Η έλευση του νέου έτους αποτελεί πρόκληση αναστοχασμού για τα όσα συνέβησαν την προηγούμενη χρονιά. Έγκυροι νομικοί με διαφορετικές εμπειρίες και παραστάσεις αποτυπώνουν με προσωπική διάθεση γεγονότα που σφράγισαν το 2023 και στιγμάτισαν το συλλογικό μας υποσυνείδητο.
Παναγιώτης Λυμπερόπουλος*
Το 2023 συνέβησαν πολλά γεγονότα που άμεσα ή έμμεσα συνδέονται ή θα συνδεθούν με την απονομή της Δικαιοσύνης στην Ελλάδα. Θα ξεχώριζα, ως σημαντικότερο γεγονός της χρονιάς, την έκδοση από τον Άρειο Πάγο της απόφασης 8/2023 με θέμα την ανακήρυξη των συνδυασμών κομμάτων που θα μετείχαν στις βουλευτικές εκλογές της 21ης Μαΐου 2023. Με την απόφαση αυτή αναγνωρίστηκε στην Ελληνική Δημοκρατία η από το Σύνταγμα και την ΕΣΔΑ υποχρέωση να αυτοπροστατεύεται από συμπεριφορές, οι οποίες, υπό την επίφαση και ψευδεπίγραφη μορφή της σύστασης πολιτικών κομμάτων, που η ίδια η Δημοκρατία επιτρέπει για τη λειτουργία της, σκοπούν την κατάλυσή της. Το πολυσήμαντο της απόφασης καταδεικνύει ακόμα τον εγγυητικό ρόλο του δικαστικού συστήματος στη λειτουργία του πολιτεύματος, στην προστασία των πολιτών, στην εδραίωση του Κράτους Δικαίου.
* Ο κ. Παναγιώτης Λυμπερόπουλος είναι Αρεοπαγίτης.
Γιώργος Νούλης*
Γεγονός της χρονιάς θα μπορούσε κάλλιστα να χαρακτηριστεί το αποκαλούμενο «Σιδηροδρομικό Ατύχημα των Τεμπών» της 28-02-2023 με απολογισμό 57 νέες [ως επί το πλείστον] ανθρώπινες ζωές. Από τα σώματα των θυμάτων γενετικά βρέθηκε έστω κάτι, πλην ενός, από το οποίο δεν εντοπίστηκε απολύτως τίποτα. Της 23χρονης Σαλονικιάς φοιτήτριας της Αρχιτεκτονικής του ΑΠΘ Εριέττας. Στις αρχές του Δεκέμβρη, στην προγραμματισμένη ορκωμοσία των αποφοίτων του Τμήματος, ανάμεσα στους πτυχιούχους ήταν κι η Εριέττα, αφού η ακαδημαϊκή κοινότητα της δεν τη λησμόνησε. Και τα λόγια της μαμάς της στην τελετή μνημείο περηφάνιας και μεγαλοψυχίας: «γιορτάζουν και τα δικά μας παιδιά, ωσεί παρόντα μέσα από εμάς. Είμαι πολύ περήφανη μαμά για την Εριέττα μου».
Για μένα λοιπόν γεγονός της χρονιάς ήταν ο χαμηλόφωνος δημόσιος λυγμός της κας Μόλχο μέσα στην αβάσταχτη θλίψη της. Μνημείο αξιοπρέπειας και μέτρου, χωρίς κατάρες κι αναθέματα. Άξιος μιας διαφορετικής Ελλάδας κι όχι αυτής που βιώνουμε. Και που της στέρησε το παιδί της…
* Ο κ. Γιώργος Νούλης είναι Εισαγγελέας Πρωτοδικών Αθηνών.
Δήμος Χρυσός
«Το δικαστήριο καίγεται!», μου είπε ταραγμένη η προϊσταμένη της γραμματείας. Ήταν Κυριακή πρωί, 2 Απριλίου.
Το δυστύχημα των Τεμπών χάραξε ανεξίτηλα τη χρονιά που πέρασε, ως ένα μνημείο κρατικής αδιαφορίας, ανευθυνότητας, ανοργανωσιάς και φαυλοκρατίας.
Όμως, οι συνθήκες που οδήγησαν στα Τέμπη είναι εκεί ακόμα, υπαρκτές και δεσπόζουσες, και παραλίγο να καταπιούν 106 εργαζομένους στο Διοικητικό Πρωτοδικείο Πειραιά… Αν, συμπτωματικά, δεν ήταν μέρα αργίας, Κυριακή…
* Ο κ. Δήμος Χρυσός είναι Εφέτης Διοικητικών Δικαστηρίων και Πρόεδρος του Τριμελούς Συμβουλίου Διεύθυνσης του Διοικητικού Πρωτοδικείου Πειραιά.
Πέτρος Πανταζόπουλος*
Αν θελήσει κανείς να αναζητήσει το σημαντικότερο γεγονός της χρονιάς που μόλις τελείωσε μεταξύ των δυσάρεστων γεγονότων που συνέβησαν το 2023, οι επιλογές θα είναι, δυστυχώς, πολλές, τόσο από την Ελλάδα όσο και τον Κόσμο: καταστροφικές πλημμύρες και πυρκαγιές, που άφησαν πίσω νεκρούς και ανυπολόγιστες καταστροφές σε υποδομές, κατοικίες, καλλιέργειες και φυτικό και ζωϊκό κεφάλαιο, ένα τουλάχιστον πολύνεκρο ναυάγιο, όπου ερωτηματικά σχετικά με τις συνθήκες του ακόμη εκκρεμούν, ένα τραγικό σιδηροδρομικό ατύχημα, που δοκίμασε τις ψυχολογικές αντοχές μας και την πεποίθησή μας, ότι οι Έλληνες ζούμε σε ένα πράγματι συντεταγμένο Κράτος, εμπόλεμες διαμάχες που ακόμη είναι σε εξέλιξη, σκορπώντας αφανισμό και εξαθλίωση μεταξύ των εμπλεκομένων και το περιβάλλον του πλανήτη σε διαρκώς επιδεινούμενη ανισορροπία.
Από λόγους όχι όμως «τεχνητής» αισιοδοξίας για την νέα χρονιά που ξεκινά, αλλά γιατί βάση της ανθρώπινης φύσης, αν θέλουμε να συνεχίσουμε να υπάρχουμε σε αυτόν τον πλανήτη, ξεπερνώντας κάθε φορά το χάος και την αβεβαιότητα, πρέπει να είναι η πίστη στον Άνθρωπο και τις αξίες του, η δίψα για πρόοδο και η επιθυμία για αρμονική συνύπαρξη, επιλέγω ως σημαντικά δύο γεγονότα του 2023, που χωρίς να είναι αυτονόητα θετικά, μας επιτρέπουν να κρυφοκοιτάξουμε το 2024 με χαμόγελο: όσον αφορά τον Κόσμο, είναι περίπου πασιφανής η σαρωτική και διαρκώς αυξανόμενη διείσδυση της Τεχνητής Νοημοσύνης σε ολοένα περισσότερους τομείς της ζωής μας, σε βαθμό που ήδη ανησυχούμε, τι θα συμβεί αν οι μηχανές γίνουν εξυπνότερες από τους ανθρώπους. Έτσι, η προσπάθεια να «εναρμονιστεί» έγκαιρα η ΤΝ με τις ανθρώπινες αξίες, να παραμείνει ο άνθρωπος στο επίκεντρο μέσα από τη θέσπιση κανόνων που η ΤΝ θα μάθει να ακολουθεί, αυτό που έχει ονομαστεί Constitutional AI, είναι μία εξαιρετικά σημαντική εξέλιξη, τόσο για το ποιος και πως θα ελέγχει την ΤΝ, δηλαδή η πλειοψηφία της ανθρωπότητας και όχι λίγοι μόνο αξιωματούχοι και στελέχη όσο και έτσι, τελικά, για την ασφάλεια της ανθρωπότητας. Αναφορικά με την Ελλάδα, παρά τα μύρια όσα δυστυχήματα και καταστροφές, που κλόνισαν την πίστη μας στο Κράτος και τις δομές του, η ανάδειξη πρόσφατα από τον Economist της Ελλάδας ως Χώρας της χρονιάς, μόλις λίγα χρόνια από όταν δυσφημούνταν ως οικονομικός παρίας και η Ελληνική Οικονομική Κρίση διδάσκονταν ανά τον κόσμο ως case study, αποδεικνύει ότι με σκληρές αλλά ορθολογικές διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, από τις οποίες όλοι οι Έλληνες υποφέραμε αλλά και στις οποίες συνεισφέραμε, είναι δυνατόν να μετακινηθείς από το χείλος της οικονομικής και αλλά και της πολιτικής καταστροφής και της ανυποληψίας στο δρόμο της δημιουργίας και της προόδου, της πίστης στη Χώρα και της εμπιστοσύνης στις ικανότητες των συμπολιτών σου, σε έναν ακόμη κύκλο καταστροφής και θριάμβου.
* Ο κ. Πέτρος Πανταζόπουλος είναι εταίρος της «Δικηγορικής Εταιρείας Φορτσάκης, Διακόπουλος, Μυλωνογιάννης και Συνεργάτες», ΔΝ και Μεταδιδάκτωρ της Νομικής Σχολής Αθηνών.
Στέλιος Βούκουνας*
Αν υπάρχει κάτι που οι περισσότεροι -αν όχι όλοι- νέοι νομικοί έχουμε ονειρευτεί είναι το άνοιγμα ενός δικού μας γραφείου. Για τον λόγο αυτό, ένα γεγονός που θα ξεχώριζα το 2023 είναι ο νέος φορολογικός νόμος (Ν 5073/2023). Θα τον ξεχώριζα ακριβώς γιατί δημιουργεί ακόμη ένα εμπόδιο σε αυτό το όνειρο.
Ο νέος νόμος, που προωθεί την αντίληψη ότι οι ελεύθεροι επαγγελματίες είναι φοροφυγάδες, δεν εμπεριέχει τίποτα το αναπτυξιακό, δεν βασίζεται σε κανένα πλάνο ανάπτυξης των επαγγελματικών κλάδων. Το νέο σύστημα φορολόγησης των ελεύθερων επαγγελματιών θα οδηγήσει τους νέους επαγγελματίες στην υπαλληλοποίηση. Με τον νέο νόμο, δημιουργούνται αντικίνητρα στους νέους επιστήμονες να ανοίξουν την δική τους επιχείρηση αφού θα έχουν ένα επιπρόσθετο φορολογικό βάρος από τον πρώτο χρόνο πραγματικής αυτοαπασχόλησης και όλα αυτά σε ένα ήδη ιδιαίτερα οικονομικό και ανταγωνιστικό πεδίο με υψηλές ασφαλιστικές εισφορές, υψηλά ενοίκια και λειτουργικά έξοδα, μη προσβάσιμη χρηματοδότηση κ.α. Από τα ανωτέρω, επωφελούνται μονάχα οι μεγάλες εταιρίες που αφενός δεν υπόκεινται στον εν λόγω ή άλλο συναφή τεκμαρτό τρόπο προσδιορισμού φορολογητέου κέρδους και αφετέρου θα απορροφήσουν ολοένα και περισσότερους εργαζομένους με χαμηλές απολαβές και με μείωση της ανταγωνιστικότητας.
Υπάρχει όμως και ένα γεγονός που δεν μπορεί να σβηστεί από τη μνήμη μας. Αναφέρομαι στο δυστύχημα στα Τέμπη. Βιώσαμε τα αποτελέσματα της απαξίωσης και της εγκατάλειψης των δημοσίων δομών με μια τραγωδία, μέσω μιας διαδρομής που επαναλαμβανόταν σε καθημερινή βάση, μεταφέροντας πολλούς από εμάς. Τα Τέμπη δεν μπορούν και δεν πρέπει να ξεχαστούν. Είναι ορόσημο για μια γενιά που θέλει να σταθεί στα πόδια της αλλά βρίσκει συνεχώς εμπόδια.
* Ο κ. Στέλιος Βούκουνας είναι νέος δικηγόρος και γενικός γραμματέας της Ένωσης Ασκουμένων και Νέων Δικηγόρων Αθηνών.