Με την αντικατάσταση του άρθρου 5 του Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας (Ν 2690/1999-ΦΕΚ Α’ 45) από το άρθρο 59 του Ν 5143/2024 (ΦΕΚ Α’ 161/11.10.2024) ενσωματώθηκε η Σύμβαση του Tromsø του Συμβουλίου της Ευρώπης για την πρόσβαση στα δημόσια έγγραφα και διευρύνθηκε το δικαίωμα ενημέρωσης των πολιτών. Από 1.1.2025 παρέχεται η δυνατότητα υποβολής ανώνυμης και ηλεκτρονικής αίτησης για χορήγηση διοικητικού εγγράφου, χωρίς να συντρέχει το στοιχείο του εύλογου ενδιαφέροντος, ενώ δεν είναι αναγκαίο να αποδεικνύεται ειδικό έννομο συμφέρον του αιτούντος για την εξασφάλιση πρόσβασης σε ιδιωτικά έγγραφα φυλασσόμενα σε δημόσια υπηρεσία. Σε ειδικές μόνο περιπτώσεις εξετάζεται η ύπαρξη εύλογου ενδιαφέροντος, με σκοπό την προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα.
Με την υπ’ αριθ. ΔΙΔΔΔΗ/Φ.22/21821/31.12.2024 εγκύκλιο του Υπουργείου Εσωτερικών επεξηγούνται οι βασικότερες αλλαγές που επέρχονται στο άρθρο 5 του ΚΔΔ (Ν 2690/1999) δυνάμει της τροποποίησης του άρθρου 59 του Ν 5143/2024 (ΦΕΚ Α’ 161/11.10.2024). Οι προϋποθέσεις και η διαδικασία πρόσβασης σε δημόσια έγγραφα εξειδικεύονται με την Υπουργική Απόφαση υπ’ αριθ. 21797/2024 (ΦΕΚ Β’ 7302/31.12.2024), η οποία εξεδόθη κατ’ εξουσιοδότηση του άρθρου 5 παράγραφος 8 του ΚΔΔ (Ν 2690/2024).
Κυριότερα σημεία της νέας Υπουργικής Απόφασης είναι τα παρακάτω:
Τρόπος υποβολής του αιτήματος
Σύμφωνα με το άρθρο 1, κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο δικαιούται να ζητήσει πρόσβαση σε δημόσια έγγραφα μέσω:
Γραπτής αίτησης (δια ζώσης ή ηλεκτρονικής).
Επώνυμης ή ανώνυμης αίτησης.
Η ηλεκτρονική υποβολή μπορεί να γίνει μέσω email ή ειδικής φόρμας στην ιστοσελίδα της υπηρεσίας.
Έννοια επώνυμης και ανώνυμης αίτησης
Ως επώνυμη αίτηση (άρθρο 2) νοείται αυτή που περιλαμβάνει πλήρη στοιχεία ταυτότητας και επικοινωνίας του αιτούντος (ονοματεπώνυμο, αριθμό ταυτότητας). Ως προς τις ανώνυμες αιτήσεις, με το άρθρο 3 ορίζεται ότι η διοίκηση μπορεί να τις εξετάζει κατά διακριτική ευχέρεια.
Ξεκαθαρίζεται πάντως ότι ανώνυμες αιτήσεις δεν ικανοποιούνται όταν ζητούνται έγγραφα με δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα, λόγω αδυναμίας τεκμηρίωσης εύλογου ενδιαφέροντος.
Υποχρέωση απάντησης εντός προθεσμίας 20 ημερών
Με τα άρθρα 4 και 5 της Υπουργικής Απόφασης, ρυθμίζεται η τύχη των καταφανώς αόριστων και των επαναλαμβανόμενων αιτήσεων. Το δικαίωμα της διοίκησης να απορρίπτει επαναλαμβανόμενες αιτήσεις περιορίζεται, καθώς στο άρθρο 5 παράγραφος 3 της ΥΑ 21797/2024 (ΦΕΚ Β’ 7302/31.12.2024) διευκρινίζεται ότι επαναλαμβανόμενη αίτηση, δεν μπορεί να απορρίφθεί, εάν προηγουμένως δεν έχει απαντηθεί εντός της προβλεπόμενης εικοσαήμερης προθεσμίας.
Χορήγηση αντιγράφων
Οι τρόποι υλοποίησης της πρόσβασης σε έγγραφα της Διοίκησης παρατίθενται στο άρθρο 6 της ΥΑ 21797/2024 (ΦΕΚ Β’ 7302/31.12.2024) και έχουν ως εξής:
Αναπαραγωγή φωτοαντιγράφων από την υπηρεσία, εφόσον υπάρχει τεχνική δυνατότητα.
Φωτογράφιση από τον αιτούντα, υπό επίβλεψη.
Παράδοση εγγράφων για αναπαραγωγή εκτός της υπηρεσίας, με ταυτόχρονη παρακράτηση ταυτοποιητικού εγγράφου.
Οι νέες ρυθμίσεις για την τροποποίηση του άρθρου 5 του ΚΔΔ σχετικά με την πρόσβαση σε δημόσια έγγραφα συντελούν στην διασφάλιση της αρχής του κράτους δικαίου, καθώς απλοποιούν τη διοικητική διαδικασία για την αποτελεσματική ενημέρωση των πολιτών, ενισχύοντας τη διαφάνεια και διευκολύνοντας την πρόσβαση σε ευρύτατο φάσμα εγγράφων της Διοίκησης.
Δείτε τη νομοθετική διάταξη στην Qualex: ΥΑ 21797/2024