Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, η ατμοσφαιρική ρύπανση και η ηχορύπανση αποτελούν την πρώτη και τη δεύτερη μεγαλύτερη περιβαλλοντική αιτία προβλημάτων υγείας, αντίστοιχα. Με την αστικοποίηση να συνεχίζεται, το 70 % του πληθυσμού της ΕΕ ζει πλέον σε αστικές περιοχές και το 97 % αυτών εκτιμάται ότι εκτίθενται σε επιβλαβείς ατμοσφαιρικούς ρύπους. Αυτό σημαίνει ότι πάνω από 300 εκατομμύρια κάτοικοι της ΕΕ δεν βρίσκονται στο απυρόβλητο. Υπό το πρίσμα αυτού του φλέγοντος ζητήματος, το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο (ΕΕΣ) δρομολόγησε έλεγχο σχετικά με τις προσπάθειες της ΕΕ να ξεδιαλύνει το τοπίο.
Η ΕΕ και τα κράτη μέλη της έχουν δεσμευτεί να μειώσουν ή να εξαλείψουν την αστική ρύπανση μέσω πολλών και διάφορων πλαισίων και πολιτικών. Ένας από τους γενικούς στόχους της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας είναι ο μετριασμός της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και της ηχορύπανσης. Στο σχέδιο δράσης της για μηδενική ρύπανση, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε τη μείωση των επιπτώσεων της ατμοσφαιρικής ρύπανσης(opens in new window) στην υγεία κατά 55 % και του αριθμού των οικοσυστημάτων που απειλούνται από την ατμοσφαιρική ρύπανση κατά 25 % έως το 2030, καθώς και τη μείωση του αριθμού των ατόμων που πλήττονται μακροχρόνια από τον θόρυβο από μέσα μεταφοράς κατά 30 %. Δύο οδηγίες για την ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα, του 2004 και του 2008, μαζί με την οδηγία του 2016 για τη μείωση των εθνικών εκπομπών (οδηγία NEC), θέτουν συγκεκριμένους στόχους για την ποιότητα του αέρα. Η οδηγία του 2002 για τον περιβαλλοντικό θόρυβο αποτελεί τη βάση για την αξιολόγηση της ηχορύπανσης. Και μολονότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει την εξουσία να εκδίδει οδηγίες και σχέδια δράσης, την τελική ευθύνη για την εφαρμογή των πολιτικών φέρουν τα κράτη μέλη.
Οι δράσεις που συμβάλλουν στην πολιτική για καθαρό αέρα μπορούν να λάβουν στήριξη από διάφορες πηγές χρηματοδότησης της ΕΕ, όπως ο μηχανισμός ανάκαμψης και ανθεκτικότητας (ΜΑΑ), τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία (ΕΔΕΤ), τα ερευνητικά προγράμματα «Ορίζων 2020» και «Ορίζων Ευρώπη» και ο μηχανισμός «Συνδέοντας την Ευρώπη» (ΜΣΕ). Η Επιτροπή εκτιμά ότι τα ποσά της ενωσιακής στήριξης που προορίζονται για την επίτευξη των στόχων για καθαρό αέρα ανέρχονται σε περίπου 46,4 δισεκατομμύρια ευρώ για την περίοδο 2014-2020 και σε 185,5 δισεκατομμύρια ευρώ για την περίοδο 2021-2027.
Με τον έλεγχο του ΕΕΣ θα αξιολογηθεί εάν Επιτροπή έκανε χρήση των εξουσιών της για να παροτρύνει τα κράτη μέλη να εφαρμόσουν ορθά το υφιστάμενο πλαίσιο της ΕΕ, κατά πόσον τα χρηματοδοτούμενα από την ΕΕ έργα έχουν συμβάλει αποτελεσματικά στη μείωση της αστικής ρύπανσης και κατά πόσον τα κράτη μέλη έλαβαν τα κατάλληλα μέτρα για την επίτευξη των στόχων σχετικά με την αστική ρύπανση. Τα ευρήματα του ελέγχου αναμένεται να δημοσιευθούν στις αρχές του 2025.
Ο έλεγχος αυτός έρχεται να συμπληρώσει προηγούμενες εργασίες του ΕΕΣ σχετικά με τη ρύπανση στην ΕΕ, όπως η ειδική έκθεσή μας σχετικά με τη μείωση των εκπομπών από τα αυτοκίνητα ή η έκθεσή μας του 2018 σχετικά με την ατμοσφαιρική ρύπανση. Μπορείτε επίσης να ρίξετε μια ματιά στις επισκοπήσεις που έχουμε δημοσιεύσει σχετικά με τα επικίνδυνα απόβλητα, τα ηλεκτρονικά απόβλητα και τα πλαστικά απόβλητα.