Η απουσία καθορισμένου θεσμικού πλαισίου για την άσκηση και τη συνεργασία, οι χαμηλές αμοιβές, τα εξαντλητικά ωράρια εργασίας και η ανάγκη για εύρεση ισορροπίας μεταξύ προσωπικής και επαγγελματικής καθημερινότητας αποτελούν ορισμένες μόνο από τις όψεις του δικηγορικού επαγγέλματος, όπως η δική μας γενιά καλείται να το βιώσει. Αν προστεθεί, μάλιστα, στα παραπάνω η γενικευμένη ανασφάλεια που επικρατεί, απόρροια των πρόσφατων νομοθετικών μεταρρυθμίσεων στο φορολογικό και κοινωνικοασφαλιστικό σύστημα, γίνεται εύκολα αντιληπτό πως ο δικηγορικός κλάδος καθίσταται αποδέκτης μεγάλων πιέσεων μπροστά σε μια επικείμενη διαδικασία αναμόρφωσης των βασικών χαρακτηριστικών του.
Το δικηγορικό επάγγελμα καλείται να προσαρμοστεί σε μια νέα πραγματικότητα, η οποία θέτει στο στόχαστρο τον πυρήνα του ελεύθερου επαγγέλματος ως λειτούργημα και ωθεί εμμέσως σε άλλες -περισσότερο ελεγχόμενες- μορφές άσκησής του. Η δικηγορία περνάει τις δικές της ημέρες δυσκολιών και αναζήτησης νέας ταυτότητας ενώπιον της τεχνολογικής προόδου και της εξέλιξης των οικονομικών και κοινωνικών σχέσεων, αναδεικνύοντας στο πλαίσιο αυτό την ανάγκη για μεγαλύτερη αυτοκριτική.
Ας το δούμε, όμως, ρεαλιστικά. Ο κλάδος που καλείται να ρυθμίσειτις έννομες σχέσεις, να συμβάλλει στον καθορισμό και την ερμηνεία του πλαισίου κανόνων που περιβάλλουν την ανθρώπινη δραστηριότητα, αδυνατεί να θεσπίσει ένα πλαίσιο που θα καθορίζει τα βασικά χαρακτηριστικά του νομικού επαγγέλματος. Είμαστε εμείς οι ίδιοι οι δικηγόροι, που επί χρόνια ανεχθήκαμε την ύπαρξη ασαφούς πλαισίου λειτουργίας της άσκησης ως θεσμό υποδοχής στη δικηγορική ζωή που ευνόησε την εκμετάλλευση, καθορίσαμε το θεσμό της συνεργασίας με τρόπο που να μην ανταποκρίνεται στις ανάγκες του επαγγέλματος και επιτρέψαμε να επιβαρυνθούν τα πιο ευάλωτα μέλη, οι ασκούμενοι-ες και οι νέοι-ες δικηγόροι από μια κατάσταση που απέχει πολύ από όσα το συλλογικό στερεότυπο και οι σειρές του Netfix φαντάζονται για τους δικηγόρους.
Όσο, λοιπόν, γοητευτική είναι η ενασχόληση με τη δικηγορία, άλλο τόσο δύσκολη καταλήγει η προσέγγισή της. Οι επαγγελματικές εξαρτήσεις, η δυσαναλογία των αμοιβών, η συχνή απουσία επαρκούς προσωπικού χρόνου και η αδυναμία θέσπισης ορίων μεταξύ προσωπικής και επαγγελματικής ιδιότητας διαμορφώνουν μια πραγματικότητα με ιδιαίτερες προκλήσεις. Ταυτοχρόνως, η έλλειψη οργανωμένου πλαισίου εισόδου στο επάγγελμα μέσω του θεσμού της άσκησης καθώς και η δυσκολία στον καθορισμό του μετέπειτα πλαισίου συνεργασίας μεταξύ συνεργατών δικηγόρων, μετατρέπουν την αναμέτρηση με τη δικηγορία σε καθημερινή μάχη.
Ειδικά για τη Θεσσαλονίκη, την πόλη που ο χαρακτήρας της επαγγελματικά άλλοτε γέρνει προς την Αθήνα και άλλες στιγμές ομοιάζει περισσότερο με περιοχή της επαρχίας, διαμορφώνεται μια sui generis καθημερινότητα με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Στο μισθολογικό πεδίο η σύγκριση δεν ευνοεί τη Θεσσαλονίκη, ενώ η απουσία καθορισμένου πλαισίου αμοιβής για την άσκηση με απόφαση του οικείου Δικηγορικού Συλλόγου καθιστά ακόμα πιο άνιση τη σύγκριση.
Γι’ αυτό και στην Ένωση Ασκουμένων και Νέων Δικηγόρων Θεσσαλονίκης θέσαμε ως προτεραιότητα την ανάγκη λήψης απόφασης για τον καθορισμό πλαισίου σχετικά με τα χαρακτηριστικά και τις υποχρέωσεις της άσκησης εκ μέρους του ΔΣΘ. Με τις παρεμβάσεις, τις δράσεις και τη λειτουργία μας προσπαθούμε να υπενθυμίσουμε την ανάγκη για ρύθμιση των μορφών απασχόλησης, καταπολεμώντας τη διαγενεακή ανισότητα που εμφανίζεται συχνά εντός του κλάδου. Η αναθεώρηση του Κώδικα Δικηγόρων αποτελεί μια καλή ευκαιρία για να αναρωτηθούμε και να συνδιαμορφώσουμε τους κανόνες γύρω από την αποσαφήνιση των χαρακτηριστικών του επαγγέλματος του δικηγόρου. Συμμετέχοντας σε έναν ανοιχτό και ειλικρινή διάλογο σκοπεύουμε να καταθέσουμε και να αναδείξουμε τις απόψεις των νέων δικηγόρων της Θεσσαλονίκης για τα ζητήματα που τους αφορούν και να επιδιώξουμε την όσο το δυνατόν επιδραστικότερη αποτύπωση των σκέψεων αυτών στο νέο κείμενο του Κώδικα Δικηγόρων που αναμένεται να προκύψει.
Η αναθεώρηση του Κώδικα Δικηγόρων αποτελεί μια καλή ευκαιρία για να αναρωτηθούμε και να συνδιαμορφώσουμε τους κανόνες γύρω από την αποσαφήνιση των χαρακτηριστικών του επαγγέλματος του δικηγόρου
Παρά τις δυσκολίες που εντοπίζονται στην καθημερινή ενασχόληση με το δικηγορικό επάγγελμα, ο ανθρώπινος παράγοντας των προσωπικών σχέσεων που διαμορφώνονται στον κλάδο καταλήγει να αποτελεί βασική προϋπόθεση για τη βελτίωση των συνθηκών άσκησής του. Τα γνωρίσματα της Θεσσαλονίκης είναι, άλλωστε, τέτοια που επιτρέπουν τη δημιουργία στενών σχέσεων συνεργασίας, κατανόησης και αλληλεγγύης μεταξύ των συναδέλφων-σσων. Τα παραπάνω αποτελούν σε κάθε περίπτωση και τη φιλοδοξία μας στην Ένωση Ασκουμένων και Νέων Δικηγόρων. Να διαμορφώσουμε τις συνθήκες, έτσι ώστε μια ενεργή κοινότητα νέων νομικών να απελευθερώσει τη δυναμική της. Και για τον λόγο αυτό εκτιμούμε ότι ασκούμε θεμιτές πιέσεις για να αποκατασταθούν σημαντικές αδικίες, παρουσιάζοντας την ίδια στιγμή προτάσεις που θα συμβάλλουν στη βελτίωση των συνθηκών της καθημερινότητας των νέων δικηγόρων και στην εν τέλει βελτίωση της ποιότητας της επαγγελματικής μας ζωής.
Παράλληλα, στοχεύουμε στην αλληλεπίδρασήμας με την κοινωνία της Θεσσαλονίκης. Αξιοποιώντας την επαφή μας με την Πανεπιστημιακή κοινότητα επιθυμούμε να εδραιώσουμε ακόμα πιο σταθερές σχέσεις γνωριμίας και εξοικείωσης με τους μελλοντικούς ασκούμενους και νέους δικηγόρους, ενώ εστιάζοντας στην κοινωνία των πολιτών επιδίωξή μας αποτελεί η δυνατότητα κοινωνικής παρέμβασης, ανάδειξης και επιστημονικού σχολιασμού ζητημάτων που σχετίζονται με τα ανθρώπινα δικαιώματα και το σεβασμό του κράτους Δικαίου.
Είναι στο χέρι μας, συνεπώς, να αποδείξουμε πως διαθέτουμε τα αντανακλαστικά που απαιτούνται για να αντιληφθούμε τη μεταβαλλόμενη πραγματικότητα που μας περιβάλλει. Ξεκινάμε, λοιπόν, από τα βασικά. Διαμορφώνοντας ένα θεσμικό αντιπροσωπευτικό όργανο που έχει διάθεση να ακούσει, να προβληματιστεί και να δουλέψει, προκειμένου να αφήσει το δικό του αποτύπωμα στη δικηγορική ζωή της Θεσσαλονίκης. Με ανοιχτή ματιά και προσπάθεια να συνειδητοποιήσουμε τους παράγοντες εκείνους που καθιστούν το δικηγορικό επάγγελμα μη θελκτικό και εν όψει των προδιαγεγραμμένων εξελίξεων της τεχνολογικής προόδου να αξιοποιήσουμε τις δυνατότητες που θα μας επιτρέψουν να στοχεύσουμε σε μια καλύτερη καθημερινότητα.
* Ο κ. Γιώργος Παπαγεωργίου είναι Πρόεδρος της Ένωσης Ασκούμενων & Νέων Δικηγόρων Θεσσαλονίκης.