Με τον Ν. 4601/2019 ρυθμίζεται ο μετασχηματισμός με τη συμμετοχή δύο ή περισσότερων εταιριών με τον ίδιο ή διαφορετικό τύπο. Με βάση το άρθρο 2 παρ. 1 του Ν. 4601/2019 οι εταιρικές μορφές που μπορούν να υποβληθούν ή να μετάσχουν σε διαδικασία εταιρικού σχηματισμού είναι η ανώνυμη εταιρεία, η εταιρεία περιορισμένης ευθύνης, η ετερόρρυθμη εταιρεία, η κοινοπραξία, η ευρωπαϊκή εταιρεία, ο αστικός συνεταιρισμός και η ευρωπαϊκή συνεταιριστική εταιρεία. Οι εν λόγω εταιρείες μπορούν να μετάσχουν σε εταιρικό μετασχηματισμό με οποιαδήποτε ιδιότητα που προσιδιάζει σε αυτό και πιο συγκεκριμένα ως απορροφώμενες, απορροφώσες, συγχωνευόμενες, διασπώμενες, εισφέρουσες, επωφελούμενες, συνιστώμενες ή μετατρεπόμενες, εκτός αν ορίζεται διαφορετικά στις διατάξεις του Ν. 4601/2019.
Οι βασικές κατηγορίες μετασχηματισμών που προβλέπει ο Ν. 4601/2019 είναι τρείς και συγκεκριμένα η συγχώνευση, η διάσπαση και η μετατροπή. Σε όλες τις περιπτώσεις ο μετασχηματισμός συντελείται με και από την καταχώρηση στο ΓΕΜΗ της σύμβασης συγχώνευσης ως προς την απορροφώσα εταιρεία, της σύμβασης διάσπασης ως προς την απορροφώμενη εταιρεία και της απόφασης της γενικής συνέλευσης ως προς τη μετατροπή. Στη συγχώνευση δύο ή περισσότερες εταιρείες ενοποιούνται σε μία, κατά τρόπο ώστε ένας φορέας να ασκεί πλέον την επιχείρηση που έως τότε ασκούσαν δύο ή περισσότεροι φορείς. Στη μετατροπή μια εταιρεία μεταβάλει εταιρική μορφή, χωρίς να προηγηθεί λύση της και χωρίς να μεσολαβήσει διαδοχή είτε καθολική είτε ειδική διαδοχή στην περιουσία της (άρθρο 104 Ν.4601/2014). Περαιτέρω στη διάσπαση μεταβιβάζεται με καθολική διαδοχή η περιουσία μιας εταιρείας, που λύεται χωρίς εκκαθάριση, σε δύο τουλάχιστον νεοϊδρυθείσες εταιρείες. Η διάσπαση γίνεται με τους ακόλουθους τρόπους : α) με απορρόφηση, β) με σύσταση νέας εταιρείας, γ) με απορρόφηση και σύσταση νέας εταιρείας και δ) με εξαγορά για ΑΕ (άρθρα 55 επ. Ν.4601/2019). Οι τρείς μορφές της διάσπασης είναι : α) η κοινή διάσπαση, όταν η διασπώμενη εταιρεία λύεται και μεταβιβάζει με καθολική διαδοχή σε άλλες εταιρείες, που υφίστανται ή συνιστώνται (επωφελούμενες), το σύνολο της περιουσίας της έναντι της απόδοσης στους μετόχους ή εταίρους της συμμετοχών στις επωφελούμενες, β) η μερική διάσπαση, στην οποία η διασπώμενη εταιρεία, χωρίς να λύεται, μεταβιβάζει με καθολική διαδοχή σε μία ή περισσότερες επωφελούμενες εταιρείες κλάδο ή κλάδους δραστηριότητας, οι δε μέτοχοι ή εταίροι της διασπώμενης εταιρείας λαμβάνουν μετοχές ή εταιρικά μερίδια των επωφελούμενων εταιρειών και καθίστανται μέτοχοι ή εταίροι σε όλες τις μετέχουσες εταιρείες και γ) η απόσχιση κλάδου, στην οποία η διασπώμενη εταιρεία, χωρίς να λύεται, μεταβιβάζει με καθολική διαδοχή κλάδο ή κλάδους δραστηριότητας σε μία ή περισσότερες επωφελούμενες εταιρείες, η ίδια δε η διασπώμενη εταιρεία αποκτά τις μετοχές ή τα εταιρικά μερίδια της επωφελούμενης εταιρείας και καθίσταται μέτοχος ή εταίρος της και όχι οι μέτοχοι ή εταίροι της διασπώμενης.
Κύριο γνώρισμα της απόσχισης κλάδου είναι ότι διαφυλάσσεται η νομική αυτοτέλεια της διασπώμενης εταιρείας. Στην περίπτωση της απόσχισης κλάδου οι μετοχές ή τα εταιρικά μερίδια που διατίθενται από την επωφελούμενη εταιρεία, δεν αποκτώνται από τους μετόχους ή τους εταίρους της διασπώμενης, αλλά περιέχονται στην ίδια τη διασπώμενη, η οποία καθίσταται μέτοχος ή εταίρος αυτοτελώς ως νομικό πρόσωπο της επωφελούμενης εταιρείας. Η διασπώμενη μεταβιβάζει με καθολική διαδοχή κλάδο ή κλάδους δραστηριότητας σε μια ή περισσότερες επωφελούμενες εταιρείες και εξακολουθεί να υφίσταται, χωρίς να λύεται. Ως κλάδος δραστηριότητας ορίζεται το σύνολο των στοιχείων ενεργητικού και παθητικού, τα οποία συνιστούν από οργανωτική άποψη αυτόνομη εκμετάλλευση, δηλαδή σύνολο ικανό να λειτουργήσει αυτοδύναμα (άρθρο 54 παρ. 3 Ν. 4601 /2019). Τα έννομα αποτελέσματα της απόσχισης κλάδου, τα οποία επέρχονται από την καταχώρηση στο Γ.Ε.ΜΗ., είναι τα ακόλουθα : α) η μεταβίβαση κλάδου από τη διασπώμενη στην επωφελούμενη γίνεται με καθολική διαδοχή, β) η διασπώμενη εταιρεία λαμβάνει μετοχές ή εταιρικά μερίδια της επωφελούμενης και καθίσταται μέτοχος ή εταίρος αυτής, γ) η διασπώμενη εταιρεία διατηρεί τη νομική της αυτοτέλεια και συνεχίζει την επιστημονική της δραστηριότητα με τους εναπομείναντες κλάδους, δ) για τις οφειλές ευθύνονται εις ολόκληρον η διασπώμενη εταιρεία και η επωφελούμενη εταιρεία, ε) η επωφελούμενη εταιρεία καθίσταται ενάγουσα ή εναγομένη στις εκκρεμείς δίκες της διασπώμενης ως προς το μεταβιβασθέν τμήμα, χωρίς έτερη διατύπωση ( Ι. Ρόκας, Εταιρείες – Εισαγωγή στο Δίκαιο των Εταιρειών του Εμπορικού Δικαίου, 6η έκδοση, 2019, σελ. 17-24, Β. Βύζας, Μερική διάσπαση και απόσχιση κλάδου : Δύο ενδιαφέρουσες προσθήκες στο νέο δίκαιο για τους εταιρικούς μετασχηματισμούς, ΔΕΕ, τεύχος 6, Ιούνιος 2019, σελ. 820, Δ. Διακόπουλος, Εισαγωγή στο νέο δίκαιο των εταιρικών μετασχηματισμών- Μια συνοπτική παρουσίαση του νέου νόμου Ν. 4601/2019, ΔΕΕ, τεύχος 5, Μάϊος 2019, σελ. 681, Δ. Αυγητίδης, Το νέο Δίκαιο των εταιρικών μετασχηματισμών, έκδοση 2019) ΜΠρΗλείας 323/2021 ΤΝΠ Ισοκράτης.
* Ο κ. Αθανάσιος Πολυχρονόπουλος είναι Δικηγόρος στον ΑΠ, MSc, Διδάσκων στο Φροντιστήριο της Νομικής Βιβλιοθήκης.
Δείτε τα τμήματα προετοιμασίας για τις εξετάσεις της Εθνικής Σχολής Δικαστικών Λειτουργών εδώ