Γενικά: Η διάταξη του άρθρου 413 ΚΠολΔ, η οποία σημειωτέον εντάσσεται στο κεφάλαιο του αποδεικτικού μέσου των μαρτύρων και όχι της πραγματογνωμοσύνης, προβλέπει και την περίπτωση του μάρτυρα- πραγματογνώμονα (ή το αντίστροφο), δηλαδή εκείνη που για να αποδειχθούν κρίσιμα, ασκούντα επιρροή στην έκβαση της δίκης και αμφισβητούμενα γεγονότα (άρθρ. 335 ΚΠολΔ), εξετάζονται πρόσωπα που τα αντιλήφθηκαν με βάση τις ειδικές γνώσεις τους. Οι μάρτυρες-πραγματογνώμονες δεν αποτελούν αυτοτελές ή ενδιάμεσο (αντιθ. Γ.Νικολόπουλος, Το δίκαιο της αποδείξεως 180) αποδεικτικό μέσο δεδομένου ότι δεν προβλέπονται στον κατάλογο του άρθρου 339 ΚΠολΔ.
Οι μάρτυρες-πραγματογνώμονες δεν είναι πραγματογνώμονες και δεν μπορούν να εφαρμοσθούν στην περίπτωση αυτή οι διατάξεις της πραγματογνωμοσύνης (άρθρ. 370 επ. ΚΠολΔ), δεδομένου ότι πραγματογνώμονες (άρθρ. 369, ΚΠολΔ) είναι τρίτα πρόσωπα τα οποία βοηθούν τον δικαστή με τις κρίσεις που του παρέχουν για ζητήματα έχοντα ουσιώδη επιρροή στη δίκη και για τα οποία απαιτούνται ειδικές γνώσεις επιστήμης ή τέχνης (ΑΠ 92/1973 ΝοΒ 1973, 775 – Κ. Μπέης, Απόδειξη σελ. 117 και Πολιτική Δικονομία, 1719), ενώ δεν καλούνται με διαταγή του δικαστηρίου (372, 254 και 591 παρ. 4 ΚΠολΔ), αλλά πρέπει να κλητευθούν (Ι.Τέντες σε Κεραμέα/Κονδύλη/Νίκα, 770 παρ. 3) από εκείνον που έχει το βάρος της απόδειξης προκειμένου να καταθέσουν στο ακροατήριο ή να βεβαιώσουν ενόρκως.
Ταυτόχρονα δεν είναι μάρτυρες, με την έννοια των άρθρων 393 επ. ΚΠολΔ, δεδομένου ότι οι μάρτυρες καταθέτουν για γεγονότα που υπέπεσαν στην αντίληψή τους σχετικά με ό,τι είναι αντικείμενο της απόδειξης (άρθρ. 335 και 336 ΚΠολΔ), ενώ ο μάρτυρας-πραγματογνώμονας καταθέτει, ακόμα και με έγγραφη γνωμοδότηση (άρθρ. 390 ΚΠολΔ), και για θέματα για τα οποία απαιτούνται ειδικές και επιστημονικές γνώσεις.
Εφαρμοστέες διατάξεις: Συμπερασματικά και ενόψει των ανωτέρω στην περίπτωση της εξέτασης των μαρτύρων-πραγματογνωμόνων εφαρμόζονται οι διατάξεις των μαρτύρων (άρθρ. 393 επ. ΚΠολΔ) και όχι των πραγματογνωμόνων (αντιθ. Σινανιώτης, Ερμηνεία κατ’ άρθρον Κώδικος Πολιτικής Δικονομίας τομ. 3, 310) και για τον λόγο αυτόν, η κατάθεσή τους ή ακόμα και η τυχόν έγγραφη γνωμοδότησή τους εκτιμάται ελεύθερα από το δικαστήριο (άρθρ. 340 παρ. 2 ΚΠολΔ).
* Ο κ. Κωνσταντίνος Κουτσουλέλος είναι Δικηγόρος Αθηνών και ιδρυτικό μέλος του επιστημονικού σωματείου Εταιρεία Οικογενειακού Δικαίου.
Δείτε τα τμήματα προετοιμασίας για τις εξετάσεις της Εθνικής Σχολής Δικαστικών Λειτουργών εδώ