Για την περίπτωση που δεν το πρόσεξε κανείς, είχαμε (και) στην Ελλάδα Ευρωεκλογές. Δηλαδή εκλογές για την ανάδειξη των 21 Ελλήνων εκπροσώπων στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο των 720 μελών.
Στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο: συν-νομοθέτη σύμφωνα με το πολύπλοκο σύστημα λειτουργίας της ΕΕ (χωρίς βέβαια τη νομοθετική πρωτοβουλία), με ρόλο στην ανάδειξη του Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (αν και η νομοθετημένη/συμφωνημένη μέθοδος των Spitzenkandidaten έχει ήδη εκτροχιασθεί) και με τελική επιψήφιση τόσο του Προέδρου, όσο και εν συνεχεία των μελών της Επιτροπής (και άρα του διαμοιρασμού των ουσιαστικών χαρτοφυλακίων – Εσωτερική Αγορά, Ανταγωνισμός, Ενέργεια, Μετανάστευση, Εξωτερική Πολιτική/Ασφάλεια, αύριο Άμυνα/Εξοπλισμοί – και των πιο διακοσμητικών). Α, ναι, και με την αποστολή να συζητά για τα μεγάλα ζητήματα – είτε ανώδυνα/ως talking shop, είτε πιο επιδραστικά/ως «συνείδηση της Ευρώπης».
Λέμε ότι είχαμε Ευρωεκλογές, αλλά και θα μπορούσε αυτό να μην έχει επισημανθεί, επειδή η (όποια) δημόσια συζήτηση επικεντρώθηκε στα Πόθεν Έσχες των πολιτικών αρχηγών και τον συνήθη σκυλοκαυγά. επειδή η κατάρτιση των Ευρωψηφοδελτίων ανέδειξε μεν περσόνες αλλά πολύ-πολύ λιγότερο θέματα (Ευρωπαϊκά) και προβληματισμούς. επειδή και η εικόνα των πολιτικών αρχηγών το βράδυ της κάλπης θύμισε – επώδυνα ή γραφικά, διαλέξτε! – φοιτητικές εκλογές. Όπου η κάθε παράταξη έχει κερδίσει.
Συν, ακούστηκαν οι σωστές/επιβεβλημένες αυτοκαταγγελίες για την υψηλή πτήση της αποχής. Όπου μόνον η Κροατία μας ξεπέρασε (εκεί άγγιξε η αποχή το αδιανόητο 80%, έναντι δικού μας σχεδόν 60%, οι Ολλανδοί είχαν 53% αποχή, οι Κύπριοι 50%).
Επειδή όμως ξεκινήσαμε λέγοντας ότι ΕΙΧΑΜΕ Ευρωεκλογές, στα Ευρωπαϊκά δε η θεσμική διάσταση πάντοτε διεκδικεί να δίνει το «παρών», μερικές παρατηρήσεις: Πρώτα-πρώτα, όλοι κατέγραψαν άνοδο της Ακροδεξιάς, ή πάντως της ριζοσπαστικής Δεξιάς, με εθνικιστικές/νατιβιστικές απολήξεις. Πλην όμως αυτό, ισχυρό και σημαντικό σε εθνικό επίπεδο – AfD, RN, Fratelli, Fidesz, Vox, PiS κοκ – δεν μεταφράζεται εύκολα, πάντως όχι με προβλεπτό τρόπο, σε Ευρωπαϊκό.
Όπως θα δούμε τα επόμενα εικοσιτετράωρα, οι πολιτικές ομάδες των Χριστιανοδημοκρατών ΕΛΚ/ΕΡΡ, των Συντηρητικών και Μεταρρυθμιστών/ECR και των Ταυτότητας και Δημοκρατίας/ID στο ΕυρωΚοινοβούλιο, πέραν της θεσμικής διαφοράς τού κατά πόσον αποτελούν (κατά τον Κανονισμό) Ευρωπαϊκά πολιτικά κόμματα ή απλώς ομάδες, χαρακτηρίζονται από σοβαρή ρευστότητα. Και τούτο, ενώ πολιτικοί σχηματισμοί όπως το Ουγγρικό Fidesz και το Γερμανικό AfD – αμφότερα σε άνοδο στις τωρινές κάλπες – βρίσκονται στους «μη-εγγεγραμμένους».
Επίσης στις αμέσως επόμενες ώρες, οι χειρισμοί παρασκηνίου, με τα πολιτικά ανοίγματα της (απερχομένης) Προέδρου της Επιτροπής Ούρσουλας φον ντερ Λάϊεν, πλην και με τους χειρισμούς από πλευράς Βίκτορ Όρμπαν προς τη διπλή κατεύθυνση Τζώρτζιας Μελόνι – εις ρόλον, αληθινά, πολύφερνης νύφης – και AfD για τη σύμπηξη ευρύτερου δεξιού μετώπου, που θα συμπεριλάμβανε ECR – ID και μη εγγεγραμμένους (εδώ βρίσκει κανείς AfD, PIS/Πολωνία και Fidesz/Ουγγαρία, αλλά και Cinque Stelle/Ιταλία για παράδειγμα. Δίπλα λοιπόν στο πρόβλημα που δημιουργείται από τη συνύπαρξη (περίπου) φιλο-Ευρωπαϊκών και (μάλλον) αντι-Ευρωπαϊκών δυνάμεων, υπάρχει και η θεσμική παγίδα: τι είναι Ευρωπαϊκό κόμμα και τι «απλώς» πολιτική ομάδα του ΕυρωΚοινοβουλίου. Και πώς προχωρούν…
Εδώ ακριβώς έρχεται να περιπλέξει ακόμη περισσότερο τα πράγματα η διαδικασία των Spitzenkanditaten. Αυτή ξεκίνησε μετά την άρνηση του Ζακ Ντελόρ να δεχθεί να ορισθεί Πρόεδρος της Επιτροπής, τότε που αρκούσε η απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, αν δεν εξασφάλιζε την επιψήφιση του ΕυρωΚοινοβουλίου. Μετά τη Συνθήκη της Λισσαβώνας (και τις δι-οργανωτικές συμφωνίες για την εφαρμογή της), ο φαινόμενος να εξασφαλίζει πλειοψηφία στο Κοινοβούλιο προτεινόμενος ως Πρόεδρος της Επιτροπής αναδεικνύεται από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, συγκροτεί σε συνεργασία με το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο τα (μείζονα τουλάχιστον) χαρτοφυλάκια της Επιτροπής και, ύστερα, έρχεται το όλο σύστημα για επικύρωση στο Κοινοβούλιο.
Το οποίο – για να είμαστε ρεαλιστές – προσέχει τι κάνει/με ποιους έχει να κάνει, πλην περνάει τους υποψηφίους από είδος ακρόασης, μη διστάζοντας να απορρίψει. (Αρκεί να θυμηθούμε την περίπτωση του Μαργαρίτη Σχοινά, ο οποίος προτάθηκε από φον ντερ Λάϊεν ως – μη εκτελεστικός – αντιπρόεδρος «για την προστασία του Ευρωπαϊκού τρόπου ζωής», κινδύνεψε να καταψηφισθεί λόγω της νατιβιστικής επίγευσης του τίτλου και κατέληξε «για την προώθηση του Ευρωπαϊκού τρόπου ζωής»).
Ας σημειωθεί ότι η εφαρμογή της μεθόδου των Spitzenkandidaten «απέδωσε» την ιδιαίτερη φιγούρα του Ζαν-Κλωντ Γιουνκέρ το 2014. η παράκαμψή της (με πρόταση Μακρόν) το 2019, μας έφερε την Ούρσουλα φον ντερ Λάϊεν. Η οποία, τώρα, επιχειρεί επαναφορά της μεθόδου υπέρ της συνέχισης της δικής της Προεδρίας.
Το πράγμα θα τελείωνε εδώ, πλην… έχει συνέχεια! Σημαντική συνέχεια, δε. Διότι η Προεδρία φον ντερ Λάϊεν συνέπεσε (;) με επέκταση των δραστηριοτήτων της Επιτροπής, σε μια de facto βάση, δηλαδή χωρίς ρητή διεύρυνση των αρμοδιοτήτων του. Και τούτο σε μια περίοδο όπου το είδος των προκλήσεων – πανδημία, ενεργειακή κρίση, Ουκρανικό – μάλλον ωθούσαν προς την κατεύθυνση μιας διακρατικής Ευρώπης, παρά την επίταση της Κοινοτικής μεθόδου… Αρκεί να θυμηθεί κανείς την υπερπροθυμία αναβάθμισης των κυρώσεων (και δη των δευτερογενών κυρώσεων) κατά της Ρωσίας με μοχλό την ΕΕ, αν και καθοδήγηση ΗΠΑ. Και τώρα, «αύριο», τη διαφαινόμενη θέσμιση χαρτοφυλακίων Άμυνας/Εξοπλιστικών, σε μια συγκυρία καίρια μεν για την θεματική αυτή, αλλά χωρίς κάποια συμφωνημένη επέκταση της αρμοδιότητας της ΕΕ ratione materiae (πόσο μάλλον της Επιτροπής).
We shall live in interesting times, μετά απ’ αυτές τις Ευρωεκλογές, όντως.