Με το άρθρο 44 του νόμου 4111/2013, δια του οποίου ρυθμίστηκαν, μεταξύ άλλων, θέματα του «μνημονιακού» 4093/2012, αλλά και ζητήματα του Ευρωπαϊκού Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΕΤΧΣ), θεσμοθετήθηκε η επιβολή φόρου πολυτελούς διαβίωσης. Συγκεκριμένα, επιβλήθηκε φόρος πολυτελούς διαβίωσης επί των, θεωρητικά, διαμορφωμένων ποσών της ετήσιας αντικειμενικής δαπάνης, δηλαδή επί των τεκμηρίων διαβίωσης, που προκύπτουν από την κυριότητα ή κατοχή ορισμένων περιουσιακών στοιχείων. Παραπέμπουν δε, κατά τεκμήριο, σε φορολογούμενους με υψηλά εισοδήματα. Ο νομοθέτης αναφέρεται σε «κυριότητα ή κατοχή», προφανώς εννοώντας και την «χρήση», δεδομένου ότι σε πλήθος περιπτώσεων ο/η φορολογούμενος/η χρησιμοποιούν τα περιουσιακά αυτά στοιχεία, ενώ η κυριότητά τους ανήκει σε τρίτο πρόσωπο, φυσικό ή νομικό. Για παράδειγμα, αυτοκίνητα εταιρείας. Τα στοιχεία επί των οποίων επιβάλλεται φόρος πολυτελείας είναι:
- Τα επιβατικά αυτοκίνητα με κυβισμό από 1.929 cc και πάνω.
- Τα αεροσκάφη, ελικόπτερα και ανεμόπτερα.
- Οι δεξαμενές κολύμβησης (πισίνες), εσωτερικές και εξωτερικές.
- Τα σκάφη αναψυχής ιδιωτικής χρήσης.
Πιο αναλυτικά, ο φόρος για τα επιβατικά αυτοκίνητα επιβάλλεται κλιμακωτά με δύο συντελεστές: (α) από 1.929 cc έως 2.500 cc, με συντελεστή 5% και (β) από 2.500 cc και άνω, με συντελεστή 13%. Για τα αεροσκάφη, ελικόπτερα και ανεμόπτερα, ο φόρος υπολογίζεται με συντελεστή 13%. Για τις δεξαμενές κολύμβησης (πισίνες), εσωτερικές και εξωτερικές, με συντελεστή 13%. Τέλος, για τα σκάφη αναψυχής ιδιωτικής χρήσης, μήκους άνω των 7 μέτρων (πρόσφατη τροποποίηση, από 5 μέτρα σε 7), ο φόρος υπολογίζεται με συντελεστή 13%. Οι συντελεστές εφαρμόζονται επί του ποσού του τεκμηρίου, όπως διαμορφώνεται κατά περίπτωση περιουσιακού στοιχείου.
Ο φόρος πολυτελούς διαβίωσης βεβαιώνεται με βάση τις φορολογικές δηλώσεις και εμφανίζεται στην Πράξη διοικητικού προσδιορισμού του φόρου (εκκαθαριστικό σημείωμα) για κάθε φορολογικό έτος
Περαιτέρω, από την επιβολή του φόρου πολυτελούς διαβίωσης εξαιρούνται τα επιβατικά αυτοκίνητα ιδιωτικής χρήσης με παλαιότητα άνω των 10 ετών από το έτος πρώτης κυκλοφορίας τους στην Ελλάδα, αλλά και τα επιβατικά αυτοκίνητα ιδιωτικής χρήσης αναπήρων, εφόσον απαλλάσσονται από τα τέλη κυκλοφορίας. Επιπλέον, από το φορολογικό έτος 2019 και εφεξής, εξαιρούνται από την επιβολή του φόρου πολυτελούς διαβίωσης και τα επιβατικά αυτοκίνητα ιδιωτικής χρήσης πολυτέκνων με 4 τουλάχιστον εξαρτώμενα τέκνα, όπως ο χαρακτηρισμός «εξαρτώμενα» ορίζεται στην σχετική διάταξη του ΚΦΕ (περίπτωση β, παράγραφος 1 του άρθρου 11). Ομοίως, για τα σκάφη αναψυχής, δεν λαμβάνεται υπόψη η δαπάνη για την αμοιβή του πληρώματος, η οποία συνιστά τεκμήριο διαβίωσης, κατά τα γνωστά, ανεξαρτήτως της απαλλαγής της από τον φόρο πολυτελείας. Επίσης, εξαιρούνται τα ιστιοφόρα σκάφη και τα πλοία αναψυχής που έχουν κατασκευαστεί ή κατασκευάζονται στην Ελλάδα εξ ολοκλήρου από ξύλο, τύπου «τρεχαντήρι», «βαρκαλάς», «πέραμα», «τσερνίκι», «λίμπερτυ», τα οποία προέρχονται από την Ελληνική ναυτική παράδοση. Για τους τύπους αυτούς, προβλέπεται η χορήγηση συγκεκριμένου πιστοποιητικού από αρμόδια αρχή.
Ο φόρος πολυτελούς διαβίωσης βεβαιώνεται με βάση τις φορολογικές δηλώσεις και εμφανίζεται στην Πράξη διοικητικού προσδιορισμού του φόρου (εκκαθαριστικό σημείωμα) για κάθε φορολογικό έτος. Ωστόσο, ο φόρος βεβαιώνεται, ενδεχομένως και μεταγενέστερα, με φύλλα ελέγχου, εφόσον αυτά έχουν οριστικοποιηθεί με διοικητική επίλυση της διαφοράς ή επειδή δεν ασκήθηκε ή ασκήθηκε εκπροθέσμως προσφυγή, αλλά και με οριστικές αποφάσεις διοικητικών δικαστηρίων ή πρακτικών δικαστικού συμβιβασμού.
Παράδειγμα:
Χορηγείται 100%, η χρήση επιβατικού αυτοκινήτου σε διευθύνοντα σύμβουλο εταιρείας, 2.500 cc, με έτος πρώτης κυκλοφορίας του αυτοκινήτου, το 2019. Ο φόρος πολυτελούς διαβίωσης που θα βεβαιωθεί στο φυσικό πρόσωπο, είναι:
| Αντικειμενική δαπάνη (τεκμήριο διαβίωσης) αυτοκινήτου: | 13.300,00 ευρώ |
| Συντελεστής επιβολής φόρου: | 5% |
| Φόρος πολυτελούς διαβίωσης: | 13.300,00 χ 5% = 665,00 ευρώ |
Με πρόσφατη τροποποίηση της σχετικής ως άνω διάταξης, αυξήθηκε το κριτήριο επιβολής φόρου πολυτελούς διαβίωσης για τα σκάφη αναψυχής ιδιωτικής χρήσης, από 5 μέτρα μήκος σε άνω των 7 μέτρων. Κατά την γνώμη μου, ορθώς έγινε αυτή η αλλαγή, ώστε η φορολογική επιβάρυνση να μην συμπεριλαμβάνει τους χρήστες μικρών σκαφών, ερασιτεχνών κατά κανόνα ψαράδων.
Ωστόσο, η Διοίκηση πρέπει να επανεξετάσει στο σύνολό τους τα κριτήρια, δεδομένου ότι έχουν μεταβληθεί οι συνθήκες διαβίωσης των πολιτών κατά την τελευταία δεκαετία.
Αυτό μπορεί να γίνει, με αφορμή και την εξαγγελθείσα αναπροσαρμογή των τεκμηρίων, εν γένει, στο πλαίσιο φορολογικής μεταρρύθμισης.
* Ο κ. Νίκος Σγουρινάκης είναι τ. Διευθυντής Σύνταξης του περιοδικού «ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ», τ. Μέλος του ΣΛΟΤ.