Η εργολαβική εταιρεία του αμφιλεγόμενου αγωγού Nord Stream 2 της Ρωσίας έχασε σήμερα, 27 Νοεμβρίου 2024,τον τελευταίο γύρο της νομικής του διαμάχης ενάντια στους κανονισμούς της αγοράς φυσικού αερίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σε μια συμβολική ήττα για το πλέον ανενεργό έργο.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση υιοθέτησε, τον Απρίλιο του 2019, την τροποποιητική οδηγία για το φυσικό αέριο με στόχο την επέκταση της εφαρμογής των κανόνων της εσωτερικής αγοράς και στους αγωγούς φυσικού αερίου που συνδέουν την ΕΕ με τρίτες χώρες. Μεταξύ των νέων κανόνων περιλαμβάνονται ο διαχωρισμός της ιδιοκτησίας συστημάτων μεταφοράς από την παραγωγή και προμήθεια φυσικού αερίου και η εξασφάλιση πρόσβασης τρίτων μερών. Εξαιρέσεις προβλέπονται για αγωγούς που ολοκληρώθηκαν πριν από τις 23 Μαΐου 2019.
Η Nord Stream 2 AG, ελβετική θυγατρική της Gazprom, είναι υπεύθυνη για τον σχεδιασμό, την κατασκευή και τη λειτουργία του αγωγού φυσικού αερίου Nord Stream 2. Η εταιρεία προσέφυγε κατά της τροποποιητικής οδηγίας, θεωρώντας την αντίθετη με τις αρχές της νομικής ασφάλειας, της ίσης μεταχείρισης και της αναλογικότητας. Το Γενικό Δικαστήριο απέρριψε την προσφυγή ως απαράδεκτη το 2020. Η απόφαση αυτή αναιρέθηκε εν μέρει από το Δικαστήριο της ΕΕ το 2022, το οποίο ανέπεμψε την υπόθεση στο Γενικό Δικαστήριο για εξέταση επί της ουσίας.
Το Δικαστήριο επισήμανε ότι η Nord Stream 2 AG πραγματοποίησε και συνέχισε τις επενδύσεις της στον αγωγό φυσικού αερίου κατά τη διάρκεια μιας περιόδου κατά την οποία δεν είχε καμία διαβεβαίωση ότι το δίκαιο της ΕΕ δεν θα εφαρμοζόταν στον αγωγό της.
Αντίθετα, η Nord Stream 2 AG μπορούσε να προβλέψει ότι τα θεσμικά όργανα της ΕΕ και αρκετά κράτη μέλη, τα οποία είχαν υιοθετήσει θέσεις προς αυτή την κατεύθυνση εδώ και πολύ καιρό, θα χρησιμοποιούσαν τις εξουσίες τους για να επεκτείνουν τους κανόνες της εσωτερικής αγοράς ώστε να καλύπτουν αγωγούς φυσικού αερίου από τρίτες χώρες, όπως ο αγωγός Nord Stream 2.
Επιπλέον, λαμβάνοντας υπόψη την πρόοδο των εργασιών που αφορούσαν τον αγωγό της κατά τον χρόνο υποβολής της πρότασης για την τροποποιητική οδηγία από την Επιτροπή, τον Νοέμβριο του 2017, η Nord Stream 2 AG ήταν σε θέση να προβλέψει ότι δεν θα μπορούσε να επωφεληθεί από την παρέκκλιση που προβλεπόταν για αγωγούς φυσικού αερίου που ολοκληρώθηκαν πριν από την ημερομηνία έναρξης ισχύος της μελλοντικής τροποποιητικής οδηγίας.
Το Δικαστήριο θεωρεί επίσης ότι το γεγονός ότι η Nord Stream 2 AG δεν μπορούσε να επωφεληθεί από αυτήν την παρέκκλιση δεν την εμπόδισε να λειτουργήσει τον αγωγό φυσικού αερίου Nord Stream 2 υπό οικονομικές συνθήκες και να εξασφαλίσει την κατάλληλη απόδοση των επενδύσεών της.
Η νομοθετική αρχή της ΕΕ δεν παραβίασε την αρχή της νομικής ασφάλειας ούτε την αρχή της προστασίας της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης όταν προέβλεψε ότι μόνο αγωγοί μεταξύ ενός κράτους μέλους και τρίτης χώρας που ολοκληρώθηκαν πριν από τις 23 Μαΐου 2019 θα μπορούσαν να επωφεληθούν από την εν λόγω παρέκκλιση.
Στη συνέχεια, το Δικαστήριο διαπιστώνει ότι η επίμαχη παρέκκλιση δεν αντίκειται στην αρχή της ίσης μεταχείρισης. Οι αγωγοί που ολοκληρώθηκαν πριν από τις 23 Μαΐου 2019 και οι αγωγοί που δεν ολοκληρώθηκαν πριν από αυτή την ημερομηνία, όπως ο αγωγός Nord Stream 2, δεν βρίσκονται σε συγκρίσιμη κατάσταση. Συνεπώς, το γεγονός ότι ο αγωγός Nord Stream 2 δεν μπορεί να επωφεληθεί από την εν λόγω παρέκκλιση οδηγεί σε διαφορετική μεταχείριση διαφορετικών καταστάσεων.
Το Δικαστήριο προσθέτει ότι, ακόμη και αν ο αγωγός Nord Stream 2 βρισκόταν σε συγκρίσιμη κατάσταση με εκείνη των αγωγών που ολοκληρώθηκαν πριν από τις 23 Μαΐου 2019, η διαφορά στη μεταχείριση θα ήταν δικαιολογημένη. Τέλος, λαμβάνοντας υπόψη το περιθώριο εκτίμησης του νομοθέτη της ΕΕ, το γεγονός ότι ο αγωγός φυσικού αερίου Nord Stream 2 δεν μπορεί να αποφύγει την επέκταση των κανόνων της εσωτερικής αγοράς δεν θεωρείται προφανώς ακατάλληλο για την επίτευξη των στόχων που επιδιώκει η τροποποιητική οδηγία.
Ούτε η αρχή της αναλογικότητας έχει παραβιαστεί από τον Ευρωπαίο νομοθέτη.
Στο πλαίσιο αυτό, το Δικαστήριο παρατηρεί, μεταξύ άλλων, ότι η εφαρμογή των κανόνων της εσωτερικής αγοράς στο τμήμα του αγωγού Nord Stream 2 που βρίσκεται στην ξηρά ή στα χωρικά ύδατα ενός κράτους μέλους είναι κατάλληλη για την αποτροπή στρεβλώσεων του ανταγωνισμού και αρνητικών επιπτώσεων στην ασφάλεια του εφοδιασμού. Επιπλέον, με βάση τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν στο Δικαστήριο, οι περιορισμοί που υφίσταται η Nord Stream 2 AG δεν φαίνονται προφανώς δυσανάλογοι σε σχέση με τη σημασία των στόχων που επιδιώκει ο νομοθέτης της ΕΕ.