Πρεμιέρα με προβλήματα – και πάντως με την ελπίδα ότι το «χάος» θα είναι δημιουργικό – κάνει ο νέος Δικαστικός Χάρτης, βάζοντας σε τροχιά υλοποίησης το μεταρρυθμιστικό εγχείρημα του Υπουργείου Δικαιοσύνης, με άξονα την ενοποίηση του α’ βαθμού δικαιοδοσίας.
Με αλλαγές καίριες και σαρωτικές, που επηρεάζουν όχι μόνο το δικαστικό σώμα, αλλά και τους συλλειτουργούς της Δικαιοσύνης, ο Δικαστικός Χάρτης αναμετράται σήμερα, Δευτέρα 16 Σεπτεμβρίου, ημέρα έναρξης του νέου δικαστικού έτους, με την καθολική αποχή του δικηγορικού σώματος, ύστερα από πρόταση της Ολομέλειας των Προέδρων των Δικηγορικών Συλλόγων της χώρας. Στο λεκανοπέδιο, ο Δικηγορικός Σύλλογος Αθηνών έχει μάλιστα προγραμματίσει συγκέντρωση διαμαρτυρίας και ενημέρωσης για τον νέο Δικαστικό Χάρτη στο χώρο του πρώην Ειρηνοδικείου Αθηνών, τη Δευτέρα 16 Σεπτεμβρίου και ώρα 9.30 πμ.
Η αποχή και οι αντιδράσεις των δικηγόρων δεν είναι πάντως το μόνο αγκάθι που δυσχεραίνει τη δικαστηριακή πραγματικότητα, καθώς παράλληλα και η Ομοσπονδία Δικαστικών Υπαλλήλων Ελλάδας παρακινεί τους πρωτοβάθμιους Συλλόγους της χώρας προς κάθε πρωτοβουλία για διακοπή εργασιών ή στάσεις εργασίας, ή και συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας έξω από τα δικαστικά κτίρια. Σε κάθε περίπτωση, ζητεί εγρήγορση με Γενικές Συνελεύσεις και παρεμβάσεις προς τους Διευθύνοντες τις δικαστικές υπηρεσίες.
Δημήτρης Βερβεσός: « Η εφαρμογή του νέου Δικαστικού Χάρτη είναι χαρακτηριστική περίπτωση λανθασμένης σειράς προτεραιοτήτων»
Ο Δημήτρης Βερβεσός, Πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών και της Ολομέλειας των Προέδρων των Δικηγορικών Συλλόγων της χώρας, μιλώντας στο portal της Νομικής Βιβλιοθήκης, εκτίμησε ότι η εφαρμογή του νέου Δικαστικού Χάρτη είναι χαρακτηριστική περίπτωση λανθασμένης σειράς προτεραιοτήτων. «Τα ερωτήματα που θέτουμε είναι πολλά και οι απαντήσεις που λαμβάνουμε είναι λίγες και οπωσδήποτε μη ικανοποιητικές», όπως χαρακτηριστικά ανέφερε. Παρατήρησε, δε, ότι ζητήματα που άπτονται των διαταγών πληρωμής και των γραμματίων προείσπραξης παραμένουν αδιευκρίνιστα, προκαλώντας έντονη ανησυχία σε αρκετούς «συναδέλφους».
Η αρχική προσέγγιση που προέκρινε, άλλωστε, το δικηγορικό σώμα ήταν να μεταφερθούν υποθέσεις από τα Ειρηνοδικεία στα Πρωτοδικεία, γεγονός που θα μπορούσε να οδηγήσει σε ταχύτερη απονομή της δικαιοσύνης, χωρίς τις αρνητικές επιπτώσεις που επέφερε η απόφαση για συγχώνευση των δικαστηρίων.
Παράλληλα, πάντα κατά τον κ. Βερβεσό, διόλου ασήμαντο πρόβλημα είναι ότι καθημερινά οι προϊστάμενοι των δικαστηρίων εκδίδουν συνεχείς αποφάσεις για διαδικαστικά ζητήματα, δημιουργώντας κλίμα αβεβαιότητας στους δικηγόρους και τους εντολείς τους.
Η επιτάχυνση της δικαιοσύνης είναι ένα ζητούμενο εδώ και πολλά χρόνια. «Ο νέος δικαστικός χάρτης είναι αντιμέτωπος προς το παρόν με ιδιαιτέρως σοβαρά προβλήματα που πρέπει να ξεπεραστούν για να μην παραμείνει ο πολυπόθητος αυτός στόχος για άλλη μια φορά ζητούμενο», υπογράμμισε ο ίδιος.
Το Διοικητικό Συμβούλιο του ΔΣΑ έχει τοποθετηθεί και συνολικά, εντοπίζοντας «εσπευσμένη και πρόχειρη απόπειρα εφαρμογής του νέου δικαστικού χάρτη από το Υπουργείο Δικαιοσύνης, χωρίς να έχουν επιλυθεί προηγουμένως ζωτικά προβλήματα που δημιουργούνται από την εφαρμογή του νέου συστήματος».
Μία εβδομάδα πριν από την έναρξη του δικαστικού έτους, «δεν έχουν καθοριστεί τα γραμμάτια προείσπραξης δικηγορικής αμοιβής για τις νέες διαδικασίες και Δικαστήρια, μετά την εφαρμογή του νέου συστήματος».
Επίσης, «δεν υφίσταται διαδικασία προσωποποιημένης ενημέρωσης μέσω οίκοθεν κλήσης των διαδίκων για τους νέους τόπους, ημέρες και ώρες των ήδη προσδιορισμένων πολιτικών υποθέσεων στα καταργούμενα Ειρηνοδικεία και παραμένει κόλουρη η διαδικασία ενημέρωσης μέσω του συστήματος Solon (στα Πρωτοδικεία του ΟΣΔΠΠ α’ φάση).
Δεν έχει προβλεφθεί νομοθετικά δυνατότητα ρύθμισης όλων των ζητημάτων που δημιουργούνται από το νέο δικαστικό χάρτη από τις Ολομέλειες των δικαστικών σχηματισμών.
Δεν έχουν δημιουργηθεί αίθουσες στους χώρους του πρώην Ειρηνοδικείου Αθηνών και του Εφετείου Αθηνών για την εκδίκαση υποθέσεων και την τήρηση του αρχείου,
Δεν έχουν διευθετηθεί τα ζητήματα που ανακύπτουν από την κατάργηση των Ειρηνοδικείων και την ενοποίηση του α΄ βαθμού δικαιοδοσίας, με αποτέλεσμα να δημιουργείται κίνδυνος ασφάλειας δικαίου, ερημοδικιών και απώλειας δικονομικών και ουσιαστικών δικαιωμάτων και να οδηγούνται σε απίστευτη ταλαιπωρία λειτουργοί και συλλειτουργοί της δικαιοσύνης, δικαστικοί υπάλληλοι και πολίτες – διάδικοι».
Ο Δημήτρης Φινοκαλιώτης, Πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης, αναφέρεται στο δια ταύτα της διαφωνίας σε ό,τι αφορά τον Χάρτη.
«Στην ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλονίκης, από τα τέσσερα Ειρηνοδικεία έκλεισαν τα δυο, στα Βασιλικά και τα Κουφάλια, τα άλλα δυο θα λειτουργούν πια ως Πρωτοδικεία. Δυσαρεστήθηκαν κάποιες τοπικές κοινωνίες, είναι γεγονός, είναι όμως αλήθεια και ότι άλλες ευνοήθηκαν – στον Λαγκαδά, φερ΄ ειπείν, ο κόσμος υποδέχθηκε με ικανοποίηση την αλλαγή.
«Εκτιμώ σε γενικές γραμμές ότι το πρόβλημα με τον νέο Δικαστικό Χάρτη δεν έχει τοπικά χαρακτηριστικά για τη Θεσσαλονίκη, είμαστε μέρος του γενικότερου ζητήματος που έχει προκύψει», σχολιάζει. «Δεν αρνούμαστε ότι υπήρχαν Ειρηνοδικεία χωρίς πολλές υποθέσεις, είχαμε επιφύλαξη, όχι άρνηση ως προς το νέο εγχείρημα.
Η αντίδρασή μας αφορά την εσπευσμένη εφαρμογή του, η βιασύνη είναι το μείζον, χωρίς την κατάλληλη προετοιμασία ως προς το περιβάλλον πλαίσιο. Χωρίς ανάλυση των δεδομένων, χωρίς τα ελάχιστα εχέγγυα. Κορυφαίο παράδειγμα είναι η εκπαίδευση των Ειρηνοδικών. Θα βρεθούν σε μια νέα θέση, απέναντι σε μια κατηγορία υποθέσεων, χωρίς εμπειρία. Οι Διοικήσεις των Δικαστηρίων, από την άλλη πλευρά, εκδίδουν τώρα οδηγίες, δημιουργώντας ανασφάλεια στο Σώμα και τους πολίτες. Το ΦΕΚ με τις τελευταίες ρυθμίσεις έχει ημερομηνία 11 Σεπτεμβρίου, σε απόσταση αναπνοής – μόλις πέντε ημερών από τις 16 Σεπτεμβρίου».
Ο Χρήστος Πραματευτάκης, Πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Χανίων εκτιμά ως θετικές τις νομοθετικές παρεμβάσεις, επισημαίνοντας ότι θα συμβάλλουν στην ταχύτητα και την ποιότητα απονομής της δικαιοσύνης.
«Ασκώ αυτό το λειτούργημα περίπου 43 χρόνια και γνωρίζω πολύ καλά ότι η διάσπαση του πρώτου βαθμού δημιουργεί πολλά προβλήματα, αντί να διευκολύνει τους πολίτες. Χαρακτηριστικά μπορώ να αναφέρω ως παράδειγμα μίας υπόθεσης που επί τρία ολόκληρα χρόνια παραπεμπόταν από το Ειρηνοδικείο μας στο Πρωτοδικείο και τούμπαλιν. Συνεπώς έχουμε αιτούντες που ζητούν δικαιοσύνη και μόνο δικαιοσύνη δεν έχουν!», ανέφερε, μιλώντας στο NB Daily.
Σχετικά με την επάρκεια των Ειρηνοδικών, σημειώνει ότι δεν υπάρχει ουσιαστικός λόγος ανησυχίας. «Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το μεγαλύτερο έννομο αγαθό είναι η ζωή του ανθρώπου. Εντούτοις, η ενοχή των κατηγορουμένων, που παραπέμπονται στο Μεικτό Ορκωτό δικαστήριο και πιθανώς για αδικήματα που τιμωρούνται με ισόβια κάθειρξη, κρίνεται (και) από τους ενόρκους, δηλαδή λαϊκούς δικαστές χωρίς καθόλου νομικές γνώσεις. Δε γίνεται, επομένως, να αμφισβητείται η ικανότητα νομικά καταρτισμένων δικαστικών λειτουργών».
«Για την αξιοποίησης αυτής της λαμπρής ευκαιρίας που ανοίγεται από σήμερα για την δικαιοσύνη, είναι εξαιρετικά σημαντικό οι Πρόεδροι των Πρωτοδικείων -που επωμίζονται τη μεγάλη ευθύνη διεύθυνσης αυτού του εγχειρήματος- να δράσουν ορθά και στοχευμένα», τονίζει.
Πρακτικά μη βιώσιμο χαρακτηρίζει τον Δικαστικό Χάρτη ο Στέργιος Σουροβίκης, Πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Βέροιας.
«Λήφθηκαν αποφάσεις για ριζικές αλλαγές χωρίς την συμμετοχή των τοπικών παραγόντων, ή με διαβουλεύσεις προ τετελεσμένων γεγονότων. Για παράδειγμα, είναι αξιοσημείωτο ότι στη Γαλλία η διαδικασία της ενοποίησης του πρώτου βαθμού δικαιοδοσίας διήρκεσε μία ολόκληρη δεκαετία όχι ελάχιστους μήνες. Στην περίπτωση μας, καταργήθηκαν δικαστήρια εν μία νυκτί και προκρίθηκε μια ενοποίηση, χωρίς να λαμβάνει υπόψη τοπικές και πληθυσμιακές ανάγκες».
«Στην πραγματικότητα, η ανάγκη βρίσκεται στην πρόσληψη περισσότερων δικαστών. Δικαστών ικανών και με την κατάλληλη οξυδέρκεια που δεν θα “συμπληρώνουν” απλώς κενά», παρατηρεί.
«Παρότι λύνονται κάποια χρόνια θέματα, ανησυχώ ότι στην πράξη θα γεννηθούν πολλά προβλήματα τελικά και σταδιακά η κοινωνική αντίδραση θα μεγεθύνεται. Αντί επιτάχυνσης της δικαιοσύνης, θα μιλάμε μάλλον για επιβράδυνση. Και δυστυχώς, αυτοί που ζημιώνονται προπαντός με αυτές τις αλλαγές είναι οι πολίτες και η ίδια η αξιοπιστία της Δικαιοσύνης, όταν καταλήγει να χάνεται τελείως ή αποδίδεται με εξαιρετικά αργούς ρυθμούς».
Τέλος ο Νίκος Λογοθέτης, Πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Ηρακλείου “δίνει φως” στην επόμενη ημέρα της εφαρμογής του Δικαστικού Χάρτη και στα αναγκαία μέτρα που πρέπει να ληφθούν για την αποφυγή παρενεργειών.
«Η Ολομέλεια των Προέδρων ήταν και παραμένει σύμφωνη στην ενοποίηση του πρώτου βαθμού δικαιοδοσίας θεωρώντας ότι μπορεί να συμβάλει στην κατεύθυνση της επιτάχυνσης της απονομής της Δικαιοσύνης, υπό την προϋπόθεση της ύπαρξης των απαραίτητων υλικοτεχνικών υποδομών, της επέκτασης της ηλεκτρονικής δικαιοσύνης και της επιμόρφωσης των ειρηνοδικών», σχολίασε, μιλώντας στο NB Daily.
«Για αυτά απαιτείται ένας εύλογος χρόνος. Η πορεία των πραγμάτων κατέδειξε την ορθότητα της θέσης μας: Η εσπευσμένη νομοθέτηση, τέσσερις μόλις ημέρες πριν την εφαρμογή του νέου δικαστικού χάρτη, με τον Ν. 5134/2024, με τροποποιήσεις στον Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας, στον Κώδικα Ποινικής Δικονομίας και στον Κώδικα Οργανισμού Δικαστηρίων, χωρίς βεβαίως την επίλυση ζητημάτων ουσίας, αποτελεί επιβεβαίωση των ανησυχιών μας», σημειώνει.
«Τα Περιφερειακά Πρωτοδικεία σήμερα, στη μεγάλη τους πλειοψηφία, δεν είναι σε θέση να ανταποκριθούν στον αυξημένη αρμοδιότητά τους. Θεωρώ ότι χωρίς τη δημιουργία των απαραίτητων υλικοτεχνικών υποδομών, χωρίς την πρόσληψη του αναγκαίου αριθμού δικαστικών υπαλλήλων και την ψηφιοποίηση της Δικαιοσύνης, το εγχείρημα για τον εκσυγχρονισμό και την επιτάχυνσή της είναι επίφοβο».
