«Καταστροφές» και «θριάμβους», με λάθη, εκκρεμότητες και καινοτομίες -όπως αυτή της Τεχνητής Νοημοσύνης- στο Ελληνικό Κτηματολόγιο, αναδεικνύει μέσα από τη συνέντευξη που παρεχώρησε στο NB Daily o Πρόεδρος του Στέλιος Σακαρέτσιος. Δεσμευόμενος ότι στα τέλη του 2025 το Κτηματολόγιο – υπόθεση δυο αιώνων θα είναι πια πραγματικότητα, ο κ. Σακαρέτσιος εξηγεί τι θα γίνει με τυχόν παρατάσεις μετά τις 30 Νοεμβρίου 2024, ημερομηνία – κλειδί στον κόσμο του Κτηματολογίου, ενώ αναφέρεται αναλυτικά σε όλα τα ψηφιακά εργαλεία, όπως το maps.ktimatologio.gr και το archive.ktimatologio.gr, που έχουν δημιουργηθεί για να καταστήσουν απλούστερες τις διαδικασίες για τους πολίτες, αλλά και τους επαγγελματίες, κατά κύριο λόγο δικηγόρους, που έχουν πρόσβαση στα στοιχεία του. Προαναγγέλει, δε, δυο νέες πλατφόρμες που θα εκκινήσουν τη λειτουργία τους αρχές του 2025, τη metavoles.ktimatologio.gr και την price map, που θα δώσει τη δυνατότητα πρόσβασης στην ιστορικότητα των πραγματικών τιμών μεταβίβασης για όλη τη χώρα.
Το πιο βασικό, και το πιο γενικό, κατ’ αρχάς. Θα είναι πραγματικότητα το Κτηματολόγιο το 2025;
Στο τέλος του 2025 όλη η χώρα θα είναι ολοκληρωμένη, 100% ολοκληρωμένη κτηματογράφηση. Είναι το Ελληνικό Κτηματολόγιο, ο ένας και ενιαίος φορέας, ο οποίος είναι υπεύθυνος για τη διαχείριση της νομικής και χωρικής πληροφορίας για όλες τις ιδιοκτησίες στη χώρα, που με την ολοκλήρωσή του θα απαρτίζεται από 92 καταστήματα. Αυτά έρχονται να διαδεχτούν τα 392 διάσπαρτα Υποθηκοφυλακεία, τα οποία ήταν στην αρμοδιότητα του Υπουργείου Δικαιοσύνης. Κάνουμε μία πολύ μεγάλη προσπάθεια και καταρτίζουμε περίπου 250, μόνο εντός του 2024, για να ολοκληρώσουμε αυτή την πολύ μεγάλη μεταρρύθμιση.
Το μείζον είναι ότι όποιος πραγματοποιεί συναλλαγές για τα ακίνητα θα έχει απέναντί του από 1.1.2025 έναν φορέα, το Ελληνικό Κτηματολόγιο. Και το δεύτερο κομμάτι, το οποίο ουσιαστικά είναι και η βάση για τις συναλλαγές, αυτό που λέμε λειτουργούν Κτηματολόγιο, είναι η ολοκλήρωση της κτηματογράφησης, προσπάθεια η οποία είχε ξεκινήσει πριν από δύο αιώνες, ήταν η πρώτη απόπειρα που είχε κάνει η χώρα επί Όθωνα. Η φιλοδοξία του ελληνικού κράτους να ξεκινήσει να καταγράφει τις ιδιοκτησίες, ιδιωτικές και δημόσιες, ήρθε και απέκτησε μια πιο δομημένη μορφή το μακρινό 1995, δηλαδή πριν από σχεδόν τρεις δεκαετίες, όταν ξεκίνησε η εντατική προσπάθεια για την κτηματογράφηση.
Είμαστε η μόνη χώρα της Ε.Ε. που δεν την έχει ολοκληρώσει, σωστά;
Είμαστε η τελευταία χώρα, είναι μία μεγάλη έλλειψη που έχει η χώρα μας απέναντι στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Όχι μόνο πρέπει, είμαστε αποφασισμένοι: αυτό το οποίο δεν έχει συμβεί τρεις δεκαετίες τώρα, να το τελειώσουμε το 2025.
Από το 1995 μέχρι και πέρυσι τον Ιούλιο του 2023, στο λειτουργούν Κτηματολόγιο ήταν το 39%, δηλαδή σε τρεις δεκαετίες είχαμε φτάσει το 39%. Φέτος, έναν χρόνο μετά, έχουμε ήδη φτάσει (στοιχεία 1ης Οκτωβρίου) στο 52%. Τον Ιανουάριο του 2025, θα είμαστε στο 75% και τέλος της ίδιας χρονιάς, του 2025, θα είμαστε 100% σε λειτουργία.
Πώς εξηγείται η αλματώδης πρόοδος;
Ήταν πρώτα απ’ όλα πολιτική απόφαση και βούληση να σταματήσει αυτό το οποίο συνέβαινε επί δεκαετίες που ήταν μια παγίωση των παρατάσεων. Από τα πρώτα πράγματα, τα οποία έκανε το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης και ο αρμόδιος Υφυπουργός ο κ. Κυρανάκης, ήταν να κλείσει τα αφτιά του στα αιτήματα που έρχονται απ’ όλη την Ελλάδα, που κάθε περιοχή αιτείται. Μια πρόσθετη παράταση και μια πρόσθετη παράταση… Ήταν πάρα πολύ σημαντικό ότι από την αρχή αυτής της προσπάθειας της νέας πολιτικής ηγεσίας, και της δικής μας ως διοίκησης, στείλαμε πολύ καθαρό μήνυμα ότι δεν θα υπάρξει νέα παράταση και θεσπίστηκε μία καταληκτική ημερομηνία ανεξαρτήτως κατάστασης της κτηματογράφησης για όλη τη χώρα – η 30ή Νοεμβρίου.
Πίσω από κάθε παράταση, που έχει δοθεί αυτές τις τρεις δεκαετίες, κρύβονται επεκτάσεις συμβάσεων, μετατοπίζεται το χρονοδιάγραμμα, καμία από τις μελέτες των αναδόχων κτηματογράφησης δεν είχε ξεκινήσει με τη λογική να διαρκέσει δέκα και δεκαπέντε χρόνια.
Επίσης, συνεργαστήκαμε στενά με όλους τους μελετητές ανά την Ελλάδα, τους ασκήσαμε πίεση να προχωρήσουν τις εργασίες τους και ήμασταν πολύ αυστηροί στην τήρηση των χρονοδιαγραμμάτων για τα παραδοτέα τους. Κάναμε εκτεταμένη διαφημιστική καμπάνια η οποία συνεχίζεται στις «προβληματικές» περιοχές, με υστέρηση δηλώσεων, όπως η Κρήτη.
Εκεί όπου ισχύει ο λόγος και δεν υπάρχουν συμβόλαια.
Δυστυχώς είναι πολύ δύσκολη η νομική τεκμηρίωση…
Πώς διαχειρίζεστε το νομικό χάος σε περιοχές όπως η Κρήτη, που μόλις αναφέρατε, τη Λέρο, όπου ισχύει σε πολλές περιπτώσεις το ιταλικό Κτηματολόγιο, περιοχές με προβληματικό καθεστώς, όπως η Χαλκιδική. Ακόμη και επίκληση του αυτοκρατορικού κτηματολογίου ενίοτε υπάρχει.
Όντως, διαπιστώσαμε, ιδίως μέσα από πολύ παλιές μελέτες, ότι κάθε περιοχή είχε τα δικά της χαρακτηριστικά. Για παράδειγμα, στη Βόρεια Ελλάδα υπήρχε κουλτούρα, ή στην Κρήτη όπως αναφέραμε, συναλλαγών με προσύμφωνα, προσύμφωνα τα οποία δεν είχαν οδηγήσει στη δημιουργία τίτλων. Είχαν περάσει από γενιά σε γενιά, μεταφέροντας ιδιοκτησιακά δικαιώματα στους απογόνους – κληρονόμους αυτών των ιδιοκτησιών, τα οποία και είχαν δημιουργήσει ανυπέρβλητα προβλήματα για την αναγνώριση του ιδιοκτησιακού δικαιώματος. Ήδη, το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης έχει φέρει δύο νομοσχέδια μέσα σε έναν χρόνο για το Κτηματολόγιο, που έδωσαν λύση σε αυτά τα αδιέξοδα.
Στις διατάξεις δε του τελευταίου νομοθετήματος, δίδεται η δυνατότητα με ένα προσύμφωνο να μπορέσεις πλέον να «πας» μονομερώς, ακόμα και αν δεν έχεις βρει τον προηγούμενο συμβαλλόμενο, και να προχωρήσεις στη σύνταξη και υπογραφή μιας συμβολαιογραφικής πράξης, που θα σου δημιουργήσει τίτλους ιδιοκτησίας για την περιουσία σου.
Οι δύο νόμοι του Κτηματολογίου έδωσαν και πολλές άλλες δυνατότητες. Είναι νωπό ακόμη το ΦΕΚ του Προεδρικού Διατάγματος για μια κομβική μεταρρύθμιση, τη μονομερή τροποποίηση της σύστασης, που έρχεται και δίνει τη δυνατότητα σε ιδιοκτήτες – όταν κατά τη μέτρηση ενός ακινήτου με σύγχρονα εργαλεία διαπιστώνεται απόκλιση, σε σχέση με τη μέτρηση που είχε πραγματοποιηθεί κατά την κτηματογράφηση – να προβούν σε διόρθωση μονομερώς.
Μέχρι την ψήφιση αυτού του νόμου έπρεπε να έχεις τη συναίνεση φερ΄ ειπείν όλης της πολυκατοικίας, για να κάνεις μία αλλαγή. Εγκλωβισμένα δεκάδες χιλιάδες ακίνητα. Αντιστοίχως, για περιοχές που έχουν πρόβλημα, για περιοχές που είχαν -από παλιές μελέτες- λάθη κατά την κτηματογράφηση, πάλι μπαίνουμε σε μια διαδικασία στο λειτουργούν πλέον Κτηματολόγιο, και δίνουμε τη δυνατότητα εύκολης εξωδικαστικής επίλυσης, είτε για λάθη και παραλείψεις, είτε για αστοχίες.
Αν σας ζητούσα να ορίσετε την περιοχή της επικράτειας που θεωρείτε ότι έχει τα περισσότερα ζητήματα, ποιά θα ξεχωρίζατε;
Εκτεταμένα ζητήματα έχουν παρουσιαστεί και στη Μυτιλήνη, έχουμε εκεί εντοπίσει πολύ μεγάλες αστοχίες και μάλιστα έχουμε πάρει πρωτοβουλίες με μια πιλοτική επαναχάραξη. Εκτεταμένα ζητήματα υπάρχουν και στη Λευκάδα, αυτές τις δύο περιοχές θα ξεχώριζα.
Γιατί αυτό που συμβαίνει εκεί δεν συμβαίνει και αλλού;
Ουσιαστικά, η κτηματογράφηση έχει συντελεστεί με τον εξής τρόπο: Πριν από τρεις δεκαετίες που ξεκίνησε αυτή η προσπάθεια, προκηρύχθηκαν κάποια έργα, ήρθαν ιδιώτες ανάδοχοι μελετητές, οι οποίοι κατέβηκαν σε διεθνή διαγωνισμό, αναλαμβάνοντας το έργο του να συγκεντρώσουν τα δικαιώματα για λογαριασμό του ελληνικού κράτους, και να αποτυπώσουν σε έναν χάρτη τα όρια, σε ποιον ανήκει τι.
Κάποιοι έκαναν πολύ καλά τη δουλειά τους. Κάποιοι άλλοι δεν την έκαναν και τόσο καλά. Βέβαια, για να μην είμαι άδικος, να πω ότι αυτές είναι παλαιές μελέτες, είναι λογικό δηλαδή να μην έχουν την ακρίβεια που έχουν οι πιο πρόσφατες – δεν υπήρχαν τότε τα σημερινά τεχνολογικά εργαλεία.
Αυτό, πάντως, ανεξαρτήτως του ποια δικαιολογία υπάρχει για την αστοχία εκείνων των μελετών, δεν απαλλάσσει εμάς από την υποχρέωση να βρούμε μία λύση μαζική, ώστε οι ιδιοκτήτες σε αυτές τις περιοχές που επηρεάστηκαν τότε πριν από δέκα – είκοσι χρόνια, να βρουν το δίκιο τους και με έναν εύκολο τρόπο να αποκαταστήσουν την πραγματικότητα.
Η «Αγία» Τεχνολογία
Η τεχνολογία πώς συνέβαλε στο project;
Η χρήση της τεχνολογίας είναι εξαιρετικά σημαντική. Δημιουργήσαμε έναν διαδραστικό χάρτη που είναι το maps.ktimatologio.gr, από τα πρώτα πράγματα που φτιάξαμε, όπου πλέον κάθε Έλληνας πολίτης, κάθε ιδιοκτήτης, μπορεί να μπει, να τον επισκεφθεί, να κάνει zoom στην περιοχή όπου βρίσκεται η ιδιοκτησία του ή στην περιοχή που τον ενδιαφέρει, να δει την κατάσταση της κτηματογράφησης, να έχει πληροφορίες χρηστικές, για το τι πρέπει να κάνει αν, ας πούμε, είναι ανοιχτή περίοδος δηλώσεων. Τι πρέπει να κάνει αν η κτηματογράφηση έχει διορθωθεί και τα όρια τα οποία αποτυπώνονται για το γεωτεμάχιο του είναι λάθος, άρα οφείλει να τα αλλάξει.
Έναν χάρτη εύκολης ενημέρωσης που έρχεται και ουσιαστικά καθοδηγεί τον χρήστη, τον Έλληνα πολίτη για τα επόμενα βήματά του σε ό,τι έχει να κάνει με την ιδιοκτησία του.
Για τα λάθη, τι ακριβώς προβλέπεται;
Αντιλαμβανόμαστε ότι στη συλλογή δεκάδων εκατομμυρίων δικαιωμάτων, θα υπάρχουν και περιπτώσεις με λάθη: εκεί θα ενεργοποιηθεί τον Ιανουάριο του 2025, τώρα το αναπτύσσουμε, ένα νέο εργαλείο ψηφιακό το metavoles.ktimatologio.gr, το οποίο έρχεται να δώσει τη δυνατότητα σε κάθε ιδιοκτήτη να συνδεθεί σε αυτή την πλατφόρμα, να δει την ιδιοκτησία του όπως έχει αποτυπωθεί στο Κτηματολόγιο, σε μία ειδική εκδοχή αυτού του διαδραστικού χάρτη που ήδη σας ανέφερα. Να μπορεί ο ίδιος με πολύ εύκολο τρόπο να οριοθετήσει – κατά τη δική του εκδοχή – το γεωτεμάχιο του πάνω στον χάρτη. Αν η υπόθεση είναι απλή, δηλαδή εντός των ανεκτών αποκλίσεων, που θα οριστούν το επόμενο διάστημα, θα έχει τη δυνατότητα ο πολίτης αυτή την αιτούμενη αλλαγή να την πραγματοποιεί εντελώς ψηφιακά, εύκολα διαδικαστικά, και με μηδενικό κόστος.
Τα πράγματα αλλάζουν αν η περίπτωση είναι πιο σύνθετη, ή υπάρχει διαφωνία από τον όμορο ιδιοκτήτη. Γιατί, ξέρετε, αυτό το οποίο ίσχυε μέχρι σήμερα, ακόμα και σε εξόφθαλμες περιπτώσεις, για να μπορέσει να γίνει η όποια διόρθωση και να υπάρξει χωρική μεταβολή, έπρεπε να συμφωνεί και ο γείτονας. Ο γείτονας μπορεί να μην ήταν δυνατόν να εντοπιστεί, μπορεί να ήταν στο εξωτερικό, μπορεί να είχε φύγει από τη ζωή, ή μπορεί και απλά να μην ήθελε…
Πάντως, τώρα που θα απλοποιηθεί η διαδικασία του να λύνεις τα λάθη και να βάζεις σε τάξη την ιδιοκτησία σου, ακόμα και για πολύ μικρές διαφορές σε ένα γεωτεμάχιο της τάξης των μερικών μέτρων ή μισού μέτρου, εκτιμούμε ότι θα έχουμε καταιγισμό αιτήσεων βελτίωσης.
Να προσθέσω στη συζήτηση περί τεχνολογίας και εφαρμογών ότι στις αρχές της νέας χρονιάς θα είναι έτοιμο και άλλο εργαλείο, το price map, το οποίο ουσιαστικά θα δώσει τη δυνατότητα πρόσβασης στην ιστορικότητα των πραγματικών τιμών μεταβίβασης για όλη τη χώρα. Ξέρετε, η εκτίμηση που μπορεί να κάνει κάποιος για την αξία ενός ακινήτου, μέχρι σήμερα γίνεται συνήθως από τις αγγελίες. Το τι λέει μία αγγελία, σε σχέση με αυτό το οποίο γράφεται τελικά στο συμβόλαιο, έχει διαφορά. Άρα, είναι πολύ σημαντικό να έχει ο πολίτης μια τάξη μεγέθους, να γνωρίζει ποια είναι η πραγματικότητα.
Πόσο έτοιμοι είστε για το «λουκέτο» στα Υποθηκοφυλακεία;
Μένουν μόνο δέκα ακόμη για να καταργηθούν. Τα 380 έχουν κλείσει. Ψηφιοποιήθηκαν οι λειτουργίες τους, όχι τα αρχεία τους.
Να τονίσω, δε, ότι τρέχουμε ένα πολύ μεγάλο έργο ψηφιοποίησης όλων των αρχείων των υποθηκοφυλακείων, του Ταμείου Ανάκαμψης.
Έχουμε ένα σύνολο 600 εκατομμυρίων σελίδων, έργο το οποίο ξεκίνησε τον Σεπτέμβριο του 2023. Έχουμε «σαρώσει» τα 160 εκατομμύρια. Μέχρι το τέλος του 2025 θα τα έχουμε «σαρώσει» όλα. Και αυτό, περιέργως, δεν το ξέρουν πολλοί δικηγόροι και αξίζει από το Μέσο σας να το αναδείξετε: λειτουργεί πλατφόρμα, το archive.ktimatologio.gr, η οποία παρέχει ήδη τη δυνατότητα στους δικηγόρους -για 50 υποθηκοφυλακεία- να κάνουν ψηφιακή έρευνα τίτλων. Έρευνα πρώτου επιπέδου – για τα ευρετήρια, για τα βάρη – για την Αθήνα, που είναι το μεγαλύτερο κτηματολογικό γραφείο της χώρας, για τη Θεσσαλονίκη αλλά και για απομακρυσμένες περιοχές.
Να τονίσω, πάντως, ότι έχουμε κληρονομήσει εκατοντάδες χιλιάδες εκκρεμότητες από τα υποθηκοφυλακεία, οι οποίες έχουν προκαλέσει καθυστερήσεις. Για να σας δώσω μια εικόνα: στην Κατερίνη, όπου θα ανοίξουμε γραφείο 1η Νοεμβρίου, οι εκκρεμότητες που θα κληθούμε να διαχειριστούμε ξεπερνούν τις 40.000. Πράξεις, συμβόλαια, γονικές παροχές, κατασχέσεις… Πράξεις που είχαν καταχωρισθεί στο υποθηκοφυλακείο, αλλά που δεν είχαν ελεγχθεί νομικά. Καταλαβαίνετε την ανασφάλεια δικαίου που δημιουργεί αυτό το ζήτημα.
Πρώτη μας αποστολή είναι να κλείσουν αυτές οι σειριακές εκκρεμότητες, όπως κάνουμε και στην Αθήνα με τις 50.000 εκκρεμότητες, στη Θεσσαλονίκη με τις 35.000 εκκρεμότητες. Οι εκκρεμότητες του Κτηματολογίου είναι από τα υποθηκοφυλακεία.
Με το τελευταίο νομοθέτημα, μπήκε για τα καλά η Τεχνητή Νοημοσύνη στο Κτηματολόγιο. Θα ήθελα το σχόλιο σας.
Είναι καίρια η συμβολή της Τεχνητής Νοημοσύνης. Απλοποιήσαμε τη διαδικασία του νομικού ελέγχου, προσπαθήσαμε ώστε να δημιουργηθεί ένα εγχειρίδιο ενιαίων κανόνων νομικού ελέγχου για το Κτηματολόγιο. Διαχωρίσαμε όλα τα είδη των πράξεων που έχουμε βάλει στο Κτηματολόγιο, τυποποιήσαμε τον νομικό έλεγχο -ως προς το τι οφείλει ο προϊστάμενος, που έχει την αποφασιστική αρμοδιότητα, για να πει ότι ένα συμβόλαιο εγκρίνεται ή όχι-, προσδιορίσαμε πώς πρέπει να «συμπεριφέρεται» σε κάθε μία από τις υποπεριπτώσεις και, αφού πρώτα δομήσαμε όλη αυτή τη γνώση, την κάναμε αλγόριθμο.
Αυτό που επίσης έχει περάσει νομοθετικά, με τον πρώτο νόμο του Κτηματολογίου, είναι η υποχρέωση του συμβολαιογράφου, αντί να δώσει ένα τυπωμένο έγγραφο στον πολίτη και να του πει «πήγαινε να το καταθέσεις διά ζώσης στο Κτηματολόγιο», να το κάνει ψηφιακά. Και το υποβαλλόμενο αρχείο να είναι ένα ανοιχτό αναγνώσιμο pdf.
Η ανταπόκριση είναι ικανοποιητική ως προς τις ηλεκτρονικές υποβολές; Αξιοποιείται αυτό το εργαλείο;
Πολύ καλή ανταπόκριση έχουμε. Σκεφτείτε, αν ξεκινήσαμε από πέρυσι με το 90% των πράξεων διά ζώσης, τώρα έχουμε το 5% διά ζώσης και όλο το υπόλοιπο υποβάλλεται ψηφιακά, ενώ ταυτόχρονα έχουν πολλαπλασιαστεί και οι υποβολές.
Ως διοίκηση, έχουμε μάλιστα εικόνα σε πραγματικό χρόνο για το τι συμβαίνει σε κάθε κατάστημα. Μπορώ να δω ότι στη Δυτική Ελλάδα, σε επίπεδο εισηγητών, η κυρία Χ. έχει κάνει 20 εισηγήσεις, έχει ελέγξει 200 συμβόλαια, ο κύριος Μ. 16.
Με βάση αυτό το εργαλείο, καθώς έχουμε όλα τα real data και μπορούμε να καταλαβαίνουμε την αποδοτικότητα κάθε στελέχους του Κτηματολογίου, θεσμοθετήθηκε – με τον νόμο τον περσινό – ένα ειδικό μπόνους παραγωγικότητας. Κάθε προϊστάμενος βλέπει τον στόχο του, αν πετύχει μια ελάχιστη παραγωγικότητα μπορεί να πάρει 5, 10, ως και 15% πρόσθετες απολαβές. Δεν έχει φτιαχτεί το μπόνους σε λογική παροχής, είναι σε λογική επίτευξης συγκεκριμένων στόχων, με μία πολύ διάφανη και τεχνολογική διαδικασία, που δεν χωράει αμφισβήτηση. Για κίνητρο, μιλάμε.
Τα όρια και το Μητρώο Ακίνητης Περιουσίας
Θα μπορούσατε, γενικότερα, να προσδιορίσετε τις κύριες διαφορές που αντιμετωπίζει το Κτηματολόγιο;
Συνήθως είναι τα όρια.
Αυτό αφορά, κυρίως, γεωτεμάχια εκτός σχεδίου. Συνέβαιναν διάφορα τις προηγούμενες δεκαετίες, ιδίως σε μικρότερες κοινωνίες, επειδή ακριβώς δεν υπήρχε και το Κτηματολόγιο, δεν είχε μπει σε τάξη ο χώρος της χώρας.
Είχαμε περιπτώσεις που, φερ΄επείν, δυο γεωτεμάχια 7 στρεμμάτων αμφότερα, ήταν δηλωμένα στο Υποθηκοφυλακείο με τίτλους ως 8 στρεμμάτων. Είναι συνηθισμένο, ξέρετε, γιατί σε πολλές περιοχές, εκεί όπου υπάρχει δρόμος και στα εκτός σχεδίου πάνω από 4 στρέμματα μπορούν να χτίσουν. Πρόκειται για παθογένεια που συμβαίνει ανά την Ελλάδα.
Ενδεχομένως κάποιος χρηματίστηκε, για να πει ότι και τα δύο είναι 4 στρέμματα…
Κάποιος ήθελε να βγάλει και μία οικοδομική άδεια, δηλώνοντας κάτι ανακριβές.
Ο μεγαλύτερος ιδιοκτήτης είναι το ελληνικό Δημόσιο. Από το ελληνικό Δημόσιο ποιος φορέας έχει τη μερίδα του λέοντος;
Αναμφίβολα το Υπουργείο Οικονομικών, το οποίο ουσιαστικά εκπροσωπεί το ελληνικό Δημόσιο συνολικά. Όλα τα ακίνητα που ανήκουν στο ελληνικό Δημόσιο, αν δεν έχουν ένα ειδικότερο ιδιοκτησιακό καθεστώς, ανήκουν στο Υπουργείο Οικονομικών. Μετά είναι, βεβαίως, η ΕΤΑΒ που πλέον είναι η κρατική εταιρεία που διαχειρίζεται τα «καλά» τρόπον τινά ακίνητα του Δημοσίου. Και ο ΕΟΤ που τα έχει μεταφέρει στην ΕΤΑΒ.
Να πούμε ότι και το Δημόσιο είχε πρόβλημα στο να καταγράψει την ακίνητη περιουσία του. Εμείς ξεκινήσαμε ως Κτηματολόγιο μία πολύ στενή συνεργασία με το Υπουργείο Οικονομικών, με τη Γενική Γραμματέα Δημόσιας Περιουσίας, την κ. Κόλλια, η οποία κάνει πολύ σημαντική προσπάθεια να καταγράψει όλη την ακίνητη περιουσία. Συμβάλλουμε κι εμείς σε αυτό με διαλειτουργικότητες, με τα δικά μας δεδομένα, ώστε να δημιουργηθεί το Μητρώο Ακίνητης Περιουσίας, το λεγόμενο ΜΑΠ.
Εσωτερικά, όλοι οι φορείς έχουν ξεκινήσει και καταγράφουν τα ακίνητά τους. Πρόκειται για εργώδη και σπουδαία προσπάθεια.
Η καταγραφή είναι προϋπόθεση και για την αξιοποίηση των ακινήτων. Εσείς, ως Κτηματολόγιο, πώς θα εμπλακείτε στη μελλοντική πολιτική γης;
Εμείς θα δώσουμε τα δεδομένα, αναμφίβολα. Είμαστε εδώ ως ο φορέας που θα έχει όλες τις τεκμηριωμένες πληροφορίες να υποστηρίξει τις πολιτικές γύρω από αυτό το ζήτημα. Είναι εξαιρετικά σημαντικό ότι κάθε ιδιοκτησία στη χώρα θα έχει έναν μοναδικό αριθμό. Ήδη το 52% τον έχει τον ΚΑΕΚ, τον κωδικό αριθμό Εθνικού Κτηματολογίου. Υπάρχει βάση δεδομένων που περιέχει όλες τις νομικές και χωρικές πληροφορίες.
Έχουμε ξεκινήσει να τα διαθέτουμε προς τρίτους φορείς, δηλαδή τα δίνουμε ήδη στην Εφορία, τα δίνουμε στο Υπουργείο Οικονομικών για την καταγραφή της ακίνητης περιουσίας του Δημοσίου. Στην Πολιτική Προστασία και στο Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης, για την εφαρμογή των ακαθάριστων οικοπέδων. Σε δήμους, για να μπορούν να προσδιορίζουν δικά τους θέματα. Σκοπός είναι το Ελληνικό Κτηματολόγιο, με πάρα πολλές διαλειτουργικότητες, να αποτελεί τη βάση της όποιας ανάπτυξης και αξιοποίησης.
Να πάμε και στα πιο ειδικά: Η προθεσμία της 30ής Νοεμβρίου είναι άκαμπτη;
Είναι πολλές και διαφορετικές οι προθεσμίες που έχουν αυτή την κοινή ημερομηνία. Η 30ή του Νοεμβρίου είναι η καταληκτική ημερομηνία για τη συλλογή δηλώσεων κτηματογράφησης – αυτή είναι η πρώτη προθεσμία.
Η δεύτερη προθεσμία είναι για τη διόρθωση αρχικών εγγραφών στις περιοχές, στις οποίες είχε ολοκληρωθεί η κτηματογράφηση και είχαμε οριστικές εγγραφές. Υπήρχαν κάποιες δεκάδες περιοχές, ανάμεσα σε αυτές και τα Βριλήσσια για παράδειγμα, όπου είχαμε υψηλό αριθμό ιδιοκτησιών αγνώστου ιδιοκτήτη. Εκεί, ουσιαστικά, ένας κληρονόμος είχε διαπιστώσει ότι ο πατέρας του ή ο παππούς του, ο πρόγονός του, δεν είχε δηλώσει το ακίνητο και ήταν εγκλωβισμένος, έπρεπε να κάνει αγωγή. Το «ανοίξαμε» μέχρι τις 30/11, ως εκ τούτου στις συγκεκριμένες περιοχές μπορεί να προχωρήσει ο πολίτης με μια απλή αίτηση και τον τίτλο του στα κτηματολογικά γραφεία, με τη διαδικασία του προδήλου σφάλματος.
Η τρίτη περίπτωση αφορά την εγγραφή βαρών από τις τράπεζες. Όλα τα τραπεζικά ιδρύματα, τα funds και κάθε νομικό πρόσωπο, το οποίο έχει ένα βάρος, μία προσημείωση επί ακινήτου, που ήταν μετεγγεγραμμένο στα υποθηκοφυλακεία, πρέπει μέχρι τις 30/11 να το βεβαιώσει.
Δεν υπάρχει πιθανότητα παράτασης για τη συλλογή δηλώσεων, είναι εντολή από το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης, αλλά και δική μας εισήγηση. Αν θέλουμε η χώρα τέλος του 2025, όντως, να έχει ολοκληρωμένο Κτηματολόγιο. Ήδη έχουμε συμπήξει τα χρονοδιαγράμματα πάρα πολύ…
Η διόρθωση των αρχικών εγγραφών και η εγγραφή των βαρών;
Αποτελεί αντικείμενο συζήτησης, που είναι σε εξέλιξη αυτές τις ημέρες, μεταξύ του νομικού κόσμου, του Υπουργείου, του Δημοσίου, των συναρμόδιων Υπουργείων. Υπάρχει ενδεχόμενο να δημιουργηθεί άλλο καθεστώς. Γενικά, δεν μας αρέσει η λέξη «παράταση». Καθώς είναι πολλές οι κοινές ημερομηνίες, ακόμη και κάτι που δεν έχει να κάνει με την κτηματογράφηση, μπορεί να παρερμηνευτεί.
Σχετικά με την εγγραφή βαρών από τις τράπεζες, επίσης είμαστε σε συζητήσεις. Η αλήθεια είναι ότι ούτε οι τράπεζες έχουν δείξει ετοιμότητα στο να καταχωρήσουν όλα αυτά τα βάρη.
Το κόστος και το μέρισμα
Τι κόστος έχει η διαδικασία της κτηματογράφησης; Κάποτε, ο Μισέλ Μπαρνιέ, ως Επίτροπος, μας είχε κατηγορήσει ότι κτηματογραφούσαμε με το υπερδιπλάσιο κόστος από αυτό που θα έπρεπε.
Καταρχάς, να διευκρινίσω το εξής: Για τον πολίτη, το κόστος είναι 35 ευρώ ανά δήλωση δικαιώματος. Υπάρχει και το ανώτατο όριο των 70 ευρώ, αυτή είναι η επιβάρυνση ανεξαρτήτως του πόσα γεωτεμάχια θα δηλώσεις σε έναν ΟΤΑ.
Αυτό που καταλαβαίνω ότι έλεγε ο τότε Επίτροπος αφορά τους διαγωνισμούς, τα έργα. Το σύνολο της κτηματογράφησης εκτιμούμε ότι αυτά τα 30 χρόνια έχει ξεπεράσει το 1 δισεκατομμύριο ευρώ.
Τεράστιο ποσό.
Βέβαια είναι και τεράστιο το project.
Από την άλλη, εμείς αυτό που κάνουμε από την ανάληψη των καθηκόντων μας είναι να προχωρούμε στις ενέργειες για να ολοκληρωθούν οι συμβάσεις. Δεν συνάπτουμε καμία νέα σύμβαση. Δεν υπάρχει ανάγκη, αλλά και δεν αποτελεί στρατηγική μας.
Το Κτηματολόγιο είναι από τους λίγους φορείς που -το 2023, το 2024 – όχι μόνο δεν επιβαρύνει το ελληνικό Δημόσιο, αλλά εισφέρει στον προϋπολογισμό. Όλος ο φορέας το 2024 θα είναι αυτοχρηματοδοτούμενος, από τα έσοδά του. Έχουμε βάλει σε τάξη τα οικονομικά του, και μάλιστα αποδίδουμε μέρισμα στο Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών – αυτό έγινε για πρώτη φορά φέτος έπειτα από αρκετά χρόνια.
Τι θα χαρακτηρίζατε ως ορόσημο στον κόσμο του Κτηματολογίου;
Την καθιέρωση των ψηφιακών συναλλαγών. Ξεκίνησε πιλοτικά στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη με πολύ μεγάλη επιτυχία, και από 1ης Οκτωβρίου έχει επεκταθεί στο σύνολο της χώρας. Το ότι μπήκε ένα τέλος στην εικόνα που είχαμε σχηματίσει από τα υποθηκοφυλακεία, με πολίτες και άπειρα χαρτιά στα χέρια. Είναι επανάσταση ότι όλα αυτά γίνονται από υπολογιστή.
Έκανε μια έρευνα το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης, σε συνεργασία με τη Deloitte, για τις ψηφιακές συναλλαγές, μόνο στο Κτηματολογικό Γραφείο Αθηνών. Άρχισε πριν από κάποιους μήνες. Ποιά ήταν το εύρημα; Σε ετήσια βάση – τονίζω μόνο σε ένα γραφείο, αυτό της οδού Αριστοτέλους -, αποφεύγονται 86.000 μετακινήσεις πολιτών και η εκπομπή 160 τόνων διοξειδίου του άνθρακα. Μετρήσιμα αποτελέσματα, και με περιβαλλοντικούς όρους.