Miserabile visu. Η απόδειξη του προφανούς είναι η δυσχερέστερη νοητική εργασία. Για πολλοστή φορά προτείνεται η αλλαγή των ποινικών κωδίκων. Δυστυχώς, οι αστοχίες και οι σκοπιμότητες των ποινικών αλλαγών του 2019, παρείχαν τη δικαιολογητική/πολιτική βάση για το προτεινόμενο Σχέδιο αλλαγών. Υπ’ αυτή την έννοια αναδεικνύεται –δικαιωμένη -a posteriori- η διατυπωθείσα τότε κριτική. Το βασικό πρόβλημα έγκειται στο γεγονός ότι και το υπό κρίση Νομοσχέδιο στερείται δικαιοπολιτικής βάσης. Όλοι οι νόμοι οφείλουν να συντάσσονται στη βάση μιας προειλημμένης πολιτικής απόφασης περί των στόχων νομοθέτησης. Ποιος ο συγκεκριμένος πολιτικός στόχος στο προτεινόμενο Σχέδιο; Θολός, αντιφατικός, δογματικά μη συνεπής, και συχνότατα ανύπαρκτος.
Ακούγεται δια χειλέων Υπουργείου ότι το Σχέδιο συμβάλλει στην αναπτυξιακή πορεία της χώρας. «Διέφυγε» των άγνωστων (γιατί άραγε;), συντακτών του ότι βασική αιτία καθυστέρησης των επενδύσεων είναι οι παραγραφές των αστικών δικών; (ο μέσος χρόνος επίλυσης αστικής διαφοράς στην Ελλάδα ανέρχεται σε 1711 ημέρες, ενώ ο μέσος όρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι 455 ημέρες). Και δια ποίου τρόπου θα συμβάλλει αφού είναι προφανές πχ. ότι η κατάργηση της προδικασίας θα οδηγήσει σε τεράστιες καθυστερήσεις στην απονομή της δικαιοσύνης; Το 32-37% των βουλευμάτων ήταν αθωωτικά και το 11% έπαυαν την ποινική δίωξη. Με τις προτεινόμενες αλλαγές, συλλήβδην, όλες οι «ανώριμες» (άνευ επαρκούς επεξεργασίας) δικογραφίες αλλά και αυτές που θα είχαν υποστεί το φίλτρο του βουλεύματος, θα άγονται προς εκδίκαση στο ακροατήριο, το οποίο, κατά βάση, θα συντίθεται από μονομελή σύνθεση.
Προφανέστατα οι συντάκτες του Σχεδίου αγνοούν τον δικονομικό φόρτο εργασίας μιας μονομελούς σύνθεσης, την αξία της μειοψηφίας, την έννοια της ορθής δικαϊκής κρίσης, και φυσικά την ανάγκη μιας ποιοτικής αναβάθμισης της απονεμόμενης δικαιοσύνης. Η θέσπιση μονομελών συνθέσεων (πλην των άλλων προβλημάτων, όπως πχ. χωροταξικής υφής) θα έχει ως συνέπεια την καθυστέρηση της απονεμητικής διαδικασίας, όσους ειρηνοδίκες και αν «αναβαθμίσει» η Πολιτεία σε πρωτοδίκες.
Οι συντάκτες του Σχεδίου αγνοούν τον δικονομικό φόρτο εργασίας μιας μονομελούς σύνθεσης, την αξία της μειοψηφίας, την έννοια της ορθής δικαϊκής κρίσης, και φυσικά την ανάγκη μιας ποιοτικής αναβάθμισης της απονεμόμενης δικαιοσύνης.
Προτάσσεται από το Υπουργείο Δικαιοσύνης η ικανοποίηση της κοινής γνώμης λόγω της διάχυτης άποψης περί ατιμωρησίας. Η απάντηση δεν μπορεί παρά να είναι σκληρή: προφανέστατα οι υπηρεσιακοί παράγοντες και οι συντάκτες του Σχεδίου αγνοούν ή σκόπιμα αποσιωπούν τα επίσημα στατιστικά στοιχεία, συντασσόμενοι με τις μεσημεριανές εκπομπές της τηλεόρασης. Νομοσχέδιο για λαϊκή κατανάλωση από τον νομοθέτη της εβδομάδας. Αγνοούν επίσης (ενδεικτικά) το γεγονός (στατιστικά αποδεικνυόμενο) ότι η προηγηθείσα αύξηση των ποινών δεν οδήγησε σε μείωση της εγκληματικότητας αλλά σε κάθετη αύξηση αυτής. Ενδεικτικά τον μήνα Σεπτέμβριο υπήρξε έκρηξη της ανήλικης παραβατικότητας (1353 συλλήψεις ανηλίκων και 1201 σχηματισθείσες δικογραφίες).
Επικαλούνται οι αθέατοι συντάκτες του Σχεδίου ότι το τελευταίο κινείται προς διασφάλιση των δικαιωμάτων του θύματος. Δια ποίου τρόπου, δια της δικονομικής «εξαφάνισης» των μαρτύρων, δια της καθυστέρησης στην απονομή του δικαίου, δια της ποινικής εξίσωσης της αμέλειας με τον δόλο, δια της «πλημμεληματοποίησης» της κατ’ επάγγελμα δωροληψίας του δημοσίου υπαλλήλου, κλπ; Ούτε το θύμα εξυπηρετείται ούτε ο κατηγορούμενος.
Δεν προβληματίζει τους κινούμενους στο παρασκήνιο συντάκτες του Σχεδίου ότι σύσσωμη η νομική κοινότητα βάλλει συστηματικά, αιτιολογημένα και εν χορώ κατ’ αυτού με πληθώρα αιτιάσεων; Χωρίς υποδομές, χωρίς αξιόπιστο, εκπαιδευμένο και αποτελεσματικό δικαστικό προσωπικό, με χώρους κράτησης υποσακχάριας Αφρικής, το νομοσχέδιο συνιστά ευθεία επίθεση κατά της κοινωνίας, η οποία απλώς ηδονίζεται να «δικάζει», από τον καναπέ, υποθέσεις και δικογραφίες μέσω γνωστών εκπομπών της TV. Πλείστες όσες διατάξεις του έρχονται σε ευθεία αντίθεση με διατάξεις της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, (ΕΣΔΑ) αλλά και του Συντάγματος. Προφανέστατα αποτελεί μορφή λαϊκού τιμωρητισμού προς ικανοποίηση του όχλου και προς απόσπαση ψήφων. Αντι-επιστημονικό, αντι-αναπτυξιακό, αντι-κοινωνικό, εξω-πραγματικό, σύρεται όπισθεν ακραίων φωνών.
Δεν προβληματίζει τους κινούμενους στο παρασκήνιο συντάκτες του Σχεδίου ότι σύσσωμη η νομική κοινότητα βάλλει συστηματικά, αιτιολογημένα και εν χορώ κατ’ αυτού με πληθώρα αιτιάσεων;
Όπως, κατ’ επανάληψη έχει εκτεθεί, η συντριπτική πλειοψηφία των διατάξεων του υπό κρίση Σχεδίου υπονομεύουν την ασφάλεια του δικαίου και διασπούν, για πολλοστή φορά, το όποιο ιδεολογικό δογματικό υπόβαθρο του ισχύοντος ποινικού δικαίου. Σημειώνεται ότι λόγω της προβλεπόμενης απευθείας παραπομπής ορισμένων αδικημάτων (με σύμφωνη γνώμη εισαγγελέως εφετών και προέδρου εφετών) δεν υφίσταται απολύτως κανένα, ουσιαστικό, στάδιο διαχωρισμού των –σοβαρών, κακουργηματικής υφής- υποθέσεων που είναι επιδεκτικές περαιτέρω συζήτησης στο ακροατήριο και όσων στερούνται ουσίας. Ενδεικτικά -και τούτο συνιστά μορφή εξαπάτησης του πολίτη- από 1.1.2020 έως 31.12.2020 στο Εφετείο Αθηνών υπήρξαν 1639 προτάσεις απευθείας παραπομπής και οι διαφωνίες ήταν μόνον 3!
Πειραματισμοί, εμμονικοί υποκειμενισμοί, άγνοια βασικών επιστημονικών δεδομένων, άγνοια της αγοράς και των κανόνων αυτής, μη υπολογισμός του κόστους απονομής της δικαιοσύνης, τεράστιες ελλείψεις σε πολλούς τομείς, απουσία ιδεολογικών στόχων, εξ εφόδου σύνταξη νομοσχεδίων, αλλαγές επί αλλαγών, τροποποιήσεις επί τροποποιήσεων, απουσία αξιολόγησης και πιστοποίησης δικαστών και δικηγόρων, συντεχνιακές αντιλήψεις που ταλανίζουν πάγια τον χώρο της δικαιοσύνης, χρόνιες παθογένειες οι οποίες παρακάμπτονται σκοπίμως, και νομοθέτηση με το βλέμμα στην απόσπαση ψήφων, συνθέτουν το «νέο» Σχέδιο νόμου. Ουδεμία ελπίς. Θεατές σ’ ένα έργο που έχουμε δει σε συνεχείς επαναλήψεις από το 1980 μέχρι σήμερα.
* Ο κ. Θρασύβουλος Θ. Κονταξής είναι Δικηγόρος, Διδάκτωρ Νομικής.