Η ψηφιακή κάρτα εργασίας, ως θεσμός και εργοδοτική υποχρέωση, επανασυστήθηκε στην ελληνική αγορά εργασίας με το άρθρο 74 του Ν 4808/2021, καθώς σχετική αρχική πρόβλεψη υπήρχε ήδη στο Νόμο 3996/2011 (άρθρο 26), η οποία, όμως, είχε παραμείνει ανεφάρμοστη. Το νομοθετικό της πλαίσιο συμπληρώθηκε με την με αριθμό 49758/2022 Απόφαση του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων (ΦΕΚ Β 2668/ 31-5-2022) για την οργάνωση του χρόνου εργασίας και την ψηφιακή κάρτα εργασίας που δημοσιεύτηκε την 31.05.2022, καθώς και την με αριθμό 80016/01.09.2022 (ΦΕΚ Β 4629/01.09.2022) Υπουργική Απόφαση, η οποία συμπεριέλαβε την κατηγοριοποίηση των προστίμων για την μη εφαρμογή της σχετικής νομοθεσίας.
Στην πράξη, η ψηφιακή κάρτα εργασίας αποτελεί το εργαλείο για την διασφάλιση του ωραρίου εργασίας των εργαζομένων, καθώς επιτρέπει να καταγράφονται με απόλυτη ακρίβεια και σε πραγματικό χρόνο οι ώρες εργασίας και απασχόλησης όλων των μισθωτών. Αποτελεί, δηλαδή, ένα ψηφιακό σύστημα μέτρησης του χρόνου εργασίας των εργαζομένων, το οποίο είναι συνδεδεμένο διαλειτουργικά και σε πραγματικό χρόνο με το ΠΣ ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ, και συνεπάγεται την καθημερινή και άμεση κοινοποίηση στο ψηφιακό περιβάλλον της ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ της έναρξης και λήξης εργασίας για κάθε εργαζόμενο των επιχειρήσεων.
Στην πράξη, η ψηφιακή κάρτα εργασίας αποτελεί το εργαλείο για την διασφάλιση του ωραρίου εργασίας των εργαζομένων
Ήδη εφαρμόζεται σε στάδια ανά κλάδο οικονομίας με βάση τις σχετικές ανακοινώσεις του Υπουργείου Εργασίας από τον Ιούλιο του έτους 2022. Οι επιχειρήσεις Α’ φάσης, δηλαδή οι Τράπεζες και τα Super Markets που απασχολούν πάνω από 250 εργαζόμενους, εφαρμόζουν υποχρεωτικά την ψηφιακή κάρτα εργασίας, κοινοποιώντας στο ΠΣ ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ την καθημερινή και άμεση (σε πραγματικό χρόνο) έναρξη και λήξη εργασίας για κάθε εργαζόμενο τους από την ως άνω χρονική περίοδο, ήτοι από το καλοκαίρι του 2022. Στη συνέχεια τον Φεβρουάριο του 2023, το Υπουργείο Εργασίας υλοποίησε τη Β’ Φάση της υποχρεωτικής εφαρμογής της ψηφιακής κάρτας εργασίας, με τις ασφαλιστικές εταιρείες καθώς και τις εταιρείες που προσφέρουν ιδιωτικές υπηρεσίες security να είναι αυτές που εντάχθηκαν στο σύστημα.
Ένα μήνα μετά, το Μάρτιο του 2023 ανακοινώθηκε ότι η υποχρεωτική χρήση της ψηφιακής κάρτας επεκτείνεται άμεσα σε Εταιρείες Κοινής Ωφέλειας (ΔΕΚΟ) και συγκεκριμένα σε ΟΣΕ ΑΕ, ΕΡΓΟΣΕ, Σταθερές Συγκοινωνίες ΑΕ, ΟΣΥ, ΟΑΣΑ, ΟΣΕΘ, ΟΑΣΘ, Αττικό μετρό, Κτιριακές Υποδομές ΑΕ, Εγνατία Οδός ΑΕ, ΕΥΔΑΠ, ΕΛΤΑ, ενώ αποφασίστηκε στις επιχειρήσεις αυτές να συμπεριληφθούν η Hellenic Train και η Ελληνική Εταιρεία Συντήρησης Σιδηροδρομικού Υλικού προκειμένου να αντιμετωπιστούν ομοιόμορφα τα ζητήματα που σχετίζονται με τους εργαζομένους στο σιδηροδρομικό δίκτυο της χώρας.
Σε επόμενη φάση, και από 01.01.2024, η ψηφιακή κάρτα εργασίας επεκτάθηκε με την υπ’ αριθμόν 113169/2023 ΥΑ (ΦΕΚ 7421/28.12.2023 Β) στη βιομηχανία και στο λιανεμπόριο, ενώ με βάση τα όσα έχουν εξαγγελθεί μέχρι τώρα, έπεται σε επόμενο χρονικό διάστημα η εστίαση και ο τουρισμός. O βασικός στόχος χρονοδιαγράμματος του Υπουργείου Εργασίας, όπως έχει ήδη ανακοινωθεί από τον Υπουργό Εργασίας έχει ως τελική ημερομηνία πλήρους ενσωμάτωσης το τέλος του 2024.
Λαμβάνοντας υπόψιν το γεγονός ότι η ψηφιακή κάρτα εφαρμόζεται ήδη από επιχειρήσεις της ελληνικής αγοράς, γίνεται αντιληπτό ότι στην πράξη, η εφαρμογή φέρνει στην επιφάνεια όλες τις αρρυθμίες που μπορεί να υπάρχουν στο πεδίο της διαχείρισης των εργασιακών σχέσεων μίας επιχείρησης. Αυτή η διαπίστωση σε συνδυασμό με τα υψηλά πρόστιμα που ακολουθούν τη μη συμμόρφωση στο πεδίο των εργασιακών σχέσεων (πολλές φορές, μάλιστα, και με την πρόβλεψη ποινικής ευθύνης για τον εργοδότη) προκαλεί ένα εκρηκτικό μείγμα για τις επιχειρήσεις. Στο σημείο αυτό υπενθυμίζεται ότι το πρόστιμο για τη μη ενεργοποίηση της κάρτας εργασίας ανέρχεται σε 10.500 ευρώ, ίσο δηλαδή με το πρόστιμο για την αδήλωτη εργασία.
Η εφαρμογή φέρνει στην επιφάνεια όλες τις αρρυθμίες που μπορεί να υπάρχουν στο πεδίο της διαχείρισης των εργασιακών σχέσεων μίας επιχείρησης
Από την αγορά εργασίας και την σχετική εμπειρία που έχουν αποκομίσει οι επιχειρήσεις που έχουν ήδη ενταχθεί στο θεσμό υλοποιώντας την σχετική εργοδοτική υποχρέωση, γίνεται εύκολα σαφές και αντιληπτό ότι στην πράξη οι ομάδες εργασίας των επιχειρήσεων οι οποίες είναι επιφορτισμένες με την ενημέρωση της ΕΡΓΑΝΗ αντιμετωπίζουν ιδιαίτερες πιέσεις στην αλλαγή του προγραμματισμένου χρόνου εργασίας, ενώ ακόμα και πολυεθνικές εταιρείες οι οποίες έχουν παραχωρήσει σε εξωτερικό τρίτο πάροχο με τη μορφή outsourcing τις σχετικές λειτουργίες αντιμετωπίζουν και αυτές τις ίδιες προκλήσεις, καθώς διαπιστώνεται ότι πολλές φορές οι πάροχοι αυτοί δεν είναι σε θέση να αντιμετωπίσουν αλλαγές, ειδικά στις περιπτώσεις που αυτές λόγω της επιχειρησιακής δραστηριότητας πραγματοποιούνται εκτάκτως την τελευταία στιγμή.
Από την παραπάνω ανάλυση εύκολα διαπιστώνεται ότι το σύστημα της παρακολούθησης του χρόνου εργασίας σε πραγματικό χρόνο επηρεάζει στο σύνολο τη λειτουργία μιας επιχείρησης και δεν αφορά αποκλειστικά την εφαρμογή της εργατικής νομοθεσίας. Γίνεται, μάλιστα αντιληπτό, ότι πλέον περνάμε στο βασικό κορμό της ελληνικής οικονομίας, δηλαδή επιχειρήσεις με λιγότερους εργαζόμενους οι οποίες δεν έχουν οργανωμένα τμήματα ανθρώπινού δυναμικού και οι οποίες για αυτό το λόγο αντιμετωπίζουν περισσότερες προκλήσεις.
Αναμένουμε, λοιπόν με μεγάλο ενδιαφέρον τα επόμενα βήματα υλοποίησης του θεσμού και τις επόμενες ενέργειες στις οποίες θα πρέπει να προβούν οι επιχειρήσεις προς πλήρη συμμόρφωση με το θεσμό της ψηφιακής κάρτας.
* Η κ. Μαρία Γκάτζου είναι δικηγόρος Αθηνών, κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου στο Εργατικό Δίκαιο και Manager στη δικηγορική εταιρεία Πλατής Αναστασιάδης και Συνεργάτες, μέλος του παγκόσμιου δικτύου EY Law, με εξειδίκευση στο Εργατικό Δίκαιο και το Δίκαιο Κοινωνικής Ασφάλισης.
Δείτε το σχετικό Workshop: Εργασιακό: Το νέο τοπίο για practitioners, εργαζομένους και επιχειρήσεις (νέο τμήμα)
Δείτε το σχετικό Σεμινάριο: Οι αλλαγές του νέου εργασιακού νόμου στην πράξη (Ν 5053/2023)