Η διαχείριση των αποβλήτων αποτελεί κρίσιμη παράμετρο για την προστασία του περιβάλλοντος και της δημόσιας υγείας, σύμφωνα με το Δικαστήριο Ευρωπαϊκής Ένωσης. Παρά τις σχετικές υποχρεώσεις, η Κροατία δεν έλαβε τα αναγκαία μέτρα για την κατάλληλη διαχείριση αποβλήτων που εναποτέθηκαν σε χωματερή, με αποτέλεσμα το Δικαστήριο του Λουξεμβούργου να της επιβάλει χρηματικές κυρώσεις. Η απόφαση αυτή (C-315/23) έρχεται ως συνέχεια προηγούμενης κρίσης του 2019, όπου είχε ήδη διαπιστωθεί η μη συμμόρφωση της χώρας με το ενωσιακό δίκαιο.
Πιο συγκεκριμένα, τον Μάιο του 2019 το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης έκρινε ότι η Κροατία δεν είχε συμμορφωθεί με τους κανόνες του δικαίου της ΕΕ και, ειδικότερα, με τις υποχρεώσεις της βάσει της Οδηγίας για τα απόβλητα. Η εν λόγω οδηγία (2008/98/EC) αποσκοπεί στην πρόληψη ή τη μείωση των αρνητικών επιπτώσεων που μπορεί να έχει η διαχείριση των αποβλήτων στο περιβάλλον και την ανθρώπινη υγεία.
Από το 2010, περίπου 140.000 τόνοι αδρανών υλικών έχουν αποτεθεί στο χωριό Biljane Donje, κοντά σε κατοικίες, χωρίς οι κροατικές αρχές να λάβουν ουσιαστικά μέτρα. Τα υλικά αυτά περιέχουν επικίνδυνες και ραδιενεργές ουσίες σε επίπεδα πάνω από τα επιτρεπόμενα όρια, δημιουργώντας κίνδυνο διαρροής επιβλαβών ουσιών στο περιβάλλον.
Στην απόφαση του 2019, το Δικαστήριο έκρινε ότι τα απορριφθέντα αδρανή υλικά συνιστούν «απόβλητα» και πρέπει να διαχειρίζονται με ασφάλεια για την υγεία και το περιβάλλον.
Στην απόφασή του το 2019, το Δικαστήριο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τα απορριφθέντα αδρανή υλικά έπρεπε να θεωρηθούν ως «απόβλητα» σύμφωνα με την οδηγία. Συνεπώς, έπρεπε να διαχειρίζονται με τρόπο, που δεν θα έθετε σε κίνδυνο την ανθρώπινη υγεία, ούτε θα έβλαπτε το περιβάλλον. Επιπλέον, η Κροατία όφειλε να λάβει τα απαραίτητα μέτρα ώστε ο κάτοχος των αποβλήτων, είτε να τα επεξεργαστεί ο ίδιος είτε να αναθέσει την επεξεργασία τους σε επαγγελματία.
Τον Μάιο του 2023, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έκρινε ότι η Κροατία δεν είχε ακόμη συμμορφωθεί με την απόφαση του 2019 και κίνησε νέα διαδικασία για παράβαση υποχρεώσεων.
Στην απόφασή του, το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης διαπιστώνει ότι η Κροατία δεν αναγνώρισε ότι τα σωρευμένα αδρανή υλικά συνιστούν απόβλητα και ότι δεν έλαβε τα απαραίτητα μέτρα για την κατάλληλη διαχείρισή τους σύμφωνα με το δίκαιο της ΕΕ. Ως εκ τούτου, διατάσσει την Κροατία να καταβάλει κατ’ αποκοπή ποσό 1.000.000 ευρώ καθώς και πρόστιμο 6.500 ευρώ για κάθε ημέρα καθυστέρησης.
Καθορίζοντας το ύψος των χρηματικών κυρώσεων, το Δικαστήριο λαμβάνει υπόψη, μεταξύ άλλων, τη σοβαρότητα της παράβασης, τη διάρκειά της και τη δυνατότητα πληρωμής του κράτους μέλους.
Το Δικαστήριο διαπιστώνει ότι η Κροατία δεν έχει σημειώσει σημαντική πρόοδο για την πλήρη συμμόρφωση με την απόφαση του 2019 και ότι μόλις μετά τη δεύτερη προσφυγή της Επιτροπής η κροατική κυβέρνηση αποφάσισε να καθαρίσει τη χωματερή στο Biljane Donje. Η παράβαση υποχρεώσεων διαρκεί σχεδόν έξι χρόνια, διάστημα που θεωρείται σημαντικό. Επιπλέον, το Δικαστήριο λαμβάνει υπόψη το γεγονός ότι η Κροατία εκτιμά πως η πλήρης απομάκρυνση των αποβλήτων δεν θα έχει ολοκληρωθεί πριν από τον Αύγουστο του 2025, δηλαδή περίπου δεκαπέντε χρόνια μετά την απόθεσή τους στον χώρο του Biljane Donje.