Το «NB Daily» παρευρέθηκε στην επετειακή εκδήλωση που διοργάνωσαν η Προεδρία της Δημοκρατίας και η Βουλή των Ελλήνων, με αφορμή τα 50 χρόνια από την Ελληνική επανεπικύρωση της ΕΣΔΑ και 75 χρόνια από την ίδρυση του Συμβουλίου της Ευρώπης. Με επιτυχία συνεχίστηκαν οι εργασίες της εκδήλωσης την 2η ημέρα, την Παρασκευή 1 Νοεμβρίου, στηn αίθουσα Γερουσίας στη Βουλή των Ελλήνων.
Οι πρώην Πρωθυπουργοί Αλέξης Τσίπρας και Γιώργος Παπανδρέου, όπως και οι Βουλευτές Λιάνα Κανέλλη, Τάσος Χατζηβασιλείου και Λάζαρος Τσαβδαρίδης, όλοι τους Μέλη της Ελληνικής Αντιπροσωπείας στην Κοινοβουλευτική Συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης, τοποθετήθηκαν για τον ρόλο του οργάνου του Συμβουλίου στο ζήτημα της προστασίας της Δημοκρατίας από σύγχρονες προσπάθειες υπονόμευσής της, παρουσιάζοντας ετερόκλητες και ενδιαφέρουσες απόψεις, από διαφορετική οπτική. Την συνεδρία συντόνιζε η Δέσποινα Χατζηβασιλείου-Τσοβίλη υπό τον ρόλο της Γενικής Γραμματέως της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του Συμβουλίου της Ευρώπης
Γιώργος Παπανδρέου, πρώην Πρωθυπουργός, μέλος της Ελληνικής Αντιπροσωπείας στην Κοινοβουλευτική Συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης
Ο πρώην Πρωθυπουργός σημείωσε ότι η απόφαση κατά της Ελλάδας την εποχή της επιβολής, αλλά απόφαση υπέρ του ελληνικού λαού, ήταν απόφαση συμβολική αλλά και ουσιαστική προς την αναπτέρωση του ηθικού των Ελλήνων. Η ΕΣΔΑ αποτέλεσε τον φάρο για την προστασία των δικαιωμάτων των Ευρωπαίων πολιτών απέναντι σε κάθε αυθαιρεσία για τη ζωντανή δημοκρατία και την ειρήνη στη Γηραιά Ήπειρο. Ο κ. Παπανδρέου, αναφερόμενος στην ουσιαστική επίτευξη της ειρηνικής συμβίωσης, σχολίασε ότι δεν θα την προσφέρει κάποιος μεγάλος αδελφός, αλλά το ίδιο το νομικό πλαίσιο των κρατών, μια Ευρωπαϊκή νομική οικογένεια κοινών αξιών. «Το Ευρωπαϊκό εγχείρημα αποτελεί μια πρωτόγνωρη καινοτομία, ένα παράδειγμα για την παγκόσμια ειρήνη, γιατί οι κοινές προκλήσεις απαιτούν και κοινές αξίες», σημείωσε.
Ο δρόμος για τη Δημοκρατία δεν ήταν ποτέ εύκολος, αλλά ούτε και δεδομένος, προκλήσεις του σήμερα όπως η άνοδος αυταρχισμού, της δημαγωγίας, του ρατσισμού, της δυσπιστίας στους θεσμούς και την επιστήμη, μας το υπενθυμίζουν. Ο πρώην Πρωθυπουργός εξήγησε ότι όλα τα παραπάνω παραδείγματα αποτελούν συμπτώματα μιας βαθύτερης κρίσης που έχουν πολλαπλά αίτια: η άνοδος των οικονομικών ανισοτήτων, με τον πλούτο να έχει αυξηθεί κατά 2,7 δισεκατομμύρια δολάρια ημερησίως, την οικονομική ανισότητα να γεννά την ίδια ανισότητα στην επιβολή εξουσίας με την εμφάνιση ολιγαρχών και λόμπι, διαφθείροντας βασικά μέσα επιρροής και θεσμούς, την αδυναμία συνεργασίας σε θέματα κλιματικής αλλαγής ή τις απειλές της Τεχνητής Νοημοσύνης. Συνέχισε, υπογραμμίζοντας ότι αυτό που πρέπει να απασχολήσει το Συμβούλιο είναι η σχέση οικονομικής ισχύος και δημοκρατίας, καθώς και η περίοδος της δικής του Πρωθυπουργίας κατέδειξε ότι η κρίση ήταν πρωτίστως κρίση των δημοκρατικών θεσμών και δευτερευόντως οικονομική. Η απάντηση είναι η ενίσχυση των θεσμών και του κράτους δικαίου σε εθνικό, ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο και ο εξανθρωπισμός της παγκοσμιοποίησης με κύρια στοχοθεσία το κράτος πρόνοιας, την ενεργή συμμετοχή πολιτών, τη βιώσιμη ανάπτυξη, τη δημοκρατική ασφάλεια και την κοινωνική συνοχή.
Κλείνοντας, μίλησε για την πρόσφατη πρωτοβουλία του με την κατάθεση αίτησης στο Συμβούλιο σχετικά με τη συμμετοχική δημοκρατία, προτείνοντας έναν τέταρτο κλάδο των δημοκρατικών μας θεσμών. «Ουσιαστικά μαζί με την εκτελεστική, δικαστική και νομοθετική εξουσία, να καθιερωθεί και αυτό της καθημερινής διαβούλευσης, ενισχύοντας έτσι τα εργαλεία για την εκπαίδευση και ενεργοποίηση των πολιτών καθημερινά, και όχι μόνο κάθε 4 χρόνια», ανέφερε.
Αλέξης Τσίπρας, πρώην Πρωθυπουργός, μέλος της Ελληνικής Αντιπροσωπείας στην Κοινοβουλευτική Συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης
Το Συμβούλιο υπήρξε ο πιο σημαντικός μηχανισμός λειτουργίας των δημοκρατικών διαδικασιών και του κράτους δικαίου, αλλά και προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη Γηραιά Ήπειρο με την ΕΣΔΑ και την ΕΔΔΑ να αποτελούν τόσο τους πυλώνες όσο και τους καταλύτες και επιταχυντές των εξελίξεων – σημείωσε στην αρχή της ομιλίας του ο πρώην Πρωθυπουργός. Το πρόταγμα του Συμβουλίου «πρώτα ο Ευρωπαίος πολίτης και όχι οι κυβερνήσεις» το έχει αποδείξει η Ιστορία, καθώς ο αποκλεισμός της ίδιας της χώρας μας λόγω της δικτατορίας, αποτέλεσε παράλληλα μια φωτεινή στιγμή για το Συμβούλιο: απέδειξε ότι δεν καθοδηγείται αποκλειστικά από γεωπολιτικά συμφέροντα, αλλά προπάντων από τον υπέρτατο σκοπό της προάσπισης της δημοκρατίας στη Ευρώπη.
Ορισμένες φορές, το Συμβούλιο δεν ανταποκρίθηκε επαρκώς στον αγώνα προάσπισης των δικαιωμάτων, όπως με την μη άμεση αντίδραση στις κατάφωρες παραβιάσεις του μετεμφυλιακού κράτους στη χώρα, άλλοτε όμως ενίσχυσε τη θωράκιση της Δημοκρατίας όπως μετά την πτώση της Χούντας, παρατήρησε ο κ. Τσίπρας. Μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου διαμορφώνεται η ιδεολογία της ειρήνης και της διεθνούς συνεργασίας στη βάση της δικαιοσύνης. Ο πρώην Πρωθυπουργός αναρωτήθηκε εάν μπορούμε πούμε ότι αυτό έγινε πάντα όπως -την περίοδο στην περίοδο του πολέμου στην Γιουγκοσλαβία- χωρίς αντιφάσεις, ή ότι δόθηκαν αντίστοιχα μηνύματα για πολέμους εκτός Ευρώπης, απαντώντας παρ’ αυτά αρνητικά. Ο κ. Τσίπρας έκρινε πάντως ως σημαντική την αναφορά της Ελληνική συμβολής στις δράσεις της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης όπως του έργου της Έλσας Παπαδημητρίου, του Θεόδωρου Πάγκαλου, του Γιάννη Δραγασάκη.
Ερχόμενος στο ζήτημα των νέων τρόπων αμφισβήτησης και υπονόμευσης της Δημοκρατίας, ανέφερε την περιστολή των δικαιωμάτων και τη διεύρυνση των ανισοτήτων, τις στοχοποιήσεις των προσφύγων, την αύξηση των απωθήσεων, και τους δύο τρομακτικούς πολέμους που εξελίσσονται και επηρεάζουν τις κοινωνίες μας, καθώς διογκώνονται αισθήματα μίσους, αντισλαμισμού, αντισημιτισμού. Παρατηρείται δε μια στάση – υποκρισίας στην κατάσταση της Παλαιστίνης. Συνέχισε την ομιλία του με την αναγνώριση της αξίας της νομολογίας του ΕΔΔΑ για τη νομική πρόοδο της χώρας, αφού βοήθησε στην κατάρριψη αναχρονιστικών αντιλήψεων που προσέβαλαν την θρησκευτική ελευθερίας, όπως την εργαλειοποίηση του προσηλυτισμού, ή το θέμα της νομιμοποίησης του συμφώνου συμβίωσης για τα ομόφυλα ζευγάρια.
Φυσικά, παραμένουν ζητήματα που χρήζουν άμεσης ενεργοποίησης : το πρόβλημα της απονομής της Δικαιοσύνης, οι συνθήκες κράτησης, τα περιστατικά με αυθαιρεσίες αστυνομικής βίας. Τέλος, αναφέρθηκε και στη σημασία της δράσης του Συμβουλίου για τις μεγαλύτερες «μαύρες κηλίδες» του κράτους Δικαίου της χώρας κάνοντας σαφή αναφορά στο σκάνδαλο των παράνομων τηλεφωνικών παρακολουθήσεων, το δυστύχημα στα Τέμπη και το τραγικό ναυάγιο στην Πύλο, αφήνοντας αιχμές για την ευθύνη των δικαστικών αρχών της χώρας στη διαλεύκανση των υποθέσεων. Η στάση Τσίπρα προκάλεσε την αντίδραση της Εισαγγελέως του Αρείου Πάγου, η οποία επέλεξε να αποχωρήσει επιδεικτικά από την αίθουσα. Λίγο αργότερα, στην έξοδο κατευθύνθηκε και η Πρόεδρος του Αρείου Πάγου Ιωάννα Κλάπα Χριστοδουλέα.
Την αντίδραση αυτή δεν άφησε ασχολίαστη ο κ. Τσίπρας που ολοκληρώνοντας την ομιλία του σημείωσε: «Αν θέλουμε, λοιπόν, στο μέλλον να γιορτάζουμε με μεγαλύτερη περηφάνεια επετείους σαν τη σημερινή, των 50 χρόνων από την επανακύρωση της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου από τη χώρα μας, επιβάλλεται η εκτελεστική αλλά και η δικαστική της εξουσία να κάθεται και να ακούει τουλάχιστον, να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων. Για να μπορούμε να μιλάμε πραγματικά για εμβάθυνση του Κράτους Δικαίου, για μια ισχυρή και όχι για μια πάσχουσα Δημοκρατία».
Λιάνα Κανέλλη, μέλος της Ελληνικής Αντιπροσωπείας στην Κοινοβουλευτική Συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης
Η κ. Κανέλλη, ως ένα από τα παλιότερα μέλη της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης, ξεκίνησε την ομιλία της με την παραδοχή της δύσκολης θέσης μίας νομικού και δημοσιογράφου να μιλήσει για τη Δημοκρατία στην Ευρώπη, σήμερα και τότε. Περιστατικά, όπως η κατάθεση της στη δίκη του Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς στην Χάγη το 2004, ή η επίσκεψή της στην Ρουάντα ως δημοσιογράφου, συνηγορούν στην άποψή της για τις αντιφάσεις της Ευρώπης σε μείζονα θέματα, όπως η προάσπιση των άμαχων πληθυσμών ή τις (αντί)μεταναστευτικές πολιτικές. Με αφορμή την ομιλία του κ. Παπανδρέου, η ίδια απαντά ότι η ανισότητα δεν είναι «λαίλαπα», αλλά οικονομική πολιτική και ιδεολογική επιλογή, όπως και ο πόλεμος. «Ενώ είμαστε δηλωμένα, ως κόμμα, κατά του πολέμου στην Ουκρανία, ζούμε μια πραγματικότητα των δύο μέτρων και δύο σταθμών για τους πρόσφυγες της Ουκρανίας και όσους προέρχονται από αλλού. Υπάρχουν πρόσφυγες πολυτελείας και δεύτερης κατηγορίας, και με θλίψη το βιώνω μόνιμα στις εργασίες μας στην επιτροπή προσφύγων του Συμβουλίου.
Έθιξε, ενδεικτικά, καίρια ζητήματα, όπως η αμφίβολη ανεξαρτησία της Ευρώπης με τη σαφή επιρροή της από τις πολιτικές των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ., την απουσία πολιτικής δράσης για το κυπριακό ζήτημα, το μονοπώλιο συγκεκριμένων ΜΜΜ και την ελευθερία του Τύπου, την πρωτόγνωρη απραξία στις εικόνες φρίκης από τη Γάζα. «Πως γίνεται το Συμβούλιο να μην καταδικάσει την πρωτοφανή απόφαση του Κοινοβουλίου του Ισραήλ να απαγορεύσει τη λειτουργία της Υπηρεσίας του ΟΗΕ για τους Παλαιστίνιους Πρόσφυγες UNRWA;», αναρωτήθηκε με αιχμηρό τόνο. Η βουλευτής ανέφερε όλα τα παραπάνω για να καταδείξει ότι, κατά την κρίση της, τα ανθρώπινα δικαιώματα επηρεάζονται από ταξικές σκοπιμότητες και τα προσφυγικά ζητήματα καθορίζονται σε συνάρτηση με το κεφάλαιο. «Γνωρίζουμε ότι η προσφυγή, και τελικά η δικαιοσύνη, έχει κόστος με κάποιους να έχουν την οικονομική δυνατότητα και άλλους όχι». Έκλεισε δε με το σχόλιο (θέτοντας το προσωπικό της βίωμα για την έκπτωση των δικαιωμάτων) ότι, παρά την άνω των 100 χρόνων ιστορία του Κομμουνιστικού Κόμματος της Ελλάδας, με εξορίες, Εμφύλιο, στρατόπεδα συγκέντρωσης και τόσα άλλα, και με σημαντική αντιπροσώπευση στην Ευρώπη και στο ίδιο το Συμβούλιο, η ίδια έχει βρεθεί στη θέση να θεωρείται «παράνομη» σε ορισμένα κράτη της ηπείρου, λόγω της ιδεολογίας της.
Τάσος Χατζηβασιλείου, μέλος της μέλος της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του Συμβουλίου της Ευρώπης
O κ. Χατζηβασιλείου ξεκίνησε την ομιλία του θυμίζοντας ότι η εκστρατεία της διεθνούς κοινότητας κατά της δικτατορίας στη χώρα μας ξεκίνησε από τον θεσμό της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του Συμβουλίου της Ευρώπης, καθώς ήταν η πρώτη που υιοθέτησε σκληρό ψήφισμα κατά του καθεστώτος που παραβίαζε τους πυλώνες της ΕΣΔΑ και το οποίο ενεργοποίησε τη διεθνή διαμαρτυρία για την κατάργηση της χούντας. Πενήντα χρόνια μετά την αποκατάσταση της Δημοκρατίας, και με αυτήν την ιστορική πραγματικότητα, οφείλουμε να θυμόμαστε και να αναγνωρίζουμε τους αγώνες της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης στους αγώνες προστασίας της Δημοκρατίας, των ανθρώπινων δικαιωμάτων και του Κράτους Δικαίου, συμπέρανε.
Ο Βουλευτής επεσήμανε ότι η Συνέλευση, καινοτόμος πρόταση για την εποχή ως φόρουμ βουλευτών που θα ελέγχει και θα ενισχύει τις Ευρωπαϊκές κυβέρνησες, τόνισε την δυναμική του ίδιου του Συμβουλίου το 1949 και μέχρι και σήμερα παρουσιάζει τα γρηγορότερα αντανακλαστικά σε αντιδημοκρατικά ολισθήματα. Για τον κ. Χατζηβασιλείου, το όργανο αποτελεί έναν ζωντανό οργανισμό, με κάθε συνεδρία να πετυχαίνει την αντανάκλαση των πολιτικών επιλογών των Ευρωπαίων πολιτών. Γι’ αυτό και σήμερα η συμμετοχή μεγάλων χωρών, όπως η Γαλλία και η Γερμανία έχει ατονήσει, με εμφάνιση ακροδεξιών κομμάτων, εξήγησε. Την ίδια στιγμή η Ελληνική αποστολή διαθέτει ένα ειδικό βάρος για την προάσπιση των αξιών της Συνέλευσης, γεγονός που επιβεβαιώθηκε από την επιλογή του Θεόδωρου Ρουσόπουλου στην Προεδρία και αντιστοίχως της Δέσποινας Χατζηβασιλείου-Τσοβίλη ως Γενικής Γραμματέως. Τονίζει ότι όλα αυτά δεν αποτελούν εύκολες και τυχαίες επιλογές, αλλά συστηματικές προσπάθειες, υπό την καθοδήγηση της κ. Μπακογιάννη, ως επικεφαλής της Ελληνικής Αντιπροσωπείας στην Κοινοβουλευτική Συνέλευση.
Τέλος επεσήμανε κάτι κρίσιμο: Στο πλαίσιο εργασίας της Συνέλευσης, αναδείχθηκε η έλλειψη συμμετοχής της νέας γενιάς από τους μηχανισμούς και τις αποφάσεις του οργανισμού, η οποία πρέπει να συμπεριληφθεί στον πολιτικό διάλογο, για την έκφραση καινοτόμου σκέψης. «Για την ενίσχυση της ενεργούς συμπερίληψης, ψηφίσαμε και θεσπίσαμε τον θεσμό του εκπροσώπου της νέας γενιάς, καλώντας όλες τις κυβερνήσεις να αυξήσουν τον αριθμό των νέων βουλευτών», ανέφερε. Τα δεδομένα για τη χώρα είναι ελπιδοφόρα από άποψη προσφυγών κατά της χώρας στο ΕΔΔΑ, αλλά και μετά την τελευταία έκθεση της Κομισιόν για το Κράτος Δικαίου, σύμφωνα με την οποία η Ελλάδα βρίσκεται στην εννέα χώρες με τις λιγότερες προσφυγές από την Επιτροπή, δημιουργώντας προσδοκίες για συνεχείς αγώνες για τη συνέχιση της θωράκισης της Δημοκρατίας στην Νοτιοανατολική Ευρώπη.
Λάζαρος Τσαβδαρίδης, Πρόεδρος της Ειδικής Μόνιμης Επιτροπής παρακολούθησης των αποφάσεων του ΕΔΔΑ
Ο Βουλευτής μίλησε από τη σκοπιά του Προέδρου της Επιτροπής για την παρακολούθηση των αποφάσεων της ΕΔΔΑ, η οποία λειτουργεί ως θεματοφύλακας του Κράτους Δικαίου και ως αρωγός των Κοινοβουλίων. Έργο της είναι η εξέταση των αποφάσεων και αξιολόγηση της εφαρμογής τους, η υπόδειξη μέτρων συμμόρφωσης στην εκτελεστική εξουσία, είτε με νομοθετικές πρωτοβουλίες, είτε με μεταβολή τυπικών πρακτικών. Ερχόμενος στο ζήτημα των επιδόσεων της Ελλάδας, ανέφερε ότι δεν πρέπει να εφησυχαζόμαστε, καθώς η πλειονότητα των αποφάσεων είναι καταδικαστικές, ενώ παράλληλα η Ελλάδα αποτελεί μία από τις χώρες με τις περισσότερες εκκρεμείς ατομικές προσφυγές, που πλέον ανέρχονται στις 2.500.
Ο κ. Τσαβδαρίδης προχώρησε στις πέντε μεγάλες κατηγορίες που απαιτούν την ιδιαίτερη αγρύπνησή μας: Οι συνθήκες κράτησης των ποινικά καταδικασμένων, η συμπεριφορά αστυνομικών οργάνων κυρίως στο ζήτημα της ατιμωρησίας, τα σωματεία της Θράκης, η μη συμμόρφωση της διοίκησης με τις αποφάσεις των ελληνικών δικαστηρίων και οι συνθήκες κράτησης στις δομές προσφύγων. Όσον αφορά την κράτηση στις φυλακές, σημείωσε ότι είναι ανεπίτρεπτη συνθήκη για κάθε χώρα που σέβεται την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και τις βασικές αρχές του σύγχρονου νομικού πολιτισμού, καθιστώντας επιτακτική ανάγκη τη λήψη των μέτρων για την προάσπιση των συμφερόντων τους. Διευκρίνισε, παρ’ όλα αυτά, την σημαντική πρόοδο που σημειώθηκε, ειδικά σε δύσκολες δημοσιονομικές περιόδους.
Αντιστοίχως, σχετικά με τη συμπεριφορά των αστυνομικών οργάνων, ο Βουλευτής υπογράμμισε ότι η πλειονότητα του σώματος λειτουργεί ως εγγυητής της κοινωνικής τάξης και ασφάλειας, αλλά αποτελεί γεγονός ότι τα μεμονωμένα περιστατικά δημιουργούν ανεπιθύμητα αντανακλαστικά στην κοινωνία και υπονομεύουν το συνολικό έργο της αστυνόμευσης. Για τα σωματεία της Θράκης και των Σλαβόφωνων της Μακεδονίας, τόνισε τη σημασία του διαχωρισμού του δικαιώματος του συνεταιρίζεσθαι από τις οργανωμένες προσπάθειες από το εξωτερικό με αποσταθεροποιητικούς στόχους, ενώ σχετικά με τη συμμόρφωση της διοίκησης με τις δικαστικές αποφάσεις, σημείωσε ότι έχει γίνει πρόοδος από τη στιγμή που μια απλή επίκληση σε δημοσιονομικούς περιορισμούς αρκούσε για την μη συμμόρφωση, έκρινε πάντως ότι ο ν. 3868/2002 επιδέχεται βελτιώσεων. Αναφέροντας στο τέλος τις συνθήκες κράτησης, επεσήμανε ότι οι υποδομές έχουν βελτιωθεί σημαντικά, η στελέχωση τους με το αναγκαίο προσωπικό είναι καλύτερη και οι εντάσεις των τοπικών κοινωνιών με τις ομάδες έχουν περιοριστεί, πλην όμως δημιουργείται εκ νέου πίεση για δομές που πρέπει να ανταποκρίνονται σε περιόδους νέας αύξησης των μεταναστευτικών ροών.
Στις κατακτήσεις των τελευταίων χρόνων, ανέφερε τη θεαματική μείωση των εκκρεμών προς εκτέλεση αποφάσεων προσφυγών κατά της Ελλάδας, τις αλλαγές του ΚΠΔ που θα βελτιώσουν ακόμη περισσότερο τις συνθήκες των φυλακών, την πληθώρα κρίσεων των δικαστηρίων που κινούνται στο πνεύμα της νομολογίας του ΕΔΔΑ, όπως και την σύνταξη της πρώτης απολογιστικής έκθεσης επί Προεδρίας του βουλευτή με τα σημεία προόδου και κατευθύνσεις βελτίωσης. Ολοκλήρωσε με τη σκέψη ότι «Ένα σύγχρονο κράτος μπορεί ταυτόχρονα να σέβεται τα ανθρώπινα δικαιώματα, αλλά και να είναι αποτελεσματικό στην εκπλήρωση του ρόλου του, τόσο στην οικονομία όσο και την κοινωνία».