Η υπόθεση των υποκλοπών, η ρύθμιση για την επιλογή των ανωτάτων δικαστών, το περιστατικό στο αεροδρόμιο «Ελ. Βενιζέλος» με τον Λευτέρη Αυγενάκη, η αλλαγή φρουράς στη Γενική Γραμματεία του Υπουργείου Δικαιοσύνης, καθώς και πλείστα άλλα θέματα – ακόμη και σε σχέση με καλοκαιρινά αναγνώσματα, μα σε κάθε περίπτωση ενδιαφέροντα – απασχολούν τους νομικούς στην «Αγορά» του σύγχρονου δημόσιου βίου, τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης. Άλλοτε με σκώμμα και χιούμορ, άλλοτε με κριτική διάθεση, γνωστά ονόματα του νομικού κόσμου διηθούν μέσα από τα δικά τους φίλτρα ειδήσεις και εξελίξεις σε υποθέσεις μείζονος σημασίας, καταθέτουν προσωπικές σκέψεις και συναισθήματα. Το “ΝΒ Daily” σταχυολογεί και αναπαράγει (με τυχαία σειρά) posts του τελευταίου διαστήματος, αφουγκραζόμενο απόψεις, θέσεις, κρίσεις της νομικής κοινότητας στα social media, και δη στο Meta.
(Οι αναρτήσεις παρατίθενται ως έχουν, δίχως γραμματική ή συντακτική παρέμβαση)
Βασίλης Παπαδόπουλος, Δικηγόρος, Πρόεδρος του Ελληνικού Συμβουλίου για τους Πρόσφυγες
«Εκείνο που ενοχλεί περισσότερο στην ανακοίνωση της Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου για το πόρισμα της έρευνας για τις υποκλοπές, χαρακτηριστικό μιας δικαστικής εξουσίας στην Ελλάδα, φοβικής απέναντι στην πολιτική εξουσία που καλείται να ελέγξει, είναι αυτό το ΑΝΑΝΤΙΛΕΚΤΑ.
“Από το πιο πάνω πλούσιο αποδεικτικό υλικό συνάγεται ΑΝΑΝΤΙΛΕΚΤΑ ότι δεν υπήρξε καμία απολύτως εμπλοκή με το κατασκοπευτικό λογισμικό predator ή οποιοδήποτε άλλο παρόμοιο λογισμικό κρατικής υπηρεσίας και δη της Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών (ΕΥΠ), της Αντιτρομοκρατικής (Δ.Α.Ε.Ε.Β.) και γενικότερα της ΕΛΑΣ (Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη) ή οποιουδήποτε κρατικού λειτουργού.”
Η δικαστική εξουσία στην Ελλάδα, έχοντας επίγνωση της μειωμένης της αξιοπιστίας ως προς τον έλεγχο της τήρησης των θεσμών και του κράτους δικαίου, υπερβάλλει εαυτόν, τουλάχιστον στις ανακοινώσεις της, υποδεικνύοντας το πλούσιο του αποδεικτικού υλικού που έλαβε υπόψη, καθώς και τις 300 σελίδες του σχετικού εισαγγελικού πορίσματος.
Επικαλείται δε απόφαση του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ενωσης για το αναιτιολόγητο των σχετικών διατάξεων άρσης απορρήτου, μόνο που παραλείπει να αναφέρει ότι η σχετική απόφαση (C-349/21) κατέληξε ότι (το δίκαιο της ΕΕ) “δεν αντιτίθεται σε εθνική πρακτική σύμφωνα με την οποία οι δικαστικές αποφάσεις με τις οποίες χορηγείται άδεια για τη χρήση ειδικών μεθόδων συλλογής πληροφοριών, κατόπιν αιτιολογημένου και εμπεριστατωμένου αιτήματος των ποινικών αρχών, καταρτίζονται βάσει τυποποιημένου κειμένου χωρίς εξατομικευμένη αιτιολογία, ….., υπό την προϋπόθεση ότι οι συγκεκριμένοι λόγοι βάσει των οποίων ο αρμόδιος δικαστής έκρινε ότι τηρούνταν οι προϋποθέσεις του νόμου, υπό το πρίσμα των πραγματικών και νομικών στοιχείων που χαρακτηρίζουν την προκειμένη περίπτωση, μπορούν να συναχθούν ευχερώς και επακριβώς από μια συνδυασμένη ανάγνωση της αποφάσεως και της αιτήσεως περί χορηγήσεως αδείας και υπό την προϋπόθεση ότι, μετά τη χορήγηση της άδειας, παρέχεται στο πρόσωπο εις βάρος του οποίου επετράπη η χρήση ειδικών μεθόδων συλλογής πληροφοριών πρόσβαση στην αρχική αίτηση.”
Δεν ξέρουμε τι λένε τα “εμπεριστατωμένα” αιτήματα της ΕΥΠ που υπέγραφε με ρυθμό πολυβόλου η αρμόδια εισαγγελική λειτουργός, πάντως εκείνο που είναι σίγουρο είναι ότι ένα τουλάχιστον θύμα των υποκλοπών (ο πρόεδρος του τρίτου πολιτικού κόμματος) δεν έχει λάβει ακόμη γνώση του λόγου για τον οποίο παρακολουθείτο, σε αντίθεση με την άνω απόφαση του ΔΕΕ, παρά και πρόσφατη σχετική απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας.
Η δε ΕΥΠ έχει παραμείνει στο απυρόβλητο, καθώς ο ελεγκτής της, η ανεξάρτητη αρχή ΑΑΔΕ, φιμώθηκε από κυβερνητικές και κοινοβουλευτικές αλχημείες και δεν ελέγχθηκε ποτέ από οποιαδήποτε αρχή.
Το σχετικό άρθρο της Wikipedia δεν έχει ενημερωθεί ακόμη, πάντως περιέχει την ιστορία του σκανδάλου, όπως έχει γραφεί έως σήμερα και θα αποτελεί ΑΝΑΝΤΙΛΕΚΤΑ ένα μελανό σημείο στην ιστορία αυτού του τόπου, κυρίως ως προς την έλλειψη ανεξάρτητων ελεγκτικών μηχανισμών».
Γιάννης Τασόπουλος, Καθηγητής Δημοσίου Δικαίου στο Πανεπιστήμιο Αθηνών
(Το post συνοδεύεται από δημοσίευμα γνωστής ιστοσελίδας υπό τον τίτλο «Υποκλοπές: Καμία εμπλοκή για την ΕΥΠ – Διώξεις μόνο κατά τα εμπλεκομένων εταιριών»).
«Ησύχασα. Φαντάζομαι και εσείς».
Θανάσης Καμπαγιάννης, Δικηγόρος, Μέλος του Δ.Σ. του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών
«Πόρισμα για υποκλοπές: Η αντιδημοκρατική εκτροπή ολοκληρώνεται με την επίσημη εμφάνιση της Εισαγγελίας του Αρείου Πάγου ως Κλαδικής Εισαγγελέων της Νέας Δημοκρατίας.
Η σημερινή (από 30/7/2024) ανακοίνωση-ενημέρωση της Εισαγγελέως του Αρείου Πάγου Γεωργίας Αδειλίνη ολοκληρώνει τη συγκάλυψη του σκανδάλου των υποκλοπών τόσο για το κομμάτι των εισαγγελικών διατάξεων άρσης του απορρήτου για “λόγους εθνικής ασφάλειας” όσο και για το κομμάτι του κατασκοπευτικού λογισμικού Predator.
Η Εισαγγελέας του Αρείου Πάγου επικαλείται “ένα απολύτως εμπεριστατωμένο πόρισμα 300 περίπου σελίδων” του Αντεισαγγελέα του Αρείου Πάγου Αχιλλέα Ζήση που είχε αναλάβει τη σχετική προκαταρκτική εξέταση, κατόπιν αφαίρεσης του φακέλου από την Εισαγγελία Πρωτοδικών Αθηνών λόγω “κινδύνου παραγραφής”.
Αν και δεν έχουμε πρόσβαση στο σύνολο του εισαγγελικού πορίσματος, ο συνδυασμός της μακροσκελούς ανακοίνωσης της Εισαγγελέως του Αρείου Πάγου και των σχετικών δημοσιογραφικών πληροφοριών δεν αφήνει καμία αμφιβολία για το μέγεθος της συγκάλυψης.
Α. Όσον αφορά τις εισαγγελικές άρσεις απορρήτου για λόγους εθνικής ασφάλειας με αίτημα της ΕΥΠ και της Αντιτρομοκρατικής τα έτη 2020-2024, το πόρισμα κρίνει ότι “τηρήθηκε απαρέγκλιτα η διαδικασία που προβλέπεται από το Νόμο, ο οποίος, εκτός των άλλων, διαχρονικά, δεν αξιώνει την παράθεση ειδικής αιτιολογίας στις ως άνω διατάξεις”.
Κατ’ αυτόν τον τρόπο, η Εισαγγελία του Αρείου Πάγου επικυρώνει και νομιμοποιεί αναδρομικά όχι μόνο τις επίδικες εισαγγελικές διατάξεις άρσης απορρήτου για τις οποίες έχουν κατατεθεί μηνύσεις (πχ. υπόθεση Νίκου Ανδρουλάκη), αλλά ΟΛΕΣ τις εκδοθείσες εισαγγελικές διατάξεις επί κυβέρνησης Νέας Δημοκρατίας που ανέρχονται σίγουρα σε πάνω από 50.000 (ολογράφως πενήντα χιλιάδες). Θυμίζουμε ότι σύμφωνα με τα στοιχεία της ΑΔΑΕ, το 2020 εκδόθηκαν 13.751 εισαγγελικές διατάξεις, το 2021 εκδόθηκαν 22.215 και το 2022 εκδόθηκαν 10.119.
Προφανώς, η επίκληση περί μη υποχρέωσης παράθεσης ειδικής αιτιολογίας όσον αφορά τις εισαγγελικές διατάξεις του άρθρου 3 του ν. 2225/1994 (λόγοι εθνικής ασφάλειας) είναι νομικά έωλη και τούτο γιατί καθιστά τις συγκεκριμένες διατάξεις νομικά ανέλεγκτες. Όποια άποψη και αν έχει κάποιος για το νομοθετικό πλαίσιο μη υποχρέωσης παράθεσης ειδικής αιτιολογίας (κρατούσα στη συνταγματική θεωρία είναι η αντίθεση αυτής με το Σύνταγμα και την ΕΣΔΑ), ο θιγόμενος έχει σε κάθε περίπτωση το δικαίωμα να αποταθεί στις δικαστικές αρχές και να αξιώσει τη διερεύνηση τέλεσης ποινικού αδικήματος σε βάρος του μέσω άρσης του απορρήτου των επικοινωνιών του δυνάμει εισαγγελικής διάταξης, η οποία κατόπιν πρέπει να ελεγχθεί δικαστικά τόσο στον απαιτούμενο τύπο της (τυπικές προϋποθέσεις έκδοσης, κοκ) όσο και στην ουσία της (έλεγχος αναγκαιότητας, αναλογικότητας, κοκ).
Με το επικαλούμενο εισαγγελικό πόρισμα, η Εισαγγελία του Αρείου Πάγου κατέστησε νομικά ανέλεγκτες τις αποκαλυφθείσες εισαγγελικές άρσεις απορρήτου των επικοινωνιών (μεταξύ άλλων) πολιτικών προσώπων, βουλευτών και ευρωβουλευτών, αρχηγών κομμάτων, Υπουργών, στρατηγών, εισαγγελέων, αξιωματικών της ΕΛΑΣ, ανθρώπων δηλαδή που οι επικοινωνίες τους, εκ της πολιτειακής και πολιτικής τους θέσης, άπτονται κρατικών απορρήτων και μυστικών της πολιτείας
Με το επικαλούμενο εισαγγελικό πόρισμα, η Εισαγγελία του Αρείου Πάγου κατέστησε νομικά ανέλεγκτες τις αποκαλυφθείσες εισαγγελικές άρσεις απορρήτου των επικοινωνιών (μεταξύ άλλων) πολιτικών προσώπων, βουλευτών και ευρωβουλευτών, αρχηγών κομμάτων, Υπουργών, στρατηγών, εισαγγελέων, αξιωματικών της ΕΛΑΣ, ανθρώπων δηλαδή που οι επικοινωνίες τους, εκ της πολιτειακής και πολιτικής τους θέσης, άπτονται κρατικών απορρήτων και μυστικών της πολιτείας.
Και τούτο, χωρίς να μπει στην ουσία της υπόθεσης και χωρίς καν οι κατά νόμο υπεύθυνοι, δηλαδή η εντεταλμένη στην ΕΥΠ εισαγγελέας και ο διοικητικός προϊστάμενος της ΕΥΠ στο Μέγαρο Μαξίμου, να κληθούν να δώσουν ανωμοτί εξηγήσεις… Μιλάμε για τέτοιο κουκούλωμα.
Β. Όσον αφορά τις παρακολουθήσεις μέσω του κατασκοπευτικού λογισμικού Predator, σύμφωνα με την Εισαγγελία του Αρείου Πάγου, “προέκυψαν «επαρκείς ενδείξεις» για την κίνηση ποινικής δίωξης σε βάρος ορισμένων νομίμων εκπροσώπων και πραγματικών ιδιοκτητών εταιρειών, για αξιόποινες πράξεις, όπως της παραβίασης του απορρήτου της τηλεφωνικής επικοινωνίας” σε βαθμό πλημμελήματος.
Πρόκειται για “ποινική δίωξη” σκάνδαλο, τόσο ως προς το πρόσωπο των διωκόμενων όσο και ως προς τον νομικό χαρακτηρισμό των αδικημάτων. Διωκόμενοι είναι μόνο κάποιοι ιδιώτες, παρά τις επαρκέστατες ενδείξεις που προέκυψαν για την ύπαρξη κοινού κέντρου ΕΥΠ-Predator, καθώς, σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες δημοσιογραφικές πληροφορίες (Inside Story, 26/7/24), από την (έστω ελλιπή) διασταύρωση της λίστας της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα και του αρχείου της ΕΥΠ, προέκυψε ότι από τους 87 συνδρομητές που στοχοποιήθηκαν παράνομα με το Predator, οι 27 παρακολουθούνταν και “νόμιμα” με εισαγγελικές διατάξεις της ΕΥΠ για “λόγους εθνικής ασφάλειας”, οι 22 δε εξ αυτών σε χρόνο κοντά ή ταυτόχρονα με τη στοχοποίηση μέσω Predator. Το αδιάσειστο αυτό στοιχείο υπονομεύτηκε με το αδιανόητο εύρημα της “διάχυσης” των παρακολουθήσεων πολιτικών προσώπων και κρατικών αξιωματούχων στο σύνολο (!) των εισαγγελικών άρσεων του διαστήματος 2020-2023, ώστε οι διπλές παρακολουθήσεις ΕΥΠ-Predator να ανέρχονται στο 1% (!) και όχι σε μία στις τρεις όπως είναι η πραγματικότητα (βλ. σχετικό δημοσίευμα της Ιωάννας Μάνδρου στην Καθημερινή, 27/7/24). Όσο δε για τον νομικό χαρακτηρισμό, η στοχοποίηση με κατασκοπευτικό λογισμικό του μισού υπουργικού συμβουλίου, και ιδιαίτερα των διατελεσάντων Υπουργών Εξωτερικών Γ. Γεραπετρίτη και Ν. Δένδια, χαρακτηρίζεται από τις εισαγγελικές αρχές ως πλημμέλημα (!) του άρθρου 370Α του Ποινικού Κώδικα και όχι ως κακούργημα των άρθρων 146 (παραβίαση μυστικών πολιτείας) και 148 (κατασκοπεία) του Ποινικού Κώδικα. Οι δικαιολογίες ότι η πλημμεληματική δίωξη οφείλεται στον νέο Ποινικό Κώδικα του 2019 δεν είναι παρά το “κόκκαλο” για να αναλάβουν δράση τα φιλοκυβερνητικά δημοσιογραφικά χαλκεία, καμία σχέση όμως δεν έχουν με την πραγματικότητα.
Φανταζόμαστε το αίσθημα εθνικής υπερηφάνειας που θα νιώσει σήμερα ο πρώην αρχηγός ΓΕΕΘΑ Κωνσταντίνος Φλώρος όταν πληροφορηθεί ότι η παρακολούθησή των τηλεφωνικών επικοινωνιών του από την ΕΥΠ για “λόγους εθνικής ασφάλειας” έχει τόση αξία για την Εισαγγελία του Αρείου Πάγου όση μια άρση απορρήτου των επικοινωνιών του τελευταίου Τούρκου πράκτορα ή του κάθε μαστροπού. Και βέβαια, την αμηχανία που θα νιώσει ο πρώην Υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας που, σε συνέντευξή του (“Meeting Point”, newsbomb.gr, 27/4/2023), είχε χαρακτηρίσει τυχόν απόπειρα παρακολούθησης των επικοινωνιών ενός Υπουργού Εξωτερικών χώρας της ΕΕ και του ΝΑΤΟ ως “εγκληματική πράξη σε βαθμό κακουργήματος στο μισό πλανήτη”, για να μάθει σήμερα ότι, για τους ανώτατους Εισαγγελείς της χώρας του, πρόκειται απλώς για πλημμέλημα που τιμωρείται με φυλάκιση…
Με την έκδοση του απαλλακτικού εισαγγελικού πορίσματος και την ανακοίνωση της Εισαγγελίας του Αρείου Πάγου, η αντιδημοκρατική εκτροπή του σκανδάλου των υποκλοπών ολοκληρώθηκε. Η Εισαγγελία του Αρείου Πάγου είχε να επιλέξει ανάμεσα στην εκπλήρωση του θεσμικού της ρόλου, που είναι η περιφρούρηση της νομιμότητας απέναντι σε τυχόν αυθαιρεσίες της εκτελεστικής εξουσίας και στη συγκάλυψη. Ο δρόμος που επέλεξε είναι σαφής και για την επισημοποίηση της δημόσιας εικόνας της ως Κλαδικής Εισαγγελέων της Νέας Δημοκρατίας δεν έχει να μέμφεται παρά μόνο τον εαυτό της.
Σήμερα, οι εγκέφαλοι του παρακράτους των παρακολουθήσεων που στήθηκε μέσα στο πρωθυπουργικό γραφείο της κυβέρνησης Μητσοτάκη πανηγυρίζουν. Αν νομίζουν, όμως, ότι η διερεύνηση του σκανδάλου και η απόδοση ευθυνών τελειώνει εδώ, αυταπατώνται».
Λένα Διβάνη, Συγγραφέας, πρώην Καθηγήτρια στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών
«Χτες βράδυ ξαναμπήκαν διαρρήκτες στην πολυκατοικία μας. Επίσης ο Άρειος Πάγος έβαλε στο αρχείο τη δικογραφία για την υπόθεση των τηλεφωνικών παρακολουθήσεων για το κομμάτι που αφορά στην ΕΥΠ, καθώς σύμφωνα με το πόρισμα του δεν προέκυψε κανένα απολύτως στοιχείο (!!!) που να συνδέει το κακόβουλο λογισμικό predator με τη συγκεκριμένη υπηρεσία.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: Ως πολίτις αυτής της χώρας νιώθω πανταχόθεν ασφαλής!».
Πέρα από τις υποκλοπές…
Φίλιππος Βασιλόγιαννης, Καθηγητής Φιλοσοφίας Δικαίου στη Νομική Σχολή του ΕΚΠΑ.
«Από τη στιγμή που ο επιστήμονας νομικός δέχθηκε να δώσει γνωμοδότηση η οποία υποστηρίζει λύση αντίθετη ή διαφορετική από εκείνη που δίδαξε ή θα δίδασκε πριν του ζητηθεί η γνωμοδότηση, προφορικά ή γραπτά, έχασε την πνευματική τιμή του οριστικά και ανεπανόρθωτα» (Βεγλερής, *Τετράδια*, 491).
Αντώνης Καραμπατζός, Καθηγητής Αστικού Δικαίου στη Νομική Σχολή του ΕΚΠΑ.
«Ρύθμιση για την επιλογή των ανωτάτων δικαστών
Στο άρθρο 27 του –εν γένει σημαντικού– σχεδίου νόμου του Υπουργείου Δικαιοσύνης με τίτλο «Εκσυγχρονισμός θεσμικού πλαισίου για το ενέχυρο και σύσταση Ενιαίου Ηλεκτρονικού Μητρώου Ενεχύρων επί κινητών, απαιτήσεων και άλλων δικαιωμάτων και άλλες διατάξεις» προβλέπεται η διατύπωση γνώμης για τις προαγωγές των Προέδρων και των Αντιπροέδρων του Συμβουλίου της Επικρατείας, του Αρείου Πάγου και του Ελεγκτικού Συνεδρίου, καθώς και του Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου από τις Ολομέλειες των Ανωτάτων Δικαστηρίων, κατόπιν σχετικής μυστικής ψηφοφορίας μεταξύ των μελών τους. Πρακτικά, δηλαδή, όλα τα μέλη ενός Ανωτάτου Δικαστηρίου θα συνέρχονται και θα ψηφίζουν τα πρόσωπα που θα προταθούν από την Ολομέλεια για την κατάληψη των ηγετικών θέσεων του Δικαστηρίου. Πρόκειται για ένα κατ’ αρχήν θετικό βήμα προς την κατεύθυνση ενίσχυσης της ανεξαρτησίας της Δικαιοσύνης από τον εναγκαλισμό της εκτελεστικής εξουσίας.
Και πάλι, βεβαίως, η τελική απόφαση για τις σχετικές επιλογές θα λαμβάνεται από το Υπουργικό Συμβούλιο, το οποίο και θα επιλέγει τα πρόσωπα που θα καταλαμβάνουν τις ανώτατες θέσεις στον χώρο της Δικαιοσύνης. Και επειδή η γνώμη των Ολομελειών δεν μπορεί, κατά το ισχύον Σύνταγμα (άρθρο 90 παρ. 5), παρά να είναι απλή (μη δεσμευτική), το Υπουργικό Συμβούλιο μπορεί εν τέλει να επιλέξει και άλλα πρόσωπα, πέρα από τα προταθέντα. Το ίδιο, εξάλλου, ίσχυε μέχρι πρότινος και για την αντίστοιχη γνώμη της Διάσκεψης των Προέδρων. Το περίεργο δε, και ίσως οξύμωρο, είναι ότι παραμένει και η τελευταία αυτή γνώμη της Διάσκεψης μετά την παροχή της γνώμης των Ολομελειών, κάτι που πρακτικά σημαίνει ότι το Υπουργικό Συμβούλιο θα λαμβάνει δύο λίστες-γνώμες, οι οποίες θα περιέχουν ενδεχομένως και διαφορετικά προτεινόμενα πρόσωπα.
Η κατατεθείσα ρύθμιση έρχεται μετά τις επαναλαμβανόμενες σχετικές επισημάνσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στις Εκθέσεις της για την κατάσταση του κράτους δικαίου στη χώρα μας.
Ωστόσο, κάποιες κριτικές παρατηρήσεις είναι εδώ αναγκαίες:
1. Η κατατεθείσα ρύθμιση έρχεται μετά τις επαναλαμβανόμενες σχετικές επισημάνσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στις Εκθέσεις της για την κατάσταση του κράτους δικαίου στη χώρα μας. Συγκεκριμένα, μας υποδεικνυόταν σταθερά η ανάγκη αλλαγής του τρόπου επιλογής των ανωτάτων δικαστών, προκειμένου να ενισχυθεί η ανεξαρτησία της δικαστικής εξουσίας από την εκτελεστική. Όσες/-οι το επισημαίναμε τα τελευταία χρόνια στον δημόσιο διάλογο, αντιμετωπίζαμε αρνητική στάση από θεσμικούς και κυβερνητικούς φορείς: υποστήριζαν δηλ. ότι δεν έβλεπαν κάποιο σοβαρό ζήτημα στην όλη διαδικασία κοκ. Τώρα, μετά αρκετό καιρό, η Κυβέρνηση αναγνωρίζει εμπράκτως ότι υπήρχε μία προβληματική κατάσταση που καλούσε (τουλάχιστον) σε νομοθετική παρέμβαση.
2. Δεν μπορεί να μη παρατηρήσει κανείς ότι μία τόσο κρίσιμη ρύθμιση δεν αποτέλεσε αντικείμενο θεσμικής διαβούλευσης με τα Ανώτατα Δικαστήρια της χώρας (που θα μπορούσαν να συγκαλέσουν για το ζήτημα τις Διοικητικές Ολομέλειές τους, για να διατυπώσουν τη γνώμη τους), καθώς και με τις δικαστικές ενώσεις. Δυστυχώς έχουμε εδώ ένα ακόμη παράδειγμα κακής νομοθέτησης.
Τέλος, ας σημειωθεί ότι η προωθούμενη ρύθμιση θα μπορούσε να αποτελέσει το έναυσμα για την έναρξη μιας συζήτησης για την αναθεώρηση και της σχετικής συνταγματικής διάταξης (άρθρο 90 παρ. 5 Συντ.): Θα μπορούσε να ανοίξει ο δρόμος για τη μετατροπή της γνώμης των Ολομελειών σε σύμφωνη, δεσμευτική δηλ. για το Υπουργικό Συμβούλιο. Έτσι, θα μπορούσαν όλα τα μέλη ενός Ανωτάτου Δικαστηρίου να ψηφίζουν 4-5 πρόσωπα από τα 10-15 αρχαιότερα μέλη του Δικαστηρίου και, εν συνεχεία, το Υπουργικό Συμβούλιο να επιλέγει αναγκαστικά ένα από αυτά. Αυτό θα συνιστούσε ένα πιο ολοκληρωμένο βήμα προς την κατεύθυνση μιας αρμονικής εξισορρόπησης μεταξύ των δύο εξουσιών (δικαστικής και εκτελεστικής)».
Γιάννης Ιωαννίδης, Δικηγόρος, Αντιπρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου
«Ξέρεις ποιος είμαι εγώ;» ρώτησε ο της εξουσίας τον υπάλληλο. Μου θύμισε την ατάκα του Peter Sellers από το Τhe Party. Τον ρωτάει ένας Άγγλος «who do you think you are?» και αυτός απαντά «In India, we don’t think who we are, we know who we are».
Πάνος Αλεξανδρής, Δικηγόρος, τέως Γενικός Γραμματέας Υπουργείου Δικαιοσύνης
«Τελευταία ημέρα στο Δικαιοσύνης. Παράδοση – Παραλαβή. Εύχομαι στον νέο γραμματέα Πέλοπα Λάσκο κάθε επιτυχία. Απέρχομαι από κάτι που αγάπησα πολύ, πιο πολύ και από το σπίτι μου, ως ο μακροβιότερος εν ζωή Γενικός Γραμματέας και ο δεύτερος μακροβιότερος απο το 1917 και μετά. Περισσότερο έμεινε μόνον ο αποβιώσας Γεώργιος Ασημακόπουλος (1981-1989). Σας ευχαριστώ όλους για τα ευγενικά σχόλια σας των προηγούμενων ημερών».
Μαριαλένα Τσίρλη, Νομικός, Γραμματέας του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου
«Έξι χρόνια συμπληρώνονται σήμερα (σσ: στις 21 Ιουλίου) από τον θάνατο του Stavros Tsakyrakis. Καμιά φορά αναρωτιέμαι αν αυτός ο υπέροχος άνθρωπος υπήρξε στην πραγματικότητα ή αν τον έφτιαξε η παθιασμένη για ήρωες φαντασία μας».
Βασίλης Παπαστεργίου, Δικηγόρος
(Το post συνοδεύεται από φωτογραφία με ντάνα βιβλίων)
«Η καθιερωμένη φωτογραφία με τις αναγνωστικές φιλοδοξίες του καλοκαιριού. Εδώ και 3-4 χρόνια ανεβάζω μια φωτογραφία με τα βιβλία που φιλοδοξώ να διαβάσω λίγο πριν φύγω για διακοπές. Τα βιβλία βέβαια φέτος είναι πολλά, αλλά και ο καιρός του καλοκαιριού είναι αρκετός. Ή μήπως ίσως όχι και τόσο αρκετός; Ας πούμε, αν δεν το έχετε καταλάβει, έχουμε φτάσει ήδη στα μισά του καλοκαιριού. Όμως, έχουμε άλλες εφτά (7) ολόκληρες εβδομάδες με διακοπές και δουλειά βέβαια. Αλλά καλοκαιρινή δουλειά, πιο χαλαρή και ράθυμη ίσως.
Τα τελευταία 3-4 χρόνια λίγο πριν τις διακοπές παραγγέλνω – σαν να μην μου έφταναν τα αδιάβαστα βιβλία που έχω – βιβλία της τρέχουσας χρονιάς από το βιβλιοπωλείο της γειτονιάς του γραφείου μου στην Βικτώρια. Μου τα παραγγέλνει, έχει και αυτός το κέρδος του, νιώθω κι εγώ ότι ενισχύω ένα συνοικιακό βιβλιοπωλείο, αλλά κυρίως νιώθω ότι κρατάω μια επαφή με την κίνηση του βιβλίου του σήμερα.
Το καλοκαίρι οξύνονται τα συμπτώματα των συγγενών ασθενειών της βιβλιοφιλίας και της ανάγνωσης. Το καλοκαίρι οι βιβλιόφιλοι το περιμένουν πως και πως, αλλά ταυτόχρονα συχνά υποφέρουν. Αν έχεις προσβληθεί από το μικρόβιο της ανάγνωσης, τότε οι διακοπές σου αναμφίβολα επηρεάζονται πολύ. Πας στην παραλία με τον ανομολόγητο σκοπό να σε αφήσουν μόνο σου να διαβάσεις. Μπαίνεις στην θάλασσα για ξεκάρφωμα, αλλά ήδη σκέφτεσαι να βγεις σύντομα για να συνεχίσεις την ανάγνωση. Κολυμπάς και σκέφτεσαι το βιβλίο. Καθώς διαβάζεις, ο φίλος σου ή η σύντροφός σου σου πιάνουν την κουβέντα, κι εσύ προσπαθείς να την σταματήσεις όπως όπως για να συγκεντρωθείς ξανά στο βιβλίο. Μα τόσο δύσκολο είναι να σε αφήσουν λίγο ήσυχο;
Από την στιγμή που κάναμε παιδιά και οι δικές μου συνήθειες άλλαξαν αναπόφευκτα. Τα παιδιά δεν έχουν μάθει ακόμα καλό κολύμπι κι επομένως η ανάγνωση στην παραλία είναι απαγορευμένη προκειμένου τα μάτια να είναι πάντα στα παιδιά και την θάλασσα. Τα παιδιά είναι τρία, εμείς δύο, επομένως τα μαν του μαν δεν βγαίνουν και χρειάζεται άμυνα ζώνης με βοήθειες και αυξημένη προσοχή. Έτσι, το βιβλίο έχασε τον χώρο της παραλίας.
Οι γιαπωνέζοι έχουν μια ιδιαίτερη λέξη, την λέξη Tsundoku, για να περιγράψουν τον άνθρωπο που σωρεύει βιβλία χωρίς να τα διαβάζει. Εγώ είμαι αυτός ο άνθρωπος
Αναπλήρωσα αυτή την απώλεια με το πολύ πρωινό ξύπνημα που έτσι κι αλλιώς απέκτησα ως συνήθεια λόγω ηλικίας. Νωρίς το πρωί, μεταξύ 6 και 7, με όλο το κάμπινγκ να κοιμάται, να μια ιδανική συνθήκη για διάβασμα.
Ακόμα κι έτσι, όμως, πως διαβάζονται τόσα βιβλία; Οι γιαπωνέζοι έχουν μια ιδιαίτερη λέξη, την λέξη Tsundoku, για να περιγράψουν τον άνθρωπο που σωρεύει βιβλία χωρίς να τα διαβάζει. Εγώ είμαι αυτός ο άνθρωπος. Παρά τις απεγνωσμένες μου προσπάθειες, παρά το γεγονός ότι διαβάζω περί τα 30-40 βιβλία τον χρόνο, τα αδιάβαστα βιβλία αυξάνονται, καθώς φίλοι, γνωστοί και πελάτες, μου προτείνουν ή – ακόμα χειρότερα! – μου χαρίζουν βιβλία, που κουβαλάω στο σπίτι προς απόγνωση της συμβίας μου.
Ιδιαίτερη περίπτωση αποτελούν και οι φίλοι και γνωστοί που – χαρά στο κουράγιο τους! – γράφουν οι ίδιοι βιβλία με αποτέλεσμα να νιώθω μια υποχρέωση να τα διαβάσω και να τους πω την γνώμη μου. Και πρέπει να πω ότι τυχαίνει να είναι πολλοί και πολλές με αποτέλεσμα κάποιους και κάποιες να τους έχω – προς το παρόν – αδικήσει.
Όλα αυτά έχουν ως αποτέλεσμα – χωρίς υπερβολή – να έχουν σωρευτεί στο σπίτι μου περί τα 400 αδιάβαστα βιβλία, που θέλω πραγματικά να τα διαβάσω. Και σαν μην έφτανε αυτό, έχω φτιάξει και λίστες με βιβλία που δεν έχω και θέλω να διαβάσω κατανεμημένες κατά χρονιά και είδος, πχ «τα 200 πιο ενδιαφέροντα βιβλία του 2012 κατά τον Βασίλη». Χάος.
Αναλογιζόμενος αυτό το αδιέξοδο, στο παρελθόν είχα σκεφτεί ότι μια καλή και δραστική λύση στο πρόβλημα θα ήταν να διαπράξω μια σοβαρή αξιόποινη πράξη, μη βίαιη ωστόσο, ένα οικονομικό έγκλημα ας πούμε, προκειμένου να καταδικαστώ σε μια ποινή κάθειρξης 5 ετών, οπότε με πραγματικό χρόνο έκτισης της ποινής τα 3 χρόνια να «καθαρίσω» και να βγω στην κοινωνία καθαρός από αδιάβαστα βιβλία. Ενδεχομένως δε θα μπορούσα να παρακολουθήσω μέσα στην φυλακή και κάποιο πρόγραμμα απεξάρτησης από την αγορά νέων βιβλίων (και από την κατανάλωση αράπικων φιστικιών).
Η αλήθεια είναι ότι η προοπτική τέλεσης κακουργήματος ωστόσο μου δημιουργούσε αναστολές. Ωστόσο μετά τις πρόσφατες μεγαλοφυείς πρωτοβουλίες του Υπουργού Δικαιοσύνης, καθώς η φυλάκιση είναι εφικτή πλέον ακόμα και για πράξεις τελεσθείσες εξ αμελείας, η προοπτική της φυλάκισης καθίσταται πλέον αρκετά ρεαλιστική.
Τα ίδια ζητήματα με τα βιβλία είχε και ο πατέρας μου, με αποτέλεσμα να πιστεύω ότι πρόκειται περί κληρονομικής νόσου. Σε κάθε του ταξίδι αγόραζε βιβλία χωρίς μέτρο, σαν τρελός, βιβλία κυρίως ιστορικά, συνήθως τοπικής ιστορίας που σωρευόντουσαν στα ράφια της βιβλιοθήκης του και περίμεναν να έρθει η στιγμή να διαβαστούν ανάμεσα στα πολλά καθήκοντά του, δημόσια και ιδιωτικά. Μια στιγμή που εν τέλει δεν ήρθε ποτέ.
Τέλος πάντων, πολλά είπαμε για τα βιβλία, φεύγουμε τώρα για να προλάβουμε το καλοκαίρι. Τα τελευταία χρόνια ωστόσο το καλοκαίρι ακούγεται σχεδόν σαν απειλή. Η ζέστη έχει αυξηθεί, οι μέρες που είναι αφόρητες έχουν αυξηθεί και – πάνω από όλα – οι μικρές και μεγάλες καταστροφές που έχουν συμβεί, η μνήμη της Ηλείας, της συμφοράς στο Μάτι, της καταστροφής στην Εύβοια και την Δαδιά, κάνουν τα καλοκαίρια σχεδόν δυσοίωνα.
Αν θυμόμαστε τα παλιά μας καλοκαίρια με χρώματα φωτεινά, τα τελευταία χρόνια οι αναμνήσεις είναι λίγο διαφορετικές. Θυμάμαι τα τελευταία χρόνια να βλέπουμε από την παραλία της Σερίφου ένα απόκοσμο χρώμα να έρχεται από την Εύβοια, το χρώμα της πυρκαγιάς. Ή ακόμα θυμάμαι στάχτες να πέφτουν πάνω στην σκηνή μας στην Μεσσηνία φερμένες από μια όχι τόσο μακρινή πυρκαγιά. Στις κοινωνίες της διακινδύνευσης, όπως χαρακτηρίζει τον κόσμο μας ο Ούλριχ Μπεκ, το καλοκαίρι από επιθυμία γίνεται αγώνας επιβίωσης.
Ταυτόχρονα, ο τρόπος που έχει διαμορφωθεί το τουριστικό παράδειγμα, αποκλείει πλέον εξ ορισμού εμπειρίες που στο παρελθόν ήταν κοινές. Για παράδειγμα, μια πενταμελής οικογένεια, όπως εμείς, είναι ουσιαστικά αποκλεισμένη από τις διακοπές στα νησιά λόγω τιμών ακτοπλοϊκών κλπ. Ελπίζω μετά από καμιά δεκαετία τα νησιά να είναι ακόμα εκεί, προκειμένου τα παιδιά μας να τα ανακαλύψουν με το δέος που το κάναμε εμείς στην δική μας εφηβεία. Και να έχει μείνει έστω και μία απάτητη – κατά την κυβερνητική ορολογία – παραλία χωρίς ξαπλώστρες, μπιτσόμπαρα κλπ. Δύσκολο, αλλά πάντα ελπίζουμε.
Το καλοκαίρι έφτασε λοιπόν και προχώρησε κι εσύ θέλεις να φύγεις ενώ γύρω σου συμβαίνουν τα πιο σημαντικά πράγματα, και ανάμεσά τους ένα έγκλημα διαρκείας στην Παλαιστίνη. Εσύ ακούς τις ειδήσεις, ενώ φορτώνεις το αυτοκίνητο, κουνάς το κεφάλι και συνεχίζεις.
Η ζωή ωστόσο μετριέται σε καλοκαίρια ή μετριόταν σε καλοκαίρια μέχρι την στιγμή που τα καλοκαίρια έπαψαν να είναι αυτό που ήταν. Άραγε μπορείς από μνήμης να θυμηθείς που ήσουν κάθε καλοκαίρι της ζωής σου χωρίς βοήθεια από φίλους, σημειώσεις, φωτογραφίες (και timeline); Τις επόμενες μέρες και εβδομάδες αυτή η σελίδα θα υπολειτουργεί χαμένη ανάμεσα στα βιβλία που βλέπετε στην φωτογραφία και τους φίλους που έχουμε κανονίσει να βρεθούμε μαζί και – ελπίζω – τους νέους φίλους που θα αποκτήσουμε.
Που και που ένα τραγουδάκι, μια φωτογραφία θα λειτουργούν σαν μια νοητή καλημέρα σε όλους και όλες σας.
Καλό καλοκαίρι!».