Κανένα πρόσωπο δεν θα πρέπει να αναγκάζεται να κρύβει την ταυτότητά του προκειμένου να απολαμβάνει τα δικαιώματά του, διότι, εάν το πράξει, αυτά έχουν ήδη καταπατηθεί. Αυτή ήταν η ουσία της χθεσινής απόφασης του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, το οποίο καταδίκασε την Ελβετία, επειδή οι ελβετικές αρχές απέρριψαν την αίτηση ασύλου ενός ομοφυλόφιλου Ιρανού με το σκεπτικό ότι δεν θα διέτρεχε κίνδυνο εφόσον διατηρούσε διακριτική στάση στην προσωπική του ζωή. Η θέση αυτή, που αντίκειται στη νομολογία του Στρασβούργου, οδήγησε στην καταδίκη της Ελβετίας, καθώς η απέλαση του αιτούντος στο Ιράν, χωρίς επανεκτίμηση των κινδύνων, θα συνιστούσε απάνθρωπη και εξευτελιστική μεταχείριση.
Πιο συγκεκριμένα ο προσφεύγων, γεννημένος το 1990, προερχόταν από μια συντηρητική και θρησκευόμενη οικογένεια στο Ιράν, μια χώρα όπου η ομοφυλοφιλία αποτελεί ποινικό αδίκημα και τιμωρείται με ποινές οι οποίες περιλαμβάνουν ακόμα και τη θανατική καταδίκη.
Σε ηλικία περίπου 20 ετών, ο προσφεύγων συνειδητοποίησε τον σεξουαλικό του προσανατολισμό, αλλά τον κράτησε μυστικό για να αποφύγει την κοινωνική κατακραυγή αλλά και τον κίνδυνο διώξεων. Παρόλο που διατηρούσε μια κρυφή σχέση με τον σύντροφό του, κατάφερε να ζει με σχετική ασφάλεια, μέχρι που το 2018 διέρρευσαν φωτογραφίες από προσωπικές του στιγμές σε μέλη της οικογένειάς του, μέσω ενός φίλου που ανακάλυψε το μυστικό του και τον κατέδωσε. Η αποκάλυψη αυτή είχε ως αποτέλεσμα την βίαιη αντιπαράθεση με τον πατέρα και τα αδέρφια του, που επιχείρησαν να του επιτεθούν καθότι, όπως υποστήριξαν, υπονόμευσε την τιμή της οικογένειας.
Η Ελβετική Υπηρεσία Μετανάστευσης απέρριψε την αίτησή του, κρίνοντας ότι ο αιτών θα μπορούσε μην εκτεθεί σε κινδύνους αν συνέχιζε να ζει «διακριτικά» στο Ιράν
Ο ίδιος μετά την επίθεση κατέφυγε στην Τουρκία και από εκεί μετέβη στην Ελβετία, υποβάλλοντας αίτηση ασύλου, επικαλούμενος φόβους για τη ζωή του και την πιθανότητα διώξεων εάν επέστρεφε στο Ιράν. Η Ελβετική Υπηρεσία Μετανάστευσης απέρριψε την αίτησή του, κρίνοντας ότι ο αιτών θα μπορούσε μην εκτεθεί σε κινδύνους αν συνέχιζε να ζει «διακριτικά» στο Ιράν. Παρά το γεγονός ότι προσέφυγε στο Ομοσπονδιακό Διοικητικό Δικαστήριο, η απόφαση της Υπηρεσίας Μετανάστευσης επικυρώθηκε, με το σκεπτικό ότι δεν θα διέτρεχε κάποιο κίνδυνο αφού ο σεξουαλικός του προσανατολισμός δεν ήταν γνωστός πέρα από την κοινότητα ΛΟΑΤΚΙ+ αλλά και την οικογένειά του. Το επιχείρημα που έγινε δεκτό εδραζόταν στην σκέψη ότι ο αιτών θα μπορούσε να αποφύγει δυσάρεστες για τον ίδιο έννομες συνέπειες, υπό την προϋπόθεση ότι θα διατηρούσε τη σεξουαλική του ταυτότητα κρυφή.
Η υπόθεση έφτασε στο Δικαστήριο του Στρασβούργου το οποίο έκρινε ότι η Ελβετία δεν πραγματοποίησε την απαιτούμενη αξιολόγηση του κινδύνου κακομεταχείρισης που θα αντιμετώπιζε ο αιτών εάν επέστρεφε στο Ιράν. Σύμφωνα με το Δικαστήριο, ο σεξουαλικός προσανατολισμός ενός ατόμου συνιστά θεμελιώδες στοιχείο της ταυτότητάς του και κανένα πρόσωπο δεν πρέπει να υποχρεώνεται να τον κρύβει για να αποφύγει διώξεις. Υπό την έννοια αυτή, σύμφωνα με το Ευρωδικαστήριο, το να εξαναγκάζεται ένα άτομο να κρύψει την ταυτότητά του για να αποφύγει διώξεις συνιστά παραβίαση της προσωπικής του ελευθερίας.
Περαιτέρω, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου παρατήρησε, σύμφωνα με διεθνείς αναφορές, ότι η κατάσταση των δικαιωμάτων των ΛΟΑΤΚΙ+ στο Ιράν είναι εξόχως προβληματική, ενώ υπάρχουν εντεινόμενες διακρίσεις λόγω του μίσους που καλλιεργείται τόσο από κρατικούς όσο και από μη κρατικούς φορείς.
Την καταδίκη της Ελβετίας αποφάσισε, έτσι, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, κρίνοντας ότι η απέλαση του αιτούντος στο Ιράν, χωρίς επανεκτίμηση των κινδύνων, θα συνιστούσε απάνθρωπη και εξευτελιστική μεταχείριση. Ως αποζημίωση, το Δικαστήριο υποχρέωσε την Ελβετία να καταβάλει το ποσό των 7.000 ευρώ.
Δείτε την απόφαση στη Qualex: ΕΔΔΑ προσφ. 56390/21, απόφ. της 12.11.2024