Οι εργάτες γης, μέχρι το 1998, ασφαλίζονταν στον π. ΟΓΑ είτε στο π. ΙΚΑ, αν είχε επεκταθεί η ασφάλιση του ΙΚΑ στην περιοχή της απασχόλησής τους έως 30/06/62.
Με τις διατάξεις του άρθρου 27 του Ν. 2639/98 ρυθμίστηκε η ασφάλιση των εργατών γης και υπήχθησαν στην ασφάλιση του ΟΓΑ, όλα τα πρόσωπα που απασχολούνται κατά κύριο βιοποριστικό επάγγελμα, επί μισθώ ή ημερομισθίω, σε αγροτικές εργασίες. Οι εργαζόμενοι αυτοί θεωρούνται αυτοτελώς απασχολούμενοι, ασφαλίζονται με δική τους ευθύνη στον Κλάδο Κύριας Ασφάλισης του ΟΓΑ και είναι οι ίδιοι υπόχρεοι για την καταβολή των ασφαλιστικών εισφορών τους.
Από την ανωτέρω διάταξη εξαιρέθηκαν και συνέχισαν την ασφάλιση στο π. ΙΚΑ οι κάτωθι ασφαλισμένοι:
- Οι απασχολούμενοι σε αγροτικές εργασίες για λογαριασμό του Δημοσίου.
- Οι απασχολούμενοι σε αγροτικές εργασίες για λογαριασμό γεωργικών επιχειρήσεων και εκμεταλλεύσεων που λειτουργούν με την μορφή ΑΕ ή ΕΠΕ.
- Οι απασχολούμενοι σε γεωργικές επιχειρήσεις και εκμεταλλεύσεις που έχουν αντικείμενο την ανθοκηπουρική.
- Οι απασχολούμενοι σε βουστάσια, ιπποφορβεία, πτηνοτροφεία, χοιροτροφεία, ιχθυοκαλλιέργειες, τυροκομεία και παρεμφερείς προς αυτά επιχειρήσεις.
Οι πιο πάνω κατηγορίες ασφαλισμένων, με τις διατάξεις του άρθρου 7 του Ν.3232/2004 υπήχθησαν, από 01-01-2004, στον ΟΓΑ ως μισθωτοί, ενώ από 01-01-2017 υπάγονται στον ΕΦΚΑ Μισθωτών με υποχρέωση υποβολής ΑΠΔ, από τον εργοδότη.
Απαραίτητη προϋπόθεση για την εγγραφή και τη συνέχιση της ασφάλισης των εργατών γης στον ΟΓΑ, ήταν η υποβολή ειδικού εντύπου Υπεύθυνης Δήλωσης των εργοδοτών-κτηματιών στους οποίους απασχολήθηκε, οι οποίες θεωρούνταν από τον αρμόδιο ανταποκριτή ΟΓΑ του τόπου μόνιμης κατοικίας, κι αν ήταν απαραίτητο κι από τον οικείο αγροτικό συνεταιρισμό.
Αυτές, μαζί με τα εκκαθαριστικά του κτηματία και άλλα δικαιολογητικά που θα κρίνονταν αναγκαία (πχ δήλωση καλλιέργειας) αποστέλλονταν στις αρμόδιες υπηρεσίες του ΟΓΑ για έλεγχο. Αν από την επεξεργασία τους δικαιολογούνταν τουλάχιστον 150 ημέρες εργασίας, τότε γίνονταν η εγγραφή στα Μητρώα του Κλάδου Κύριας Ασφάλισης Αγροτών ή η συνέχιση της ασφάλισης για το αντίστοιχο έτος. Σε διαφορετική περίπτωση, η υπαγωγή δεν γίνονταν δεκτή ή διακόπτονταν η ασφάλιση.
Το 2008 καταργήθηκαν οι ειδικές υπεύθυνες δηλώσεις, καθώς και ο ετήσιος έλεγχος για τη συνέχιση της ασφάλισης των εργατών γης. Απαραίτητη προϋπόθεση για την υπαγωγή τους στον ΟΓΑ είναι η ύπαρξη εισοδημάτων, στην φορολογική δήλωση, προερχόμενα από την εργασία τους ως εργάτες γης.
Με τις διατάξεις των άρθρων 20 έως 24 του Ν. 3863/2010, όπως αντικαταστάθηκαν και συμπληρώθηκαν με τις διατάξεις της παραγράφου 8 του άρθρου 76 του Ν.3996/2011, εφαρμόστηκε στον ΟΓΑ, από 01-01-2012, το εργόσημο.
Το εργόσημο αντικαθιστά, κατά τρόπο αποκλειστικό, την αποζηµίωση των εργατών γης µε οποιαδήποτε απευθείας δοσοληψία χρηµατικής φύσης. Κατά την εξαργύρωση του εργοσήµου παρακρατείται µέρος της αναγραφόµενης αξίας έναντι ασφαλιστικών εισφορών και αποδίδεται στον ασφαλιστικό φορέα κάλυψης του απασχολούµενου και η ασφάλισή του γίνεται αποκλειστικά και υποχρεωτικά βάσει των διατάξεων περί εργοσήμου. Επίσης, προβλέπεται ακόμα και η περιστασιακή απασχόλησή των εργατών γης με ημέρες εργασίας κάτω των 150 ανά έτος.
Υπόχρεος έκδοσης του εργοσήμου είναι κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο (Ο.Ε, Ε.Ε. και Ν.Π.Ι.Δ. που δραστηριοποιείται στον πρωτογενή Τομέα της αγροτικής οικονομίας) το οποίο δέχεται ή χρησιμοποιεί τις εργασίες ή υπηρεσίες των ανωτέρω προσώπων. Δικαίωμα εξαργύρωσης έχει αποκλειστικά ο αποδέκτης του εργοσήμου.
Κατά την εξαργύρωση του εργοσήμου πραγματοποιείται ταυτοποίηση του εργάτη γης μέσω του ΑΜΚΑ και παρακρατείται ποσοστό 10% επί της αναγραφόμενης,, στο εργόσημο, αξίας για την κάλυψη ασφαλιστικών εισφορών και αποδίδεται στον ασφαλιστικό φορέα.
Οι ηµέρες εργασίας των εργατών γης υπολογίζονται ανά έτος µε βάση τις αµοιβές τους (τις οποίες έχουν λάβει µε εργόσηµο) και προκύπτουν από τη διαίρεση του συνόλου των καταβληθεισών εντός του έτους αµοιβών δια του ηµεροµισθίου του ανειδίκευτου εργάτη της 31ης∆εκεµβρίου του προηγούµενου έτους, θεωρούνται δε ως πραγµατοποιηθείσες κατά το µήνα εξόφλησης των εργοσήµων. Οι απασχολούµενοι που έχουν πραγµατοποιήσει 150 ηµέρες εργασίας και άνω κατ’ έτος – υπολογισθείσες σύµφωνα µε τις ως άνω διατάξεις – ασφαλίζονται στον π.ΟΓΑ για ολόκληρο το έτος. Για τους εργαζόµενους που έχουν πραγµατοποιήσειηµέρες εργασίας λιγότερες των 150 κατ’ έτος – υπολογισθείσες σύµφωνα µε τις ως άνω διατάξεις- ο χρόνος ασφάλισής τους υπολογίζεται σε µήνες, οι οποίοι προκύπτουν από τη διαίρεση του συνόλου των ηµερών εργασίας δια του 25. Υπόλοιπο ηµερών εργασίας άνω των 12, ανά έτος, λογίζεται ως µήνας. Για το έτος 2019 οι ημέρες εργασίας προκύπτουν από τη διαίρεση του συνόλου των καταβληθεισών, εντός του έτους, αμοιβών εργοσήμου δια του κατώτατου ημερομισθίου εργατοτεχνίτη που προβλέπεται στην αριθμ. οικ. 4241/ 127/30.1.2019 ΥΑ(Β’ 173), ήτοι 29,04€
Οι εργάτες γης που πραγματοποιούν πάνω από 150 ημέρες εργασίας και ασφαλίζονται για ολόκληρο το έτος, μετά την ολοκλήρωση της ετήσιας εκκαθάρισης, καταβάλλουν τις ετήσιες εισφορές που προβλέπονται για τα ασφαλισμένους του π.ΟΓΑ, από τις οποίες αφαιρείται το ποσό που έχει ήδη καταβληθεί μέσω της παρακράτησης του 10% από την εξαργύρωση των εργοσήμων, υπό την προϋπόθεση ότι κατά το προηγούμενο έτος είχαν χρόνο ασφάλισης ως εργάτες γης. Διαφορετικά η ασφάλισή τους, ξεκινά από την 1η του μήνα εξαργύρωσης του 1ουεργοσήμου εκείνου του έτους και καταβάλλουν τις ανάλογες εισφορές που τυχόν προκύψουν.
Οι εργάτες γης που πραγματοποιούν λιγότερες από 150 ημέρες εργασίας, μέχρι 31-12-2019 ασφαλίζονταν για τόσους μήνες, όσους μπορούσε να εξοφλήσει το ποσό της παρακράτησης του 10% μέσω της εξαργύρωσης του εργοσήμου, σύμφωνα με το ποσό ασφαλιστικής εισφοράς του αντίστοιχου έτους και δεν απαιτούνταν παραπάνω εισφορές. Τους επιπλέον μήνες, που προέκυπταν από τις ημέρες εργασίας που πραγματοποίησαν, θα μπορούσαν να τους εξοφλήσουν, κατόπιν αίτησης. Από 01-01-2020, καταβάλλουν τις εισφορές των μηνών, που προκύπτουν από τις ημέρες εργασίας που πραγματοποίησαν, από τις οποίες αφαιρείται το ποσό που έχει ήδη καταβληθεί μέσω της παρακράτησης του 10% από την εξαργύρωση των εργοσήμων. Υπόλοιπο ημερών εργασίας άνω των 12, λογίζεται ως μήνας.
* Ο κ. Οδυσσέας Καραγιάννης, Προϊστάμενος Δ’ Τμήμα Απονομής Συντάξεων Αγροτών, Γ’ Διεύθυνση Απονομής Συντάξεων (Θεσσαλονίκη)
Η κ. Αφροδίτη Νιφόρου είναι Στέλεχος της Μονάδας Υποστήριξης της Προσωρινής Διοικούσας Επιτροπής του ΤΕΚΑ.
* Η κ. Αικατερίνη Σαρακινιώτη είναι Προϊσταμένη Διεύθυνσης Συντονισμού και
Υποστήριξης Υπηρεσιών του e-ΕΦΚΑ.
Δείτε το σχετικό Σεμινάριο: Practioners’ Workshop: Συνταξιοδοτικές υποθέσεις ανά ταμείο ασφάλισης