Υπέρ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στη νομική της αντιπαράθεση με την Πολωνία, κρίνοντας βάσιμη την προσφυγή της κατά του πολωνικού Συνταγματικού Δικαστηρίου, τάχθηκε ο γενικός εισαγγελέας του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Dean Spielmann.
Η διαμάχη ξεκίνησε όταν το πολωνικό Συνταγματικό Δικαστήριο εξέδωσε δύο αποφάσεις, στις 14 Ιουλίου και 7 Οκτωβρίου 2021, με τις οποίες έκρινε ότι ορισμένες διατάξεις του ευρωπαϊκού δικαίου είναι ασύμβατες με το Σύνταγμα της Πολωνίας. Συγκεκριμένα, υποστήριξε ότι το Δικαστήριο της Ε.Ε. δεν έχει δικαιοδοσία να επιβάλλει προσωρινά μέτρα που αφορούν την οργάνωση της πολωνικής δικαιοσύνης, καθώς κάτι τέτοιο παραβιάζει την πολωνική συνταγματική ταυτότητα.
Παράλληλα, το Συνταγματικό Δικαστήριο της Πολωνίας έκρινε αντισυνταγματικές διατάξεις που επιτρέπουν στα εθνικά δικαστήρια να ελέγχουν τη νομιμότητα του διορισμού δικαστών. Αυτό σημαίνει ότι τα πολωνικά δικαστήρια ουσιαστικά αποκλείονται από την υποχρέωση να εφαρμόζουν το δίκαιο της Ένωσης και να συμμορφώνονται με τις αποφάσεις του Δικαστηρίου της Ε.Ε.
Η αντίδραση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αντέδρασε, ασκώντας στις 15 Φεβρουαρίου 2023 προσφυγή κατά της Πολωνίας ενώπιον του Δικαστηρίου της Ε.Ε. Υποστήριξε ότι οι αποφάσεις του πολωνικού Συνταγματικού Δικαστηρίου υπονομεύουν το δικαίωμα των πολιτών σε ανεξάρτητη δικαστική προστασία, καθώς περιορίζουν τον έλεγχο της νομιμότητας των κρατικών πράξεων. Παράλληλα, τονίστηκε ότι θίγεται η αρχή της υπεροχής του ευρωπαϊκού δικαίου, καθώς οι πολωνικές αρχές τοποθετούν το εθνικό τους σύνταγμα υπεράνω των δεσμεύσεων που απορρέουν από τη συμμετοχή τους στην Ε.Ε. Επιπλέον, η Επιτροπή έθεσε θέμα ανεξαρτησίας της πολωνικής δικαιοσύνης, θεωρώντας ότι οι διαδικασίες διορισμού δικαστών στο Συνταγματικό Δικαστήριο έγιναν με τρόπο που πλήττει τη διαφάνεια και την αμεροληψία του θεσμού.
Οι προτάσεις του Γενικού Εισαγγελέα
Ο γενικός εισαγγελέας Dean Spielmann, με τις προτάσεις του, επιβεβαίωσε τις θέσεις της Επιτροπής, τονίζοντας ότι η Πολωνία έχει παραβιάσει θεμελιώδεις αρχές του ευρωπαϊκού δικαίου. Σημείωσε ότι οι επίμαχες αποφάσεις του πολωνικού Συνταγματικού Δικαστηρίου αποκλίνουν από τη νομολογία του Δικαστηρίου της Ε.Ε. και υπονομεύουν την αρχή της αποτελεσματικής δικαστικής προστασίας.
Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στην ανεξαρτησία της πολωνικής δικαιοσύνης. Ο εισαγγελέας υπογράμμισε ότι οι αμφισβητούμενοι διορισμοί δικαστών στο Συνταγματικό Δικαστήριο στερούν από το όργανο αυτό την αμεροληψία που απαιτείται από το δίκαιο της Ε.Ε. Κατά την άποψή του, οι διορισμοί αυτοί έγιναν με διαδικασίες που δεν εξασφαλίζουν τη διαφάνεια και τη θεσμική ανεξαρτησία, γεγονός που πλήττει την αξιοπιστία της πολωνικής δικαιοσύνης.