Διανύουμε μια κρίσιμη περίοδο για τον προτεινόμενο ευρωπαϊκό Κανονισμό σχετικά με την πρόληψη και την καταπολέμηση της σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών στο διαδίκτυο (Child Sexual Abuse Regulation -CSAR).
Συγκεκριμένα, λίγο πριν από τη συνεδρίαση της Επιτροπής των Μόνιμων Αντιπροσώπων των κυβερνήσεων των κρατών μελών της ΕΕ (COREPER) στις 20 Ιουνίου, η σχετική ψηφοφορία για την υιοθέτηση των διατάξεων της προτεινόμενης νομοθεσίας από το Συμβούλιο της ΕΕ αφαιρέθηκε από την ημερήσια διάταξη.
Αιτία της αφαίρεσης ήταν η αδυναμία εξασφάλισης της ειδικής πλειοψηφίας των κρατών μελών για την υιοθέτηση των διατάξεων του CSAR από το Συμβούλιο της ΕΕ. Ειδικότερα, για να επιτευχθεί ειδική πλειοψηφία πρέπει να πληρούνται ταυτόχρονα δύο προϋποθέσεις: πρώτον, η πρόταση Κανονισμού πρέπει να υπερψηφιστεί από το 55% των κρατών μελών – στην πράξη αυτό σημαίνει 15 από τα 27 κράτη μέλη- και δεύτερον, η πρόταση πρέπει να υποστηριχθεί από κράτη μέλη που αντιπροσωπεύουν τουλάχιστον το 65% του συνολικού πληθυσμού της ΕΕ.
Σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, κράτη μέλη όπως η Γερμανία, η Αυστρία, η Πολωνία, η Ολλανδία και η Τσεχία, αναμενόταν να καταψηφίσουν το κείμενο ή να απέχουν της ψηφοφορίας, λόγω των προκλήσεων που ανακύπτουν σχετικά με την ασφάλεια της κρυπτογράφησης των διαδικτυακών συνομιλιών από άκρο σε άκρο (end-to-end encryption) και την προστασία της ιδιωτικής ζωής, ζητήματα που έχουν εκθέσει επίσης φορείς της κοινωνίας των πολιτών και ακαδημαϊκοί, μεταξύ άλλων.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η τελευταία έκδοση του κειμένου του προτεινόμενου Κανονισμού, όπως διαμορφώθηκε από τη Βελγική Προεδρεία στα μέσα Ιουνίου, προβλέπει μία σειρά από σημαντικές αλλαγές.
Αναφορικά με την υποχρέωση των παρόχων υπηρεσιών φιλοξενίας και των παρόχων υπηρεσιών διαπροσωπικών επικοινωνιών να προσδιορίζουν και να αξιολογούν τον κίνδυνο χρήσης των εν λόγω υπηρεσιών για σκοπούς σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών στο διαδίκτυο (Άρθρα 3-5β), εισάγεται κατηγοριοποίηση των υπηρεσιών ανάλογα με τον κίνδυνο («υψηλός», «μεσαίος», «χαμηλός») που σχετίζεται, μεταξύ των άλλων κριτηρίων, με το μέγεθος, τον τύπο και τη βασική αρχιτεκτονική της υπηρεσίας, τις πολιτικές των παρόχων, και τη χαρτογράφηση των χρηστών της υπηρεσίας. Με βάση αυτή τη κατηγοριοποίηση, επιβάλλονται πρόσθετα μέτρα περιορισμού του κινδύνου στους παρόχους κατηγοριών υπηρεσιών που έχουν χαρακτηριστεί ως μέσου και υψηλού κινδύνου.
Επίσης, αλλαγές εισάγονται και σχετικά με τα άρθρα που αφορούν τις εντολές εντοπισμού υλικού παιδικής εκμετάλλευσης από τους παρόχους υπηρεσιών που έχουν χαρακτηριστεί ως υψηλού κινδύνου (Άρθρα 7-11 και 22α). Πλέον, το πεδίο εφαρμογής των εντολών ανίχνευσης περιορίζεται σε οπτικό περιεχόμενο και διευθύνσεις URL, ενώ το κείμενο και το ηχητικό περιεχόμενο εξαιρούνται.
Ακόμη, πέρα από τις τεχνολογίες ανίχνευσης διάδοσης υλικού παιδικής εκμετάλλευσης, για τους παρόχους υπηρεσιών φιλοξενίας και τους παρόχους υπηρεσιών διαπροσωπικών επικοινωνιών (άρθρο 10) προβλέπεται στο άρθρο 10α ένας νέος μηχανισμός σάρωσης κάθε οπτικού υλικού που μεταφορτώνεται σε πλατφόρμες υπηρεσιών ανταλλαγής μηνυμάτων στο διαδίκτυο. Πλέον, οι πάροχοι υπηρεσιών αντίστοιχων επικοινωνιών θα οφείλουν να εγκαθιστούν τεχνολογίες, οι οποίες κατά την μεταφόρτωση οπτικού υλικού, θα αναλαμβάνουν την επιτυχή ανίχνευση γνωστού υλικού σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών ή νέου υλικού σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών, προκειμένου να αποκλείουν την διάδοσή του. Έτσι, παρά το γεγονός ότι οι νέες διατάξεις περιορίζουν την ανίχνευση σε οπτικό υλικό σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών, θα πρέπει να υπογραμμίσουμε ότι η ανίχνευση υλικού προσέλκυσης παιδιών (έννοια γνωστή και ως άγρα παιδιών – grooming) θα μπορούσε ακόμα να πραγματοποιηθεί σε κάποιο βαθμό μέσω της ανίχνευσης του οπτικού υλικού που ανταλλάσσεται, όπως ρητά αναφέρεται στη νέα αιτιολογική σκέψη 23α.
Όταν το Βέλγιο ανέλαβε την Προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ τον Ιανουάριο του 2024, έθεσε ως μία από τις κύριες προτεραιότητες του να καταφέρει να βρει τη χρυσή τομή μεταξύ των σημαντικών διαφωνιών των κρατών μελών στην προτεινόμενη νομοθεσία, προκειμένου να επιτύχει την υιοθέτηση κειμένου από το Συμβούλιο της ΕΕ. Πλέον, η επίτευξη αυτού του στόχου από το Βέλγιο φαντάζει εξαιρετικά δύσκολη. Από την 1η Ιουλίου η Ουγγαρία ανέλαβε τα ηνία της Προεδρίας του Συμβουλίου και μένει να δούμε εάν το Συμβούλιο της ΕΕ θα καταλήξει σε δικό του κείμενο προκειμένου να ξεκινήσουν οι τριμερείς διαπραγματεύσεις με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το οποίο σημειώνεται ότι έχει υιοθετήσει το δικό του προτεινόμενο κείμενο ήδη από τον Νοέμβριο του 2023.
Σε κάθε περίπτωση, ο Κανονισμός 2021/1232 για την εθελοντική χρήση τεχνολογιών εντοπισμού περιεχομένου σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών στο διαδίκτυο από παρόχους υπηρεσιών διαπροσωπικών επικοινωνιών θα βρίσκεται σε ισχύ έως και τον Απρίλιο του 2026.
*O κ. Λευτέρης Χελιουδάκης είναι Δικηγόρος Πειραιώς (LLM, MSc, FIP, CIPP/E, CIPM, CIPT), συνιδρυτής της Homo Digitalis και συνεργάτης του δικηγορικού γραφείου Παπατριανταφύλλου – Θανασενάρη.
*Ο κ. Στέφανος Βιτωράτος είναι Δικηγόρος Αθηνών (LLM, M.A. , FIP, CIPP/E, CIPM), Συνδιαχειριστής Εταίρος της δικηγορικής εταιρείας Digital Law Experts (dle.gr) & συνιδρυτής της Homo Digitalis.
