Σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις, η πολεοδομική νομοθεσία ρυθμίζει ζητήματα που αφορούν τη διαχείριση αυθαιρέτων κατασκευών, τα πρόστιμα ανέγερσης και διατήρησής τους, καθώς και τις διαδικασίες για την υπαγωγή αυτών σε ειδικές ρυθμίσεις. Ωστόσο, οι οφειλές που σχετίζονται με την πολεοδομική νομοθεσία δεν μπορούν να υπαχθούν στις διατάξεις του άρθρου 25 του ν. 5143/2024, που αφορά στη ρύθμιση οφειλών προς δήμους και Περιφέρειες.
1. Νομοθετικό Πλαίσιο: Ν. 4178/2013 και Ν. 4495/2017
Η πολεοδομική νομοθεσία, όπως διαμορφώνεται κυρίως από τις διατάξεις του ν. 4178/2013 και του ν. 4495/2017, θέτει ειδικές ρυθμίσεις για τη διαχείριση αυθαιρέτων:
- Άρθρο 11 ν. 4178/2013: Καθιερώνει ειδικό παράβολο υπέρ του Ελληνικού Δημοσίου, που αποτελεί έσοδο του Κρατικού Προϋπολογισμού.
- Άρθρο 23 ν. 4178/2013: Προβλέπει τη δυνατότητα διαγραφής προστίμων σε περιπτώσεις όπου έχει εκδοθεί οικοδομική άδεια νομιμοποίησης για αυθαίρετες κατασκευές ή χρήσεις.
- Άρθρο 95 ν. 4495/2017: Ρυθμίζει τον τρόπο καταβολής και απόδοσης των προστίμων. Τα πρόστιμα ανέγερσης καταβάλλονται σε 30 μηνιαίες δόσεις, ενώ τα πρόστιμα διατήρησης σε 12 μηνιαίες δόσεις.
2. Μη Υπαγωγή σε Ρυθμίσεις του Ν. 5143/2024
Το άρθρο 25 του ν. 5143/2024 προβλέπει τη δυνατότητα ρύθμισης οφειλών προς δήμους και Περιφέρειες, όπως δημοτικούς φόρους, Τέλος Ακίνητης Περιουσίας (Τ.Α.Π.), τέλος καθαριότητας και φωτισμού, και φόρο ηλεκτροδοτούμενων χώρων. Ωστόσο, οι οφειλές από πρόστιμα που επιβάλλονται βάσει της πολεοδομικής νομοθεσίας, τα οποία αποτελούν έσοδα του Κρατικού Προϋπολογισμού, δεν εντάσσονται σε αυτές τις ρυθμίσεις.
Οι οφειλές αυτές είναι εξαιρετικά εξειδικευμένες και αφορούν:
- Αυθαίρετες κατασκευές Κατηγορίας 5.
- Κατασκευές που υπάγονται στο καθεστώς αναστολής επιβολής κυρώσεων ή εξαίρεσης από την κατεδάφιση, βάσει των διατάξεων του ν. 4495/2017.
3. Εφαρμογές και Διευκρινίσεις
Οι ρυθμίσεις αυτές διευκρινίστηκαν περαιτέρω από την υπ’ αριθ. 237/2018 γνωμοδότηση του Ε’ Τμήματος του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, που έγινε αποδεκτή από τον Υπουργό Εσωτερικών, καθώς και την εγκύκλιο υπ’ αριθ. ΥΠΕΝ/ΔΑΟΚΑ/49581/2075/31.5.2019 του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας.
Σύμφωνα με αυτές:
- Οφειλές που συνδέονται με δημοτικά τέλη και φόρους στις περιπτώσεις αυθαιρέτων μπορούν να υπαχθούν στις ρυθμίσεις του ν. 5143/2024, υπό τις προϋποθέσεις που θέτει το άρθρο 105 παρ. 4 του ν. 4495/2017.
- Τα πρόστιμα που προκύπτουν από την πολεοδομική νομοθεσία, όμως, εξαιρούνται, λόγω της φύσης τους ως εσόδων του Κρατικού Προϋπολογισμού.
4. Συμπέρασμα
Η διαχείριση των οφειλών από πρόστιμα αυθαιρέτων κατασκευών και αλλαγών χρήσης παραμένει ένα σύνθετο ζήτημα, το οποίο ρυθμίζεται από ειδικές διατάξεις της πολεοδομικής νομοθεσίας. Οι διατάξεις του ν. 5143/2024 παρέχουν δυνατότητα ρύθμισης μόνο για οφειλές που αφορούν δημοτικούς φόρους και τέλη, χωρίς να καλύπτουν τις οφειλές από πολεοδομικά πρόστιμα.
Οι ενδιαφερόμενοι θα πρέπει να συμβουλεύονται εξειδικευμένους νομικούς συμβούλους για την ορθή εφαρμογή της νομοθεσίας και την αξιοποίηση των σχετικών ρυθμίσεων.
Δείτε το έγγραφο στη Qualex: ΕγγρΥπΕσ 72234/23.10.2024