Με την πρόσφατη δημοσίευση του Ν. 5157/2024 (ΦΕΚ 187 τ. Α΄/15-11-2024), αναμορφώνεται το θεσμικό πλαίσιο για την παροχή κύριας σύνταξης λόγω αναπηρίας από κοινή νόσο για τους ασφαλισμένους του e-ΕΦΚΑ. Η σημαντική αυτή αλλαγή αφορά κυρίως τις προϋποθέσεις συνταξιοδότησης και την διαδικασία υποβολής αιτήσεων. Οι κύριες τροποποιήσεις που εισάγονται από το νέο νομοθέτημα έχουν σαφείς νομικές και πρακτικές επιπτώσεις, οι οποίες χρήζουν ιδιαίτερης προσοχής από τους νομικούς και τους επαγγελματίες του τομέα της κοινωνικής ασφάλισης.
Η πιο σημαντική αλλαγή είναι η διαγραφή της πρόβλεψης που απαιτούσε τη διακοπή της ασφαλιστέας εργασίας ή απασχόλησης για την ένταξη στην διαδικασία συνταξιοδότησης λόγω αναπηρίας.
Συγκεκριμένα, η προηγούμενη διάταξη απαιτούσε από τους ασφαλισμένους να έχουν διακόψει με οποιονδήποτε τρόπο την υπακτέα στην ασφάλιση εργασία ή απασχόληση για να δικαιούνται σύνταξη λόγω αναπηρίας. Ωστόσο, με την τροποποίηση που επιφέρει το άρθρο 43 του Ν. 5157/2024, πλέον δεν απαιτείται η διακοπή της ασφάλισης ή της απασχόλησης για τους ασφαλισμένους του e-ΕΦΚΑ που υποβάλλουν αίτηση συνταξιοδότησης λόγω αναπηρίας από κοινή νόσο.
Η νέα διατύπωση του άρθρου 11Α του Ν. 4387/2016 διαμορφώνεται ως εξής:
«1. Οι ασφαλισμένοι του e-ΕΦΚΑ δικαιούνται κύρια σύνταξη λόγω αναπηρίας από κοινή νόσο για όσο χρονικό διάστημα πιστοποιούνται ως άτομα με αναπηρία με ποσοστό αναπηρίας τουλάχιστον πενήντα τοις εκατό (50%), στο οποίο περιλαμβάνεται και η τυχόν προσαύξηση σύμφωνα με την παρ. 2, εφόσον έχουν πραγματοποιήσει σε κλάδο ασφάλισης…»
Η τροποποίηση αυτή καθιστά το σύστημα συνταξιοδότησης πιο ευέλικτο και προσιτό, εξαλείφοντας την απαιτούμενη διακοπή της ασφαλιστικής σχέσης.
2. Αναδρομική Εφαρμογή και Επανυποβολή Αιτήσεων
Οι διατάξεις του Ν. 5157/2024 εφαρμόζονται αναδρομικά από την 1η Ιανουαρίου 2024. Στο πλαίσιο αυτό, οι αιτήσεις συνταξιοδότησης που υποβλήθηκαν από την 1η Ιανουαρίου 2024 έως την ημερομηνία δημοσίευσης του Ν. 5157/2024 (15-11-2024) και απορρίφθηκαν λόγω της μη διακοπής της ασφαλιστέας απασχόλησης, θα πρέπει να επανυποβληθούν εντός έξι (6) μηνών από τη δημοσίευση του νόμου, δηλαδή μέχρι τις 14 Μαΐου 2025.
Αυτό σημαίνει ότι οι ασφαλισμένοι που είδαν τις αιτήσεις τους απορριπτέες λόγω του παλαιού καθεστώτος θα έχουν τη δυνατότητα να επανυποβάλουν τις αιτήσεις τους για συνταξιοδότηση με την εκ νέου εφαρμογή των τροποποιημένων προϋποθέσεων. Οι οικονομικές συνέπειες θα ανατρέχουν στον χρόνο της αρχικής αίτησης, πράγμα που σημαίνει ότι τα ποσά συντάξεων θα υπολογίζονται σύμφωνα με την ημερομηνία υποβολής της πρώτης αίτησης.
3. Εφαρμογή σε Εκκρεμείς Υποθέσεις
Οι νέες διατάξεις του Ν. 5157/2024 ισχύουν και για περιπτώσεις που βρίσκονται σε εκκρεμότητα. Αυτό σημαίνει ότι όσοι ασφαλισμένοι έχουν υποβάλει αίτηση για συνταξιοδότηση λόγω αναπηρίας και δεν έχει εκδοθεί απορριπτική απόφαση μέχρι τη δημοσίευση του νόμου, δικαιούνται να υπαχθούν στις νέες διατάξεις και να αξιοποιήσουν τις αναδρομικές δυνατότητες επανυποβολής.
4. Εξαιρέσεις και Ειδικότερα Καθεστώτα
Επισημαίνεται ότι εξακολουθούν να ισχύουν ειδικότερες διατάξεις για συγκεκριμένες κατηγορίες ασφαλισμένων. Συγκεκριμένα, οι διατάξεις του Υπαλληλικού Κώδικα, που προβλέπουν τη λύση της υπαλληλικής σχέσης πριν από την υποβολή της αίτησης για συνταξιοδότηση λόγω αναπηρίας, παραμένουν σε ισχύ και θα εφαρμόζονται για τις αντίστοιχες περιπτώσεις. Επίσης, για τους ασφαλισμένους που υπάγονται στην ασφάλιση του πρώην ΟΓΑ ή του ΟΓΑ (στην περίπτωση πολλαπλής απασχόλησης), ισχύει το άρθρο 2 του Ν. 2458/1997, το οποίο περιορίζει την υπαγωγή στην ασφάλιση του ΟΓΑ μέχρι την τελευταία ημέρα του μήνα πριν την έναρξη συνταξιοδότησης λόγω αναπηρίας.
5. Σημειώσεις για τη Χρηματοδότηση της Αναπηρίας
Οι διατάξεις της παρ. 10 του άρθρου 103 του Ν. 4961/2022, οι οποίες αφορούν τα χρονικά όρια για την υποβολή αίτησης για χορήγηση παροχών λόγω αναπηρίας, εξακολουθούν να ισχύουν. Συγκεκριμένα, εάν το άτομο με αναπηρία υποβάλλει αίτημα προς τον e-ΕΦΚΑ για παροχή που σχετίζεται με την αναπηρία εντός τεσσάρων μηνών από την ημερομηνία έκδοσης της ΓΑΠΑ (Γνωμάτευση Αξιολόγησης Παροχής Ασφαλιστικών Παροχών), η ημερομηνία υποβολής της αίτησης για την πιστοποίηση της αναπηρίας θεωρείται η ημερομηνία της υποβολής της αίτησης.
Είναι σημαντικό να σημειώσουμε ότι τα οικονομικά αποτελέσματα δεν μπορούν να ανατρέξουν σε χρονικό διάστημα πριν την 1η Ιανουαρίου 2024.
Συμπεράσματα
Η αναμόρφωση του θεσμού του Προσωπικού Ιατρού και η τροποποίηση των προϋποθέσεων για τη συνταξιοδότηση λόγω αναπηρίας από κοινή νόσο εντάσσονται σε μια ευρύτερη προσπάθεια εξορθολογισμού και εκσυγχρονισμού του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης στην Ελλάδα. Η διαγραφή της απαίτησης διακοπής της ασφαλιστέας απασχόλησης ανοίγει νέες δυνατότητες για τους ασφαλισμένους, ενώ οι αναδρομικές δυνατότητες επανυποβολής των απορριφθεισών αιτήσεων από την 1η Ιανουαρίου 2024 αποτελούν θετική εξέλιξη για τους ασφαλισμένους που επηρεάστηκαν από το παλαιό καθεστώς.
Δείτε την εγκύκλιο στη Qualex: ΕγκΕΦΚΑ 37/2.12.2024