Το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης, στο πλαίσιο της διαχείρισης του υπαρκτού προβλήματος της εύρεσης στέγης, σε ανεκτά επίπεδα ενοικίων, προωθεί νομοθετική ρύθμιση αναφορικά με την παροχή κινήτρων, ώστε να προστεθεί όσο το δυνατόν μεγαλύτερος αριθμός «κλειστών» κατοικιών – διαμερισμάτων προς ενοικίαση, στην μειωμένη προσφορά, για την κάλυψη της αυξημένης ζήτησης που διαπιστώνεται έντονα στην αγορά. Στόχος είναι, σύμφωνα με τις ανακοινώσεις, η εξισορρόπηση προσφοράς – ζήτησης και μέσω αυτής ο εξορθολογισμός του ύψους των μισθωμάτων. Παράλληλα, σχεδιάζεται και η παροχή εξασφαλίσεων προς τους ιδιοκτήτες απέναντι σε αφερέγγυους ενοικιαστές, με την δημιουργία ενός νέου Ειδικού Μητρώου, το οποίο προγραμματίζεται να περιλαμβάνει όλα τα στοιχεία που σχετίζονται με την συμπεριφορά τους, ως προς την κανονική και έγκαιρη καταβολή των μισθωμάτων, καθώς και των λοιπών υποχρεώσεων που απορρέουν από την ιδιότητά τους αυτή.
Μετά από την ανάπτυξη του Μητρώου, οι ιδιοκτήτες που επιθυμούν να εκμισθώσουν τα ακίνητά τους (κάθε είδους ακίνητο), θα είναι σε θέση να γνωρίζουν εάν ο υποψήφιος ενοικιαστής είναι φερέγγυος ή ακολουθεί την τακτική των απλήρωτων λογαριασμών. Κατά το δημοσιογραφικό «κλισέ» το νέο αυτό Μητρώο ονομάστηκε ήδη «Τειρεσίας κακοπληρωτών ενοικίων», σε σύμπλευση με τον «Τειρεσία» του τραπεζικού συστήματος. Από δημοσιεύματα προκύπτει ότι η τυπική ονομασία του θα είναι: «Μητρώο Ιδιοκτησίας και Διαχείρισης Ακινήτων», το οποίο θα συνδέεται τόσο με την δήλωση στοιχείων ακινήτων (Ε9), όσο και με το Κτηματολόγιο, διαδικασία που ήδη έχει τεθεί σε εφαρμογή.
Ωστόσο, σκόπιμο είναι να παρατηρήσουμε, ότι το πλαίσιο λειτουργίας του συστήματος «Τειρεσία» που εφαρμόζεται τις τελευταίες τρεις, ίσως και περισσότερο, δεκαετίες, στην χρηματοπιστωτική αγορά, αναφέρεται σε «απρόσωπη σχέση». Η εταιρεία «Τειρεσίας ΑΕ» είναι μία ιδιωτική εταιρεία, μέτοχοι της οποίας είναι οι ίδιες οι τράπεζες, ενώ η λειτουργία της ακολουθεί τις διεθνείς προδιαγραφές στο συγκεκριμένο χώρο. Η εταιρεία έχει ως αντικείμενο την συλλογή, επεξεργασία και διαχείριση πιστοληπτικών πληροφοριών, την ανάπτυξη πληροφοριακών συστημάτων εκτίμησης πιστωτικού κινδύνου, καθώς και την καταγραφή τυχόν αρνητικής συμπεριφοράς φυσικών προσώπων και νομικών οντοτήτων, αναφορικά με τις δεσμεύσεις που έχουν αναλάβει, στο πλαίσιο της χρηματοπιστωτικής αγοράς, στοχεύοντας στην προστασία των συναλλαγών.
Συνεπώς, έχουμε μία συγκέντρωση στοιχείων που βασίζεται σε αντικειμενικά κριτήρια, σύμφωνα με εκ των προτέρων γνωστούς όρους και προδιαγραφές, η διαπίστωση των οποίων δεν αμφισβητείται, δεδομένου ότι οι όποιες αξιολογήσεις και συμπεράσματα δεν προέρχονται από συγκεκριμένο πρόσωπο, αλλά καταγράφονται χωρίς την «επέμβαση» τρίτου, ο οποίος θα είχε, ενδεχομένως, λόγους να το κάνει. Με λίγα λόγια, αυτός που καθυστερεί να καταβάλει τις δόσεις ενός δανείου, ενώ προβαίνει σε εκποιήσεις περιουσιακών στοιχείων και διαθέτει ρευστότητα ή έχει πτωχεύσει η επιχείρησή του ή δεν καταβάλει τις φορολογικές του υποχρεώσεις, γνωρίζει ότι το προφίλ του, η εικόνα του, δεν είναι η καλύτερη, αλλά επίσης γνωρίζει ότι όλες αυτές οι πληροφορίες κατεγράφησαν από ένα απρόσωπο σύστημα που δεν έχει… προσωπικά μαζί του.
Στην περίπτωση των κακοπληρωτών ενοικιαστών που πράγματι συμβαίνει αναμφισβήτητα, χωρίς άλλο, έχουμε δύο διακριτούς αντισυμβαλλόμενους, δύο γνωστά μεταξύ τους πρόσωπα: τον ιδιοκτήτη και τον ενοικιαστή. Επομένως, αυτός που, με κάποιον τρόπο, θα καταγράφει και θα αποστέλλει στο σύστημα αρνητικά σχόλια και «κακές» πληροφορίες είναι γνωστό πρόσωπο. Εκτός από το γεγονός ότι ενδέχεται να υπάρξει σκοπίμως κακόβουλη ενέργεια από την πλευρά του ιδιοκτήτη, μπορεί επίσης ο ίδιος, να χειρισθεί το ζήτημα με ελαφρότητα και να μην καταγράψει την αρνητική συμπεριφορά του ενοικιαστή του: «ας φύγει από εμένα και ας πάει όπου θέλει». Τέτοια φαινόμενα ήδη διαπιστώνονται καθημερινά.
Αυτό που προσπαθώ να επισημάνω δεν είναι να μην επιχειρηθεί να εξευρεθεί λύση στο πρόβλημα. Ασφαλώς και πρέπει. Μάλιστα δε, όποια μέτρα λαμβάνονται με στόχο την μείωση (γιατί η εξάλειψη δεν είναι εφικτός στόχος) της παραβατικότητας και της αντισυμβατικής συμπεριφοράς και στον χώρο των ακινήτων, είναι καλοδεχούμενα. Σε κάθε περίπτωση, επιβάλλεται να θεσμοθετηθούν για την ομαλή λειτουργία των συναλλαγών στην συγκεκριμένη αγορά. Εκείνο που σχολιάζω είναι ο τρόπος και ο σχεδιασμός, με τον οποίον θα ληφθούν, ώστε να μην υπεισέρχεται ο υποκειμενικός παράγων.
Προσωπικά, πιστεύω ότι με την αξιοποίηση της τεχνολογίας και την χρήση ασφαλιστικών δικλείδων, μέσω του τραπεζικού συστήματος, είναι δυνατόν να εξευρεθούν λύσεις. Για παράδειγμα, στα στοιχεία μίσθωσης (ηλεκτρονική δήλωση taxis – ΑΑΔΕ) να αναγράφεται καταληκτική ημερομηνία καταβολής του μισθώματος με κατάθεση σε τραπεζικό λογαριασμό του ιδιοκτήτη (όπως ήδη γίνεται στις περισσότερες περιπτώσεις και τώρα). Αν υπάρξει καθυστέρηση στην καταβολή, αυτό θα καταγράφεται από το σύστημα στα αρνητικά του μισθωτή, χωρίς να επεμβαίνει ο ιδιοκτήτης, αλλά και χωρίς να μπορεί να το αλλάξει.
Αντικειμενικά κριτήρια, δηλαδή, όχι προσωπικές παρεμβάσεις.
* Ο κ. Νίκος Σγουρινάκης είναι τ. Διευθυντής Σύνταξης του περιοδικού «ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ», τ. Μέλος του ΣΛΟΤ.