Προσφυγή κρατουμένου για παραβίαση του άρθρου 3 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, περί απαγόρευσης των βασανιστηρίων και της απάνθρωπης και εξευτελιστικής μεταχείρισης, κλήθηκε να εξετάσει του Συμβούλιο Πλημμελειοδικών Πειραιώς, ως Δικαστήριο Εκτέλεσης Ποινών, με την υπ’ αριθ. 342/2024 απόφασή του. Τα παράπονα του προσφεύγοντος αφορούσαν τις συνθήκες κράτησής του στο Σωφρονιστικό Κατάστημα Κορυδαλλού Ι, και κυρίως την έλλειψη του απαιτούμενου ατομικού χώρου στο θάλαμο όπου διέμενε, με αποτέλεσμα να πλήττεται η αξιοπρέπειά του.
Πραγματικά περιστατικά
Ο προσφεύγων διαβίωνε από κοινού με άλλους τρεις κρατούμενους σε κελί εμβαδού 9.5 τ.μ. (συμπεριλαμβανομένου του νιπτήρα). Κατανέμοντας τα συνολικά τετραγωνικά ανά κρατούμενο, ο χώρος που αναλογούσε σε καθένα εξ αυτών ήταν λιγότερος από 3 τ.μ.. Κατά το επίδικο χρονικό διάστημα, στο συγκεκριμένο κελί αποδείχθηκε ότι κρατήθηκαν συνολικά δέκα άτομα, χωρίς να διευκρινίζεται εάν η συγκατοίκηση γινόταν διαδοχικά ή για κάθε ημέρα κράτησης. Στους ισχυρισμούς για υπερπληθυσμό και παραβίαση των κανόνων διαβίωσης, προστέθηκαν και αιτιάσεις για ανεπαρκή θέρμανση, φωτισμό, αερισμό και διανομή προμηθειών, για τις συνθήκες υγιεινής και καθαριότητας και για έλλειψη ζεστού νερού.
Στους ισχυρισμούς για υπερπληθυσμό και παραβίαση των κανόνων διαβίωσης, προστέθηκαν και αιτιάσεις για ανεπαρκή θέρμανση, φωτισμό, αερισμό και διανομή προμηθειών, για τις συνθήκες υγιεινής και καθαριότητας και για έλλειψη ζεστού νερού.
Ισχυρό αλλά όχι αμάχητο τεκμήριο παραβίασης τα 3 τ.μ. για το ΕΔΔΑ
Σύμφωνα με τη νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, την οποία έλαβε υπόψη το Συμβούλιο Πλημμελειοδικών Πειραιά, παραβίαση προκύπτει όταν ο προσωπικός χώρος που διαθέτει ο κρατούμενος είναι κάτω από 3 τ.μ. σε κελί με περισσότερους κρατούμενους. Το στοιχείο αυτό αποτελεί ισχυρό, όχι όμως αμάχητο τεκμήριο παραβίασης των διατάξεων για την απαγόρευση των βασανιστηρίων και της απάνθρωπης/εξευτελιστικής μεταχείρισης, αφού μπορεί να ανατραπεί από δεδομένα του σωφρονιστικού καταστήματος για την ύπαρξη παραγόντων που αντισταθμίζουν επαρκώς την κατανομή του προσωπικού χώρου.
Τουλάχιστον 6 τα τ.μ. του κελιού για κάθε κρατούμενο, κατά τον εθνικό Σωφρονιστικό Κώδικα
Ως προς το ζωτικό χώρο των κρατουμένων, το άρθρο 21 του Ν 2776/1999, όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 23 Ν. 4985/2022, ορίζει ότι «οι θάλαμοι πρέπει να διαθέτουν εμβαδόν τουλάχιστον 6 τετραγωνικών μέτρων για κάθε κρατούμενο και να είναι εξοπλισμένοι με αντίστοιχα κρεβάτια, ντουλάπες, καθώς και ανάλογης επιφάνειας τραπέζι ή τραπέζια με ισάριθμα καθίσματα». Διπλάσιος, δηλαδή, σε σχέση με τις υπαγορεύσεις του ΕΔΔΑ, ο αναγκαίος χώρος που αξιώνει ο εθνικός νομοθέτης, ώστε να εξασφαλίζεται η αξιοπρεπής διαβίωση στα καταστήματα κράτησης.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Επικοινωνία & Διαχείριση κρίσεων σε περιβάλλον εγκλεισμούΗ εισαγγελική πρόταση και η κρίση του Συμβουλίου
Η εισαγγελική πρόταση, εξετάζοντας τις αιτιάσεις του κρατουμένου και αναλύοντας το αποδεικτικό υλικό, επεσήμανε αρχικά ότι ο χώρος κράτησης, όπως προσδιορίζεται από την ευρωπαϊκή και εθνική νομοθεσία, δεν αντιστοιχούσε στο θάλαμο της υπό κρίση υπόθεσης. Ωστόσο, έθεσε προς αξιολόγηση μία ακόμη παράμετρο: τη διαρκή μεταβολή της πληρότητας των κελιών, λόγω συχνών μεταγωγών σε κεντρικά καταστήματα κράτησης, όπως είναι το σωφρονιστικό κατάστημα του Κορυδαλλού, αλλά και την εμφιλοχώρηση προσωπικών προτιμήσεων κατά τη συγκατοίκηση των κρατουμένων, λόγω μεταξύ τους διαφωνιών, ή λόγω αιτημάτων κοινής διαβίωσης με ομοεθνείς (όπως στην περίπτωση του συγκεκριμένου προσφεύγοντος). Πρότεινε, έτσι, την απόρριψη της προσφυγής στο σύνολό της.
Το Συμβούλιο Πλημμελειοδικών, αντιθέτως, έκρινε ότι παραδεκτώς και αποδεδειγμένα προβλήθηκε ο ισχυρισμός περί παραβίασης του άρθρου 3 της ΕΣΔΑ, ως προς τη μη εξασφάλιση του απαιτούμενου χώρου προσωπικής διαβίωσης, ενώ οι υπόλοιποι ισχυρισμοί απορρίφθηκαν ως αόριστοι. Ειδικότερα, το Δικαστήριο κατέληξε ότι για το διάστημα των 202 ημερών κράτησής του στο συγκεκριμένο θάλαμο του καταστήματος Κράτησης Κορυδαλλού, ο προσφεύγων υποβλήθηκε σε υπέρμετρη ταλαιπωρία, πέραν του αναμενόμενου περιορισμού της ατομικής ελευθερίας που προκαλεί η επιβολή της ποινικής κύρωσης, λόγω ανεπαρκούς εξασφάλισης του στοιχειώδους χώρου διαβίωσης. Διαπίστωσε παραβίαση των άρθρων 3 της ΕΣΔΑ, 7 και 10 του Διεθνούς Συμφώνου για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα και του άρθρου 21 του Σωφρονιστικού Κώδικα, επιδικάζοντας στον κρατούμενο χρηματική ικανοποίηση συνολικού ποσού 1.010 ευρώ.
Η εφαρμογή του άρθρου 6Α του Σωφρονιστικού Κώδικα, με την αναγνώριση ηθικής βλάβης στο πρόσωπο του κρατουμένου, αναδεικνύει για ακόμη μία φορά την ανάγκη διασφάλισης κατάλληλων συνθηκών διαβίωσης και δημιουργίας υποδομών στα καταστήματα κράτησης, ώστε ο σεβασμός στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια να μην έχει απλώς διακηρυκτικό χαρακτήρα.
Δείτε τη δικαστική απόφαση στη Qualex: ΣυμβΠλημΠειρ 342/2024