίζεται στην πράξη κατάθεσης της σχετικής αίτησης από ειδικό κατάλογο, τηρουμένης της σειράς του ειδικού καταλόγου, από τον γραμματέα του δικαστηρίου. Δικαίωμα εγγραφής στον ειδικό κατάλογο έχουν βάσει της ΥΑ 33305/9.5.2024, α) δικηγόροι που είναι μέλη Δικηγορικού Συλλόγου, β) έχουν τακτοποιήσει το σύνολο των οικονομικών τους υποχρεώσεων προς τον Δικηγορικό Σύλλογο στον οποίο ανήκουν, γ) δεν τους έχει επιβληθεί πειθαρχική ποινή (εκτός από την ποινή της επίπληξης), δ) έχουν συμπληρώσει δύο έτη δικηγορικής υπηρεσίας, ε) έχουν λάβει πιστοποιητικό παρακολούθησης των ειδικών σεμιναρίων (για οποία γίνεται λόγος πιο κάτω) και στ) δεν έχουν διαγραφεί από τους ειδικούς καταλόγους που αφορούν τη νέα δικηγορική ύλη, λόγω υποτροπής και μη έκδοσης πράξης ή μη επεξεργασίας φακέλου.
Ζητήματα εκ του ειδικού καταλόγου
Όπως αναφέρθηκε, ο δικηγόρος, που εκδίδει την πράξη, ορίζεται από ειδικό κατάλογο (τον οποίο ο κατά τόπο αρμόδιος Δικηγορικός Σύλλογος καταρτίζει και διαβιβάζει πριν από την έναρξη κάθε δικαστικού έτους στη γραμματεία του δικαστηρίου), τηρουμένης της σειράς του ειδικού καταλόγου, από τον γραμματέα του δικαστηρίου. Σαφώς μπορούν να προκύψουν ζητήματα διαφάνειας ως προς τη τήρηση της σειράς των ορισμών των δικηγόρων, ιδίως από τη στιγμή που οι σχετικοί ορισμοί δεν γίνονται από δικαστές, αλλά από τη γραμματεία. Στην εν λόγω διαδικασία θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν σύγχρονα τεχνολογικά εργαλεία και εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης, ώστε οι σχετικοί ορισμοί να γίνονται αυτόματα, χωρίς την παρεμβολή ανθρώπου. Σε αυτή την κατεύθυνση κινείται και η διάταξη του άρθρου 4 παρ. 4 της ΥΑ 33305/9.5.2024, η οποία αναφέρει ότι η ανάθεση και η αντικατάσταση των δικηγόρων γίνεται με χρήση αυτοματοποιημένων συστημάτων.
Σαφώς μπορούν να προκύψουν ζητήματα διαφάνειας ως προς τη τήρηση της σειράς των ορισμών των δικηγόρων, ιδίως από τη στιγμή που οι σχετικοί ορισμοί δεν γίνονται από δικαστές, αλλά από τη γραμματεία.
Περαιτέρω, αν ο δικηγόρος που ορίστηκε αρνείται ή κωλύεται για οποιονδήποτε λόγο να αναλάβει την έκδοση της πράξης ή αν αποβιώσει ή αν δεν εκδώσει την πράξη εντός δέκα ημερών από την επομένη ημέρα που παραλαμβάνει την αίτηση και τα έγγραφα, ορίζεται ο επόμενος κατά σειρά στον ειδικό κατάλογο δικηγόρος, ο οποίος, όμως, σύμφωνα με το Ν 5095/2024, ορίζεται με πράξη του προϊσταμένου του Ειρηνοδικείου, την οποία αιτείται όποιος έχει έννομο συμφέρον, ήτοι είτε ο αιτών, είτε ο καθ’ ου η αίτηση. Από τη μία φαίνεται ότι ο ορισμός του επόμενου δικηγόρου γίνεται αυτόματα από τον προϊστάμενο του Ειρηνοδικείου και από την άλλη φαίνεται ότι απαιτείται αίτηση από τους έχοντες έννομο συμφέρον. Κατά τη δική μου άποψη, ο ορισμός του επομένου δικηγόρου πρέπει να γίνεται αυτεπαγγέλτως από τον προϊστάμενο του αρμόδιου δικαστηρίου, χωρίς να χρειάζεται οποιαδήποτε αίτηση, ή, ακόμα καλύτερα, να γίνεται αυτοματοποιημένα μέσω σύγχρονου τεχνολογικού εργαλείου της γραμματείας του δικαστηρίου.
Ζητήματα εκπαίδευσης δικηγόρων και συμπλήρωσης διετούς δικηγορικής υπηρεσίας
Σύμφωνα με το άρθρο 2 της ΥΑ 33305/9.5.2024, προκειμένου να εγγραφεί ένας δικηγόρος στον ειδικό κατάλογο για τις συναινετικές εγγραφές και εξαλείψεις προσημειώσεων υποθηκών, απαιτείται να επιμορφωθεί μέσω ειδικών σεμιναρίων, τα οποία διοργανώνονται από κοινού από τον Υπουργό Δικαιοσύνης και την Ολομέλεια των Προέδρων των Δικηγορικών Συλλόγων της χώρας και διεξάγονται εξ αποστάσεως, με ψηφιακό τρόπο, μία φορά ανά δικαστικό έτος. Τα ειδικά σεμινάρια για τη νέα διαδικασία συναινετικών εγγραφών και εξαλείψεων προσημειώσεων υποθηκών έχουν ελάχιστη διάρκεια δεκαέξι ωρών και οργανώνονται από Τριμελή Επιτροπή, η οποία αποφασίζει το περιεχόμενο των σεμιναρίων, ορίζει τους εισηγητές, καθορίζει τον τρόπο διεξαγωγής των ειδικών σεμιναρίων κ.λπ. Τα ειδικά σεμινάρια διεξάγονται χωρίς οικονομική επιβάρυνση των επιμορφούμενων δικηγόρων και η παρακολούθησή τους είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την εγγραφή τους στον ειδικό κατάλογο. Ναι μεν είναι καθ’ όλα αναγκαία η πραγματική παρακολούθηση των ειδικών σεμιναρίων από τους επιμορφούμενους δικηγόρους, αλλά είναι απορίας άξιο πως θα διασφαλιστεί το προαπαιτούμενο αυτό, ιδίως από τη στιγμή που στην φάση αυτή, μεγάλη μερίδα του δικηγορικού σώματος έχει δηλώσει συμμετοχή στα εν λόγω ειδικά σεμινάρια.
Η προϋπόθεση της συμπλήρωσης διετούς δικηγορικής υπηρεσίας, κατά την άποψή μου αποκλείει, χωρίς ισχυρό δικαιολογητικό έρεισμα, μεγάλη μερίδα νέων δικηγόρων από το εν λόγω αντικείμενο.
Προσέτι, η προϋπόθεση της συμπλήρωσης διετούς δικηγορικής υπηρεσίας, κατά την άποψή μου αποκλείει, χωρίς ισχυρό δικαιολογητικό έρεισμα, μεγάλη μερίδα νέων δικηγόρων από το εν λόγω αντικείμενο, ιδίως λαμβανομένου υπόψη ότι ένας νέος δικηγόρος, ο οποίος μόλις έλαβε την άδεια ασκήσεως επαγγέλματος, είναι πολύ πιθανό να χειριστεί σχετική υπόθεση ως νομικός παραστάτης του αιτούντος και άρα να κληθεί να συντάξει την αίτηση και το σχέδιο της πράξης. Συνεπώς, αυτός ο νέος δικηγόρος, σαφώς μπορεί να επεξεργαστεί σχετικό φάκελο και να συντάξει/ελέγξει επιτυχώς το τελικό κείμενο της πράξης που θα υπογράψει και αν χρειαστεί οποιαδήποτε διευκρίνιση ή επεξήγηση, να υποστηριχθεί από τους νομικούς παραστάτες των εμπλεκομένων μερών, οι οποίοι άλλωστε και υπό το προηγούμενο νομοθετικό καθεστώς έδιναν διασαφηνίσεις και επεξηγήσεις, όπου χρειαζόταν, στους δικαστές που εξέδιδαν τις σχετικές αποφάσεις.
Η διευθέτηση των υποθέσεων αυτών με διαμεσολάβηση
Βάσει του άρθρου 8 παρ. 5 του Ν 4650/2019 περί διαμεσολάβησης, η εγγραφή και εξάλειψη προσημείωσης υποθήκης μπορεί να γίνει (και) με πρακτικό διαμεσολάβησης διαμεσολαβητή, ενώπιον του οποίου παρίστανται τα μέρη, μετά των πληρεξουσίων δικηγόρων τους, οι οποίοι εκδίδουν και προσκομίζουν το προβλεπόμενο γραμμάτιο προκαταβολής εισφορών και ενσήμων. Με βάση τη ρύθμιση αυτή καθώς και τη νέα δυνατότητα για εγγραφή και εξάλειψη συναινετικής προσημείωσης υποθήκης με πράξη δικηγόρου, δυνάμει του άρθρου 13 του Ν 5095/2024, επήλθε τροποποίηση στο άρθρο 1274 ΑΚ, το οποίο έχει πλέον ως εξής: «Τίτλο για εγγραφή και εξάλειψη προσημείωσης υποθήκης παρέχει δικαστική απόφαση, διαταγή πληρωμής, πρακτικό διαμεσολάβησης και όσες άλλες πράξεις ή διαταγές αναγνωρίζονται από τον νόμο ως τίτλοι για εγγραφή προσημείωσης». Επομένως, συναινετική εγγραφή και εξάλειψη προσημείωσης υποθήκης γίνεται από 1.6.2024 και εφεξής είτε από δικηγόρο, με πράξη, είτε από διαμεσολαβητή, με πρακτικό διαμεσολάβησης.
Η διενέργεια συναινετικών εγγραφών και εξαλείψεων προσημειώσεων υποθηκών ενώπιον διαμεσολαβητών φαίνεται να είναι και οικονομικότερη, τουλάχιστον από άποψη εξόδων, για τα εμπλεκόμενα μέρη.
Ναι μεν η διαδικασία για τον ορισμό δικηγόρου για έκδοση πράξης συναινετικής εγγραφής ή εξάλειψης προσημείωσης υποθήκης είναι πολύ συγκεκριμένη και θα γίνεται από σχετικό ειδικό κατάλογο με τήρηση σχετικής σειράς, που θα εμποδίζει τη συσσώρευση της εν λόγω δικηγορικής ύλης σε συγκεκριμένη μερίδα δικηγόρων, αλλά τίποτα δεν εμποδίζει τις τράπεζες, οι οποίες έχουν τεράστιο όγκο σχετικών υποθέσεων, σε συνεννόηση με τους πελάτες τους, να αναθέτουν το εν λόγω αντικείμενο υποθέσεων σε «συνεργαζόμενους» διαμεσολαβητές, αποκλείοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο τους δικηγόρους από το νέο αντικείμενο.
Περαιτέρω, δεν πρέπει να παραβλέπεται ότι 1) τα γραμμάτια προκαταβολής εισφορών και ενσήμων των πληρεξουσίων δικηγόρων των μερών ενώπιον του διαμεσολαβητή είναι χαμηλότερα σε σχέση με τα γραμμάτια προκαταβολής εισφορών και ενσήμων για συναινετική εγγραφή και εξάλειψη προσημείωσης υποθήκης και 2) για τον δικηγόρο που εκδίδει την πράξη, πρέπει να εκδίδεται ειδικό γραμμάτιο προκαταβολής από τον αιτούντα, σε αντίθεση με τον διαμεσολαβητή, για τον οποίο δεν υπάρχει αντίστοιχη υποχρέωση και ως εκ τούτου η διενέργεια συναινετικών εγγραφών και εξαλείψεων προσημειώσεων υποθηκών ενώπιον διαμεσολαβητών φαίνεται να είναι και οικονομικότερη, τουλάχιστον από άποψη εξόδων, για τα εμπλεκόμενα μέρη.
* Ο κ. Σωκράτης Τσαχιρίδης είναι Δικηγόρος, υπ. Διδάκτωρ Νομικής ΑΠΘ, κάτοχος ΜΔ από το Πάντειο Πανεπιστήμιο, Διαμεσολαβητής καθώς και Εκπαιδευτής Διαμεσολαβητών.
Δείτε το σχετικό Σεμινάριο: Η νέα δικηγορική ύλη του Ν 5095/2024 στην πράξη