Η Εισφορά Αλληλεγγύης Συνταξιούχων (ΕΑΣ), θεσπισμένη με το ν. 3863/2010 και επεκταθείσα με τον ν. 3986/2011, έχει αποτελέσει αντικείμενο διαμάχης και νομικών διεκδικήσεων, τόσο λόγω των δημοσιονομικών της επιπτώσεων όσο και λόγω της συνταγματικότητάς της.
Νομοθετικό Πλαίσιο της ΕΑΣ
Η ΕΑΣ παρακρατείται μηνιαίως από τις κύριες συντάξεις των συνταξιούχων του Δημοσίου, των ΦΚΑ και του ΝΑΤ, με στόχο τη χρηματοδότηση του Ασφαλιστικού Κεφαλαίου Αλληλεγγύης Γενεών (ΑΚΑΓΕ). Το ΑΚΑΓΕ συστάθηκε με τον ν. 3655/2008 με σκοπό τη διασφάλιση της χρηματοδότησης των μελλοντικών συντάξεων, προκειμένου να αντιμετωπιστεί η δημογραφική γήρανση και οι οικονομικές προκλήσεις που απειλούν τη βιωσιμότητα του συνταξιοδοτικού συστήματος. Η ΕΑΣ επεκτάθηκε και στις επικουρικές συντάξεις με τον ν. 3986/2011, ενώ παραμένει ενεργή με διαφοροποιήσεις ανάλογα με τα εισοδηματικά κριτήρια των συνταξιούχων.
Νομολογία του Ελεγκτικού Συνεδρίου
Με τις αποφάσεις Ολ. ΕλΣυν 244/2017, 504/2021 και 1477/2021, η Ολομέλεια του Ελεγκτικού Συνεδρίου έκρινε ότι η ΕΑΣ παραβίαζε τις συνταγματικές αρχές της ισότητας ενώπιον του νόμου και της αναλογικότητας για το διάστημα έως τις 31.12.2018. Η αιτιολογία βασίζεται στην άνιση επιβάρυνση συνταξιούχων του Δημοσίου σε σύγκριση με άλλους ασφαλισμένους, καθώς και στην ανεπαρκή τεκμηρίωση της επιβολής της εισφοράς.
Ωστόσο, από 1.1.2019 και εφεξής, το δικαστήριο έκρινε ότι η ΕΑΣ συμμορφώνεται με τις συνταγματικές αρχές, καθώς εντάσσεται σε ένα συνολικότερο πλαίσιο διαγενεακής αλληλεγγύης και εξυγίανσης του συνταξιοδοτικού συστήματος. Οι αποφάσεις αυτές υποστηρίζουν ότι, υπό το φως της μεταρρύθμισης του ν. 4387/2016, που έθεσε σε λειτουργία τον ενιαίο ασφαλιστικό φορέα e-ΕΦΚΑ, η ΕΑΣ διατηρεί τη νομιμότητα και τον σκοπό της, δηλαδή τη στήριξη των μελλοντικών γενεών συνταξιούχων μέσω της κάλυψης των ελλειμμάτων των συνταξιοδοτικών φορέων.
Νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας
Το Συμβούλιο της Επικρατείας έχει αποφανθεί, σε παλαιότερες αποφάσεις όπως οι Ολ. ΣτΕ 2287 και 2290/2015, ότι οι περικοπές συντάξεων, συμπεριλαμβανομένης της ΕΑΣ, είναι συμβατές με το Σύνταγμα, λόγω των εξαιρετικών δημοσιονομικών συνθηκών που επικρατούσαν κατά τη θέσπισή τους. Το ΣτΕ υποστήριξε ότι οι επιβαρύνσεις αυτές ήταν απαραίτητες για τη διασφάλιση της βιωσιμότητας του συνταξιοδοτικού συστήματος, τη μείωση του δημόσιου χρέους και την προστασία της δημοσιονομικής σταθερότητας της χώρας.
Προοπτικές Αναμόρφωσης της ΕΑΣ
Το Υπουργείο Εργασίας εξετάζει το ενδεχόμενο αναμόρφωσης της ΕΑΣ, ώστε να καταστεί πιο αναλογική και να εξαλειφθούν οι ανισότητες που έχουν εντοπιστεί. Ωστόσο, η όποια αλλαγή πρέπει να είναι δημοσιονομικά ουδέτερη, για να μη διαταράξει τη σταθερότητα του ΑΚΑΓΕ και του συνολικού συνταξιοδοτικού συστήματος. Η αναθεώρηση αυτή είναι κρίσιμη, δεδομένης της σημασίας της ΕΑΣ για την ενίσχυση των πόρων του ΑΚΑΓΕ και της υποστήριξης των συνταξιούχων εν μέσω δημογραφικών και οικονομικών προκλήσεων.
Συμπεράσματα
Η ΕΑΣ αποτελεί ένα σύνθετο ζήτημα, το οποίο συνδέεται άμεσα με τη βιωσιμότητα του συνταξιοδοτικού συστήματος και την προστασία των νέων γενεών. Οι δικηγόροι που ασχολούνται με το ασφαλιστικό δίκαιο πρέπει να παρακολουθούν στενά τις εξελίξεις τόσο στη νομολογία όσο και στις νομοθετικές πρωτοβουλίες, προκειμένου να συμβουλεύουν αποτελεσματικά τους πελάτες τους και να διασφαλίζουν την προστασία των συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων.
Δείτε το έγγραφο στη Qualex: ΕγγρΥπΕργ 800/2.10.2024