Ο χώρος της Δικαιοσύνης, σήμερα, έχει έναν εξαιρετικά φιλόδοξο στόχο. Η εξέταση του δικαστικού συστήματος ως ενός οργανισμού απόδοσης δικαιοσύνης που εντάσσεται σε ένα ευρύτερο κοινωνικό, πολιτικό και οικονομικό πλαίσιο απαιτεί μια ολιστική προσέγγιση. Η παράδοση νέων κατευθυντήριων αρχών και σύγχρονων παραδειγμάτων πολιτικής μπορεί να οδηγήσει σε βιώσιμες συστημικές μεταβολές που θα βελτιώσουν τη λειτουργία του δικαστικού συστήματος. Συγκεκριμένα, οι τομείς που εξετάζονται, όπως η διασφάλιση της ποιότητας, η συνέχεια στην εξέλιξη των παραγόντων της δικαιοσύνης, η διοίκηση της δικαιοσύνης και η δικτύωση στον χώρο της δικαιοσύνης, είναι βασικοί παράγοντες που επηρεάζουν την αποτελεσματικότητα και την ποιότητα του δικαστικού συστήματος.
Στόχος είναι η προώθηση της αποτελεσματικότητας, της διαφάνειας και της αποδοτικότητας των πόρων με στόχο τη δημιουργίας ενός περιβάλλοντος που ενισχύει την παραγωγικότητα, δημιουργεί κίνητρα και αποτελεί στοιχείο ενθάρρυνσης εκείνων που πραγματικά έχουν τη θέληση και την ικανότητα να προσφέρουν στον μέγιστο βαθμό.
Η τοποθέτηση της Δικαιοσύνης στο επίκεντρο των εξελίξεων είναι ένα σημαντικό θέμα, καθώς αντικατοπτρίζει τη σημασία της για την επίλυση κοινωνικών προκλήσεων και τη διασφάλιση της δικαιοσύνης στην κοινωνία. Βασική επιδίωξη πρέπει να καταστεί η ενίσχυση της ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης, η ενίσχυση των νομικών εγγυήσεων και των δικαιωμάτων των πολιτών, καθώς και η προώθηση της συνεργασίας και της αλληλεγγύης μεταξύ των δικαστικών συστημάτων.
Σημαντικός παράγων εκτίμησης αποτελεί η Νέα Διοίκηση, η οποία αφορά στην αναδιοργά-νωση και τη βελτίωση της διοίκησης μέσω σύγχρονων πρακτικών management. Στόχος είναι η προώθηση της αποτελεσματικότητας, της διαφάνειας και της αποδοτικότητας των πόρων με στόχο τη δημιουργίας ενός περιβάλλοντος που ενισχύει την παραγωγικότητα, δημιουργεί κίνητρα και αποτελεί στοιχείο ενθάρρυνσης εκείνων που πραγματικά έχουν τη θέληση και την ικανότητα να προσφέρουν στον μέγιστο βαθμό. Το πεδίο αυτό περιλαμβάνει τη διαχείριση των ανθρώπινων πόρων, την τεχνολογική καινοτομία στη διοίκηση και τη διαχείριση των δημοσίων πόρων.
Μια ακόμα παράμετρος επιρροής είναι η τεχνητή νοημοσύνη. Η τεχνητή νοημοσύνη αναμένεται να έχει σημαντικές επιδράσεις στο μέλλον του εργασιακού περιβάλλοντος στον τομέα της Δικαιοσύνης. Αυτές οι επιδράσεις μπορούν να περιλαμβάνουν:
1. Αυτοματοποίηση διαδικασιών: Η χρήση τεχνητής νοημοσύνης μπορεί να επιταχύνει και να βελτιστοποιήσει τις διαδικασίες στον τομέα του δικαίου, όπως η διαχείριση της νομικής τεκμηρίωσης, η ανάλυση των νομικών προηγούμενων και η παροχή νομικών συμβουλών, η διεκπεραίωση εργασιών που εμπίπτουν στην ευθύνη των δικαστών και των δικαστικών υπαλλήλων.
2. Εκτέλεση εργασιών ρουτίνας: Οι επαναλαμβανόμενες δικαστικές διαδικασίες και οι εργασίες ρουτίνας μπορούν να ανατεθούν σε συστήματα τεχνητής νοημοσύνης, απελευθερώνοντας τον χρόνο των νομικών επαγγελματιών για πιο πολύπλοκες και δημιουργικές εργασίες. Ενδεχομένως κάποιες εργασίες να καταστούν παρωχημένες ενώ νέες μορφές να έρθουν στην επιφάνεια.
3. Ανάλυση δεδομένων: Η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να αναλύει μεγάλες ποσότητες δεδομένων γρήγορα και αποτελεσματικά για να παρέχει πληροφορίες και αναλύσεις που υποστηρίζουν τη λήψη αποφάσεων στον τομέα του δικαίου.
4. Αυξημένη ακρίβεια: Η τεχνητή νοημοσύνη ενδέχεται να συμβάλει στην άνοδο της ακρίβειας των νομικών διαδικασιών.
Παράλληλα, η χρήση τεχνητής νοημοσύνης στον τομέα της Δικαιοσύνης θέτει και ηθικά και νομικά ζητήματα σχετικά με την ανθρώπινη ευθύνη, την ιδιωτικότητα των δεδομένων και τη διαφάνεια των αλγορίθμων που χρησιμοποιούνται. Επομένως, η ενσωμάτωση της τεχνητής νοημοσύνης στον τομέα της Δικαιοσύνης απαιτεί προσεκτική διαχείριση και νομική ρύθμιση.
Μεταρρυθμίσεις που στοχεύουν στη βελτίωση της διαφάνειας, της δικαιοσύνης και της προσβασιμότητας στο δικαστικό σύστημα είναι απαραίτητες για να διασφαλιστεί η ισότητα και η δικαιοσύνη για όλους.
Η Δικαιοσύνη αποτελεί βασικό πυλώνα για την προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης. Μεταρρυθμίσεις που στοχεύουν στη βελτίωση της διαφάνειας, της δικαιοσύνης και της προσβασιμότητας στο δικαστικό σύστημα είναι απαραίτητες για να διασφαλιστεί η ισότητα και η δικαιοσύνη για όλους. Η Βιώσιμη Ανάπτυξη αφορά την ικανοποίηση των σημερινών αναγκών χωρίς να απειλείται η δυνατότητα των μελλοντικών γενεών να ικανοποιήσουν τις δικές τους ανάγκες.
Στόχος είναι η ισορροπία μεταξύ των οικονομικών, κοινωνικών και περιβαλλοντικών πτυχών της ανάπτυξης. Οι προσπάθειες στον τομέα της Βιώσιμης Ανάπτυξης επικεντρώνονται σε θέματα όπως η ενέργεια, η κλιματική αλλαγή, η διατροφή, η υγεία, η εκπαίδευση και η οικονομική ανάπτυξη με βιώσιμο τρόπο. Η συνεργασία ανάμεσα σε αυτούς τους τομείς μπορεί να οδηγήσει σε ολοκληρωμένες προσεγγίσεις για την ανάπτυξη και τη βελτίωση της κοινωνίας και του περιβάλλοντος. Η συμβολή των αρχών της δικαιοσύνης, της νέας διοίκησης και της βιώσιμης ανάπτυξης μπορούν να δημιουργήσουν συνθήκες για ένα πιο ισότιμο, αποτελεσματικό και βιώσιμο μέλλον.
Αναδεικνύεται η σημασία του προσανατολισμού των δικαστικών πρακτικών προς το πλαίσιο των κριτηρίων Περιβάλλοντος, Κοινωνίας και Εταιρικής Διακυβέρνησης (ESG), καθώς και τη συσχέτισή τους με τους Διεθνείς Στόχους Αειφορίας που έχουν θεσπίσει τα Ηνωμένα Έθνη. Είναι πράγματι σημαντικό για την Δικαιοσύνη να ενσωματώσει την προοπτική της αειφορίας και της κοινωνικής ευθύνης στις δραστηριότητές της, καθώς αυτό όχι μόνο συμβάλλει στη δημιουργία προστιθέμενης αξίας, αλλά επίσης προωθεί τη βιωσιμότητα και την κοινωνική ευημερία.
Η διαδικασία ολιστικής διαχείρισης του ESG από την Δικαιοσύνη προσφέρει μια συνεκτική προσέγγιση για τα δικαστικά συστήματα που επιθυμούν να ενσωματώσουν αυτά τα κριτήρια στη λειτουργία τους. Η διαδικασία αυτή περιλαμβάνει έξι βήματα που καθοδηγούν από την αναγνώριση του ESG ως στρατηγικής προτεραιότητας έως την ενσωμάτωσή του στις καθημερινές της δραστηριότητες και την ανάπτυξη συνεχούς βελτίωσης. Αυτή η προσέγγιση είναι κρίσιμη για τη διασφάλιση της μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας και ανταγωνιστικότητας στον σύγχρονο νομικό κόσμο.
Μία αποτελεσματική προσέγγιση για τη βελτίωση του δικαστικού συστήματος σε πλαίσιο βιώσιμης ανάπτυξης είναι η δέσμευση και η ενεργή συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων. Η κυβέρνηση μπορεί να προωθήσει μεταρρυθμίσεις που προωθούν τη διαφάνεια, την αποτελεσματικότητα και την προσβασιμότητα της δικαιοσύνης, συμπεριλαμβανομένης της εκπαίδευσης και της επικοινωνίας με τους πολίτες. Οι επιχειρήσεις μπορούν να συμβάλλουν με προγράμματα κοινωνικής ευθύνης που υποστηρίζουν την πρόσβαση στη δικαιοσύνη και την ενίσχυση των δικαιωμάτων των πολιτών. Οι κοινωνικές οργανώσεις και οι πολίτες μπορούν να πιέσουν για μεταρρυθμίσεις που εξυπηρετούν το κοινό συμφέρον και να συμμετέχουν σε διαβουλεύσεις για τη βελτίωση του νομοθετικού πλαισίου. Μόνο με τη συνεργασία και την αλληλεπίδραση των κοινωνικών εταίρων μπορεί να επιτευχθεί μια βιώσιμη μεταρρύθμιση που θα εξυπηρετεί τα συμφέροντα όλης της κοινωνίας.
* Ο κ. Ευάγγελος Γ. Ρηγάτος είναι Δικαστικός Υπάλληλος, κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου MBA. Είναι εκλεγμένος -για δεύτερη συνεχόμενη θητεία- εκπρόσωπος στην Ομοσπονδία Δικαστικών Υπαλλήλων Ελλάδας, αντιπρόσωπος της Αιτωλοακαρνανίας στο Οικονομικό Επιμελητήριο Ελλάδας και μέλος του νεοσύστατου Ομίλου Προβληματισμού για τον Εκσυγχρονισμό της Δικαιοσύνης.