Tη συνεισφορά των γυναικών δικαστών σε ολόκληρο τον κόσμο εξαίρει ο εορτασμός της 10ης Μαρτίου, ως Παγκόσμιας Ημέρας Γυναικών Δικαστών – καθιερωμένος από τα Ηνωμένα Έθνη. Από τη μικρή το δέμας μα «Διαβόητη RBG», τη Ρουθ Μπέιντερ Γκίνσμπεργ, ως την Κετάνζι Μπράουν Τζάκσον και τη Σάντρα Ντέι Ο’Κόνορ, και από την Κατερίνα Σακελλαροπούλου ως την Ιωάννα Κλάπα, τη Γεωργία Αδειλίνη και τη Σωτηρία Ντούνη, γυναίκες δικαστές εκτός και εντός συνόρων αφήνουν το αποτύπωμά τους στη δημόσια ζωή, με διαρκή την ανάγκη για ισότητα των φύλων και στο πεδίο της Δικαιοσύνης.
Σε δεδομένα των Ηνωμένων Εθνών, μπορεί κανείς να ανιχνεύσει την πρόοδο σε σχέση με το παρελθόν (σσ: Το 2017, το 40% των δικαστών ήταν γυναίκες, ποσοστό αυξημένο κατά 35% σε σύγκριση με το 2008), πλην όμως δεν μπορεί να αρνηθεί το οξύμωρο φαινόμενο των καιρών στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες: οι γυναίκες αποτελούν την πλειοψηφία των επαγγελματιών δικαστών ή εισαγγελέων· ωστόσο, μόνο το 41% των δικαστών στα ανώτατα εθνικά δικαστήρια είναι γυναίκες, ενώ μόλις το 25% των Προέδρων δικαστηρίων είναι γυναίκες.
Στη χώρα μας, η πρώτη γυναίκα δικαστής διορίστηκε ως πάρεδρος στην Αθήνα το 1959, η Άννα Αθανασιάδου, ενώ στον εισαγγελικό κλάδο, έγινε δεκτή γυναίκα εισαγγελέας μόλις το 1975.
Στη χώρα μας, η πρώτη γυναίκα δικαστής διορίστηκε ως πάρεδρος στην Αθήνα το 1959, η Άννα Αθανασιάδου, ενώ στον εισαγγελικό κλάδο, έγινε δεκτή γυναίκα εισαγγελέας μόλις το 1975
Οι γυναίκες αποτελούν περίπου το 60% του συνόλου των δικαστικών λειτουργών, ενώ στις χαμηλότερες βαθμίδες της δικαστικής ιεραρχίας αγγίζουν ως και το 65%. Ειδικά στα Διοικητικά Δικαστήρια, οι γυναίκες αποτελούν περίπου το 70% του συνόλου των δικαστών.
Για την Ιστορία και μόνον, αξίζει να αναφερθεί γνωμοδότηση της Ολομέλειας του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους (υπ.’ αριθ. 275/1955), με την οποία αμφισβητείται η ικανότητα των γυναικών να δικάζουν και διατυπώνεται η άποψη ότι «αι γυναίκες ως εκ της βιολογικοφυσιολογικής συνθέσεως αυτών, συγκρινόμεναι προς τους άνδρας, υπόκεινται εις μεγαλυτέραν ευσυγκινησίαν, υφίστανται την επίδρασιν των συναισθηματικών παραγόντων περισσότερον, έχουν ρυθμιστικήν ικανότητα μικροτέραν και ένστικτον αγωνιστικόν ολιγώτερον εξελιγμένον, είναι μικροτέρας σωματικής αντοχής και ευκολώτερον ενδίδουν εις παρακλήσεις».
Τα πρόσωπα
Με αφορμή τον διεθνή εορτασμό, σας θυμίζουμε τις Ελληνίδες δικαστές που κατέλαβαν ανώτατα αξιώματα:
ΕΔΔΑ
Μαριαλένα Τσίρλη: Η πρώτη γυναίκα Γενική Γραμματέας του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.
Άρειος Πάγος
Ρένα Ασημακοπούλου: Η πρώτη γυναίκα που κατέλαβε τον ανώτατο θώκο του Αρείου Πάγου, μόλις το 2011 και ως το 2013.
Βασιλική Θάνου: Με θητεία (2015-2017) που συζητήθηκε όσο λίγες, η κ. Θάνου δεν συγκαταλέγεται μόνο στις γυναίκες Προέδρους του Αρείου Πάγου, αλλά και είναι η πρώτη γυναίκα Πρωθυπουργός της χώρας, υπηρεσιακή βεβαίως, από τις 27 Αυγούστου έως τις 21 Σεπτεμβρίου 2015.
Μαρία Γεωργίου: Πρόεδρος του Αρείου Πάγου από τον Ιούλιο του 2021 ως τον Ιούνιο του 2023.
Ιωάννα Κλάπα – Χριστοδουλέα: Νυν Πρόεδρος του Αρείου Πάγου.
Εισαγγελία Αρείου Πάγου
Από το 1788, μόνον τρεις γυναίκες έχουν καταλάβει τον θώκο.
Ευτέρπη Κουτζαμάνη: Υπήρξε η πρώτη γυναίκα Εισαγγελέας του Αρείου Πάγου (2013-2016).
Ξένη Δημητρίου – Βασιλοπούλου: Η θητεία της διήρκεσε από το 2016 ως το 2019.
Γεωργία Αδειλίνη: Νυν Εισαγγελέας του Ανώτατου Δικαστηρίου.
Συμβούλιο της Επικρατείας
Κατερίνα Σακελλαροπούλου: Η πρώτη δικαστής που έσπασε τη γυάλινη οροφή του ΣτΕ, το 2018, με θητεία ως το 2020. Αλλά και η πρώτη γυναίκα Πρόεδρος της Δημοκρατίας, από το 2020 ως σήμερα, και συγκεκριμένα ως τις 13 Μαρτίου 2025.
Αϊρίν Έβελυν Μικέλα Μαίρη Σαρπ: Η κ. Σαρπ άφησε το δικό της ιδιαίτερο στίγμα στο Δικαστήριο κατά τη θητεία της το διάστημα 2020-2021.
Ευαγγελία Νίκα: Η τρίτη γυναίκα Πρόεδρος του Ανώτατου Διοικητικού Δικαστηρίου, η οποία και το υπηρέτησε κατά το διάστημα 2022-2024.
Ελεγκτικό Συνέδριο
Ανδρονίκη Θεοτοκάτου: Η πρώτη γυναίκα Πρόεδρος του Ελεγκτικού Συνεδρίου, με θητεία από το 2015 ως το 2019.
Σωτηρία Ντούνη: Νυν Πρόεδρος του Ανώτατου Δικαστηρίου.
Νομικό Συμβούλιο του Κράτους
Ευγενία Βελώνη: Επιλέγεται ως η πρώτη γυναίκα Πρόεδρος του ΝΣΚ μόλις το 2021.
Νίκη Μαριόλη: Νυν Πρόεδρος του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους με το Προεδρικό Διάταγμα της 5ης Σεπτεμβρίου 2023.