Η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) σημείωσε εντυπωσιακή πρόοδο στη μείωση των καθαρών εκπομπών αερίων θερμοκηπίου κατά 8% το 2023, σύμφωνα με την ετήσια έκθεση της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Περιβάλλοντος «Trends and Projections».
Αυτή η σημαντική πτώση οφείλεται κυρίως στη μείωση της χρήσης άνθρακα, την ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και τη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας σε όλη την Ευρώπη. Οι καθαρές εκπομπές της ΕΕ ανέρχονται τώρα στο 37% κάτω από τα επίπεδα του 1990, θέτοντας την ΕΕ σε πορεία κλιματικής ουδετερότητας.
Το 2021 και το 2022, η ΕΕ σημείωσε πιο αργούς ρυθμούς προόδου λόγω της ανάκαμψης από την πανδημία COVID-19 και την ενεργειακή κρίση. Ωστόσο, το 2023 επέστρεψε σε ένα ισχυρό καθοδικό μοτίβο, πλησιάζοντας τους στόχους του Ευρωπαϊκού Κλιματικού Νόμου, που επιδιώκει μείωση καθαρών εκπομπών κατά 55% έως το 2030 και ουδετερότητα άνθρακα μέχρι το 2050. Ο νόμος περιλαμβάνει εκπομπές από τον τομέα χρήσης γης και δασοκομίας, καθώς και από δραστηριότητες αεροπορίας και ναυτιλίας, με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να προτείνει έναν ακόμη πιο φιλόδοξο στόχο, μείωση κατά 90% έως το 2040.
Η αυξανόμενη χρήση ανανεώσιμων πηγών και η σταδιακή εξάλειψη των ορυκτών καυσίμων είναι κρίσιμες για τη μετάβαση. Στην Ευρώπη, η χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας αυξήθηκε από 10% το 2005 σε 24% το 2023, ενώ η κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας μειώθηκε κατά 19% και η τελική κατανάλωση ενέργειας κατά 11% από το 2005. Η μείωση αυτή στηρίζεται κυρίως στις μειώσεις του τομέα της ενέργειας, όπου οι εκπομπές έχουν μειωθεί στο μισό σε σχέση με το 2005. Ο βιομηχανικός τομέας έχει σημειώσει μείωση εκπομπών κατά το ένα τρίτο λόγω τεχνολογικών βελτιώσεων και αυξημένης αποδοτικότητας. Και οι δύο τομείς περιλαμβάνονται στο Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών (ETS), με τον στόχο για το 2030 να είναι πλέον εφικτός.
Η πρόκληση για τον Ευρωπαϊκό Κανονισμό Κατανομής Προσπαθειών (ESR), που καλύπτει τους τομείς των κτιρίων, των μεταφορών, των αποβλήτων και της γεωργίας, παραμένει έντονη. Παρά τις μειώσεις στις εκπομπές των κτιρίων, που έχουν μειωθεί πάνω από 30% από το 2005, οι μεταφορές και η γεωργία έχουν σημειώσει μικρότερη πρόοδο. Η ανάπτυξη βιώσιμων μέσων μεταφοράς και μέτρων για τη γεωργία είναι κρίσιμες για τη συνέχιση των μειώσεων εκπομπών και την αύξηση των απορροφήσεων άνθρακα.
Η έκθεση τονίζει επίσης ότι απαιτούνται σαφείς πολιτικές και προβλέψιμη χρηματοδότηση για τη διατήρηση της δυναμικής έως το 2030 και μετά. Οι προβλέψεις για το 2040 και το 2050 δείχνουν ένα διευρυνόμενο κενό μεταξύ των αναμενόμενων εκπομπών και των στόχων της ΕΕ. Για την αντιμετώπιση αυτού, απαιτείται συνεχής ανάπτυξη και επέκταση των πολιτικών και μέτρων για τη διασφάλιση ουδετερότητας άνθρακα μέσα στις επόμενες δύο δεκαετίες.
Η ετήσια έκθεση «Trends and Projections in Europe» βασίζεται σε δεδομένα που υποβάλλουν τα κράτη-μέλη της ΕΕ και αναλύει την ιστορική εξέλιξη, την πρόσφατη πρόοδο και τις προβλεπόμενες μελλοντικές εξελίξεις στον τομέα της κλιματικής μείωσης εκπομπών. Στηρίζοντας την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στην αξιολόγηση της προόδου, η έκθεση αποτελεί βασικό εργαλείο για την υλοποίηση των ευρωπαϊκών κλιματικών και ενεργειακών στόχων.