Ο Κανονισμός για τις Ψηφιακές Υπηρεσίες (DSA) και ο Κανονισμός για τις Ψηφιακές Αγορές (DMA) σηματοδοτούν κομβικές αλλαγές στο ρυθμιστικό πλαίσιο, που διέπει τις διαδικτυακές πλατφόρμες και τις ψηφιακές αγορές στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ). Αυτά τα νομοθετικά μέτρα έχουν ως στόχο να εγγυηθούν τη διασφάλιση της ασφάλειας των χρηστών και την προώθηση του θεμιτού ανταγωνισμού, σε μια ολοένα και πιο ψηφιοποιημένη οικονομία. Καθώς αναδιαμορφώνουν τον τρόπο λειτουργίας των επιχειρήσεων στην Ευρώπη, ανοίγουν ταυτόχρονα νέους ορίζοντες για δικηγόρους και νομικούς συμβούλους. Οι κανονισμοί αυτοί δεν συμβάλλουν μόνο στη διαφάνεια και την υπευθυνότητα των μεγάλων τεχνολογικών εταιρειών, αλλά λειτουργούν και ως πρότυπα για άλλες δικαιοδοσίες, εδραιώνοντας την ΕΕ ως παγκόσμιο ηγέτη στη ρύθμιση του ψηφιακού τομέα.
Η Σημασία των κανόνων DSA και DMA
Ο κανονισμός DSA επικεντρώνεται στην ενίσχυση της λογοδοσίας των διαδικτυακών πλατφορμών, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τη διαχείριση παράνομου περιεχομένου και την προστασία των δικαιωμάτων των χρηστών. Με τη θέσπιση σαφών υποχρεώσεων για τις πλατφόρμες, όπως η διαφάνεια στους αλγορίθμους και οι αυστηρότερες πρακτικές διαχείρισης περιεχομένου, ο DSA αποσκοπεί στη δημιουργία ενός ασφαλέστερου διαδικτυακού περιβάλλοντος για τους Ευρωπαίους πολίτες. Παράλληλα, ο DMA επικεντρώνεται στις μεγάλες διαδικτυακές πλατφόρμες, που λειτουργούν ως «πύλες» (gatekeepers) – εταιρείες με σημαντική ισχύ, και οι οποίες μπορούν να επηρεάσουν αγορές, επιχειρήσεις, καταναλωτικές επιλογές. Εισάγοντας μέτρα που αποτρέπουν αυτούς τους «πυλωρούς» από την εκμετάλλευση της δεσπόζουσας θέσης τους, όπως η απαγόρευση της αυτοπροτίμησης, ή ο περιορισμός της φορητότητας δεδομένων, ο DMA επιδιώκει να προωθήσει τον ανταγωνισμό και την καινοτομία στις ψηφιακές αγορές.
Αυξανόμενη ζήτηση για νομική εξειδίκευση
Η πολυπλοκότητα και η ευρύτητα αυτών των κανονισμών έχουν δημιουργήσει αύξηση στη ζήτηση για νομικούς επαγγελματίες, με εξειδικευμένη γνώση στους DSA και DMA. Για τις εταιρείες που δραστηριοποιούνται στον ψηφιακό χώρο, η συμμόρφωση με αυτούς τους κανόνες δεν είναι πλέον προαιρετική, αλλά αναγκαία, για την αποφυγή μεγάλων προστίμων και ζημίας στη φήμη τους. Αυτό έχει δημιουργήσει νέες ευκαιρίες για νομικούς και συμβούλους, που μπορούν να παρέχουν εξειδικευμένες συμβουλές για την προσαρμογή των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων στις απαιτήσεις των κανονισμών.
Επιπλέον, οι DSA και DMA διασταυρώνονται με άλλους νομικούς τομείς, όπως η προστασία δεδομένων (π.χ. GDPR), το δίκαιο του ανταγωνισμού και τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας, καθιστώντας απαραίτητη για τους νομικούς την υιοθέτηση μιας διεπιστημονικής προσέγγισης.
Οι νομικοί πλέον συμβουλεύουν τους πελάτες για ένα ευρύ φάσμα θεμάτων, από τη διαφάνεια των αλγορίθμων και τις πολιτικές διαχείρισης περιεχομένου έως την αναδιάρθρωση των επιχειρηματικών μοντέλων ψηφιακών εταιρειών.
Η αυξανόμενη ζήτηση για ελέγχους συμμόρφωσης, ρυθμιστικές συμβουλές και υπηρεσίες επίλυσης διαφορών έχει επίσης οδηγήσει στη δημιουργία εξειδικευμένων πρακτικών που επικεντρώνονται αποκλειστικά στο ψηφιακό δίκαιο.
Από την αγορά στη νομική πρακτική
Οι DSA και DMA έχουν αλλάξει ριζικά το νομικό τοπίο στην Ευρώπη, ιδιαίτερα για τους δικηγόρους και συμβούλους, που ειδικεύονται στο δίκαιο της τεχνολογίας και του ανταγωνισμού. Μια σημαντική αλλαγή είναι η αυξημένη έμφαση σε προληπτικά μέτρα, όπως τα προγράμματα συμμόρφωσης και οι αξιολογήσεις κινδύνου, για να διασφαλιστεί ότι οι επιχειρήσεις πληρούν τις υποχρεώσεις τους βάσει αυτών των κανονισμών. Η συγκεκριμένη προληπτική προσέγγιση όχι μόνο μειώνει τους νομικούς κινδύνους, αλλά και βελτιώνει τη λειτουργική αποδοτικότητα των επιχειρήσεων, ευθυγραμμίζοντας τις πρακτικές τους με τα κανονιστικά πρότυπα.
Επιπρόσθετα, η αυξημένη εποπτεία των ψηφιακών αγορών και υπηρεσιών ανοίγει νέες ευκαιρίες για δικαστικές και συμβουλευτικές υποθέσεις. Για παράδειγμα, οι διατάξεις της DMA που αφορούν τον θεμιτό ανταγωνισμό είναι δυνατόν να οδηγήσουν στην αύξηση των αντιμονοπωλιακών (antitrust) υποθέσεων, ενώ η εστίαση του DSA στη διαχείριση περιεχομένου θα μπορούσε να γεννήσει διαφορές, σχετικά με την ερμηνεία και την εφαρμογή των υποχρεώσεων των πλατφορμών.
Διαμόρφωση του παγκόσμιου περιβάλλοντος της ψηφιακής οικονομίας
Πέρα από τον άμεσο αντίκτυπό τους, οι DSA και DMA αναδιαμορφώνουν την παγκόσμια συζήτηση για τη ρύθμιση της ψηφιακής οικονομίας. Θέτοντας υψηλά πρότυπα όσον αφορά τη διαφάνεια, τη λογοδοσία και τη δικαιοσύνη, η ΕΕ επηρεάζει τις ρυθμιστικές τάσεις παγκοσμίως. Αυτό έχει επιπτώσεις, όχι μόνο για τις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην Ευρώπη, αλλά και για τις πολυεθνικές εταιρείες που καλούνται να προσαρμοστούν σε αυτά τα πρότυπα για να διατηρήσουν τις οικονομικές τους δραστηριότητές τους.
Ως αποτέλεσμα, οι Ευρωπαίοι δικηγόροι που ειδικεύονται σε αυτούς τους τομείς συνεργάζονται όλο και περισσότερο με διεθνείς ομολόγους τους για την αντιμετώπιση διασυνοριακών ρυθμιστικών προκλήσεων.
Οι αλλαγές της ελληνικής νομοθεσίας
Αντιστοίχως, οι πρόσφατες παρεμβάσεις του Έλληνα νομοθέτη με τους Ν. 5099/2024 και Ν. 5019/2023, ως ενσωμάτωση των ευρωπαϊκών νόμων DSA και DMA, εισήγαγαν σημαντικές αλλαγές στην ελληνική νομοθεσία για την προσαρμογή στις απαιτήσεις της ψηφιακής εποχής και αναδιαμόρφωσαν την ύλη εργασίας των νομικών συμβούλων στην Ελλάδα, δημιουργώντας αυξημένες απαιτήσεις για εξειδίκευση σε θέματα ψηφιακών αγορών, προστασίας δεδομένων και κανονιστικής συμμόρφωσης.
Δείτε το σχετικό σεμινάριο: DSA & Ψηφιακές υπηρεσίες