Στον απόηχο της είδησης για τον θάνατο του Κώστα Σημίτη, πρώην Πρωθυπουργού της χώρας, τα social media γέμισαν άτυπες νεκρολογίες με άξονα το πλούσιο έργο του, τη μακρά διαδρομή, την πολυκύμαντη πορεία του, την ιδιαίτερη προσωπικότητά του. Το NB Daily σταχυολογεί αναρτήσεις νομικών, αλλά όχι μόνο, που παρουσιάζουν ενδιαφέρον, μεταξύ άλλων και γιατί πολλά από τα πρόσωπα αυτά υπήρξαν βασικοί συνεργάτες του.
Kυριάκος Μητσοτάκης, Πρωθυπουργός
«Με θλίψη και σεβασμό αποχαιρετώ τον Κώστα Σημίτη. Τον άξιο και ευγενή πολιτικό αντίπαλο. Αλλά και τον πρωθυπουργό που συνόδευσε την Ελλάδα στα μεγάλα εθνικά της βήματα: την ένταξη στην Ευρωζώνη και στο Ευρώ και την είσοδο της Κύπρου στην Ευρώπη. Μία προσωπικότητα η οποία, αναμφίβολα, αφήνει το δικό της αποτύπωμα στην εξέλιξη του τόπου, όλες τις τελευταίες δεκαετίες.
Ο Κώστας Σημίτης υπήρξε συνεπής αγωνιστής κατά της δικτατορίας και, αργότερα, ιδρυτικό μέλος, ηγετικό στέλεχος και πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ. Ένας ικανός ακαδημαϊκός δάσκαλος και μετριοπαθής κοινοβουλευτικός άνδρας. Κυρίως, όμως, ένας καταλύτης της δημόσιας ζωής, που έθεσε με τόλμη στο επίκεντρό της τη μεγάλη προσπάθεια του εκσυγχρονισμού της χώρας.
«Ο εκσυγχρονισμός δεν έχει ημερομηνία λήξης», πίστευε ο ίδιος. «Είναι μια διαρκής διεργασία, έχοντας βάση τις αξίες της Δημοκρατίας, της δικαιοσύνης και της διαρκούς διεύρυνσης των δυνατοτήτων του ατόμου. Αποτελεί όρο με περιεχόμενο και πολιτική αξία. Ένα εργαλείο δράσης για την αλλαγή της κοινωνίας όσο υπάρχει παρελθόν που καθορίζει το παρόν και εμποδίζει την προσαρμογή στο μέλλον».
Ανεξάρτητα από πολιτικές διαφορές, νομίζω ότι αυτή η παρακαταθήκη του διατρέχει και σήμερα, ως κοινή διεκδίκηση, τα ζητούμενα της πατρίδας. Κάτι που σηματοδοτεί το μερίδιο προσφοράς του Κώστα Σημίτη σε αυτήν. Επιτρέποντάς του, στο εξής, να διατηρεί μία ξεχωριστή θέση στη μνήμη και στην Ιστορία. Τα πιο ειλικρινή μου συλλυπητήρια στη γυναίκα του Δάφνη, τις κόρες και τους δικούς του ανθρώπους».
Ευάγγελος Βενιζέλος, Καθηγητής ΑΠΘ, Πρώην Αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης
«Ο Κώστας Σημίτης έχει καταγραφεί στην κοινή συνείδηση ως εκφραστής του εκσυγχρονιστικού ρεύματος. Αγωνίστηκε σε όλη του τη ζωή για μια Ελλάδα που μπορεί να κινείται ισότιμα στην Ευρώπη και διεκδικεί τη θέση της στο διεθνές γίγνεσθαι έχοντας επίγνωση των συσχετισμών και των καταστάσεων. Το έθνος τον αποχαιρετά με την τιμή και την αναγνώριση που του αξίζει. Το ΠΑΣΟΚ αποχαιρετά τον δεύτερο ιστορικό ηγέτη του και την εμβληματική φυσιογνωμία μιας θεμελιώδους όψης του. Η Ιστορία θα αποτιμήσει το έργο του Κώστα Σημίτη και εμείς που είχαμε την τύχη να υπηρετήσουμε και να συμπράξουμε ως μέλη των κυβερνήσεων του υποκλινόμαστε στη μνήμη του. Προσωπικά τον ευχαριστώ από καρδιάς για την εμπειρία της συνεργασίας, υποβάλλω τα σέβη μου στην κυρία Δάφνη Σημίτη και εκφράζω τα συλλυπητήρια μου στην οικογένεια του στην οποία νιώθουμε ότι ανήκουμε».
Γιώργος Φλωρίδης, Υπουργός Δικαιοσύνης
«Μεγάλοι Εθνικοί Ηγέτες είναι όσοι θέτουν μεγάλους εθνικούς στόχους και τους υπηρετούν με συνέπεια και με επιτυχία.
Ο Κώστας Σημίτης έθεσε ως μείζονες εθνικούς στόχους την είσοδο της χώρας στην Οικονομική και Νομισματική Ένωση (ΟΝΕ/Ευρώ) και την ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Τους πέτυχε και τους δύο. Η Ελλάδα ασφαλίστηκε στο μεγάλο Ευρωπαϊκό Λιμάνι και η Κύπρος, κόντρα στην μέχρι τότε κυρίαρχη θέση της ΕΕ ότι θα εντάσσονταν μόνο αν έλυνε το πολιτικό της πρόβλημα, εντάχθηκε και είναι πλήρες μέλος της μεγάλης Ευρωπαϊκής Οικογένειας.
Ο στόχος του διαρκούς εκσυγχρονισμού της χώρας, παραμένει η διαρκής πολιτική του παρακαταθήκη.
Ο Κώστας Σημίτης, ανήκει δικαιωματικά στους Μεγάλους Έλληνες.
Τίμησε την Ελλάδα και την Πολιτική.
Ευγνώμονες όσοι είχαμε την τύχη να εργαστούμε και να υπηρετήσουμε την Πατρίδα μαζί του.
Αιωνία του η Μνήμη».
Άννα Διαμαντοπούλου, Πρόεδρος του Δικτύου για τη Μεταρρύθμιση, πρώην Υπουργός
«ΚΩΣΤΑΣ ΣΗΜΙΤΗΣ. Στο κάδρο των μεγάλων Ελλήνων. Έβαλε την Ελλάδα στην ΟΝΕ , έβαλε την Κύπρο στην ΕΕ. Άφησε την σφραγίδα του σε μεταρρυθμίσεις εκσυγχρονισμού με κοινωνικό πρόσημο και στα μεγαλύτερα έργα από εποχής Χαριλάου Τρικούπη. Άσκησε λαϊκή πολιτική χωρίς λαϊκισμό. Άφησε τα βιβλία του παρακαταθήκη για τον Πατριωτισμό, την Σοσιαλδημοκρατία, τον Εκσυγχρονισμό, την Ευρώπη. Δίδαξε ήθος με τον τρόπο ζωής του και τη συμπεριφορά του.
Δάσκαλος για εμάς που δουλέψαμε μαζί του. Μεγάλος! Αιωνία του η μνήμή
Τα θερμά μου συλλυπητήρια στην οικογένειά του».
Μιλένα Αποστολάκη, Bουλευτής, πρώην Υπουργός
«Ο Κώστας Σημίτης σφράγισε μια ολόκληρη εποχή.
Οραματίστηκε, σχεδίασε και προώθησε τον εκσυγχρονισμό της χώρας στο επίπεδο των θεσμών, των υποδομών, της διοίκησης.
Υπό την ηγεσία του η χώρα έκανε ένα σημαντικό βήμα προς την Ενωμένη Ευρώπη, καθώς εντάχθηκε στη ζώνη του Ευρώ και πέτυχε, κάτι που μέχρι τότε φαινόταν ακατόρθωτο, την ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ χωρίς την επίλυση του Κυπριακού. Είχα την τιμή να υπηρετήσω την Κυβέρνησή του ως Υφυπουργός Ανάπτυξης.
Ευγενής, συνεπής με τις ιδέες του, ένας πολιτικός διανοούμενος, ανοιχτός σε νέα ρεύματα και σκέψεις, ανοιχτός στους νέους ανθρώπους στους οποίους έδινε ευκαιρίες.
Με σεβασμό στην αντίθετη άποψη και σε ιδεολογικούς αντιπάλους, διασφάλισε την ενότητα του ΠΑΣΟΚ και τον χαρακτήρα του ως η μεγάλη ευρύχωρη δημοκρατική, προοδευτική παράταξη.
Ο θάνατός του αποτελεί απώλεια για την Ελλάδα και το ΠΑΣΟΚ.
Τον αποχαιρετώ με σεβασμό. Τα ειλικρινή μου συλλυπητήρια στην οικογένειά του».
Ρωμανός Γεροδήμος, Καθηγητής University of Bournemouth
«Είχα προετοιμάσει τον εαυτό μου εδώ και πολλά χρόνια για αυτή την ημέρα, γιατί σήμερα έχασα μια πατρική φιγούρα παρόλο που δυστυχώς δεν έτυχε ποτέ να τον γνωρίσω από κοντά.
Λυπάμαι που δεν ζει ο πατέρας μου γιατί, επειδή αφενός μεν συμφωνούσαμε απολύτως, αφετέρου δε επειδή διάβαζε πάντα και προσεκτικά οτιδήποτε έγραφα, καταλάβαινε ίσως καλύτερα απ’όλους το ποσό προσωπικά σημαντικό και διαφωτιστικό για μένα ήταν το παράδειγμα του Σημίτη (όπως και του Χρήστου Λαμπράκη).
Ο καθένας εντοπίζει τα θετικά και τα αρνητικά που έχουν σημασία για την κοσμοθεωρία του.
Για εμένα ο Σημίτης κατάφερε κάτι που είναι σχεδόν ακατόρθωτο, σε επίπεδο ηθικό, αισθητικό, φιλοσοφικό:
Προέταξε, υπηρέτησε και ενέπνευσε μιαν άλλη Ελλάδα χωρίς να μισήσει ή να (αυτο)λυπηθεί την υπαρκτή Ελλάδα μέσα στην οποία ζούσε και λειτουργούσε. Σε μια κυρίαρχη κουλτούρα στην οποία επικρατούσε το φθηνό, το ευτελές, το εύκολο, το λαϊκιστικό, όχι μόνο τήρησε μιαν άλλη στάση εργασίας, πολιτικής, σκέψης και ζωής, αλλά μας έπεισε ότι αυτή η άλλη στάση είναι εφικτή, ότι μας αξίζει.
Αυτό το μάθημα πολιτικής εκπαίδευσης είναι για εμένα η σημαντικότερη συνεισφορά του στον τόπο, γιατί επιμέρους ή και στρατηγικές πολιτικές επιτυχίες έχουν πολλοί ηγέτες, αλλά αυτό που πραγματικά αλλάζει τις κοινωνίες είναι η αλλαγή νοοτροπίας»
Αριστείδης Χατζής, Καθηγητής ΕΚΠΑ
«Τελευταία φορά είδα τον Κώστα Σημίτη, πριν ένα μήνα, στην είσοδο του Μεγάρου Μουσικής. Μόλις είχαμε φτάσει κι εγώ έμπαινα φορτσάτος μέσα χωρίς να βλέπω τίποτα μπροστά μου γιατί ήμουν ένας από τους ομιλητές σε μια εκδήλωση, όταν άκουσα τη Γιούλη δίπλα μου να λέει, «Καλησπέρα σας κύριε Πρόεδρε». Γύρισα και τον είδα να στέκεται στην είσοδο, μαζί με τη σύζυγό του και στάθηκα να τον χαιρετίσω κι εγώ. Φυσικά θα ήταν παρών ο Κώστας Σημίτης στην παρουσίαση ενός βιβλίου για τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο και μάλιστα γραμμένο από τη Λύντια Τρίχα. Χάρηκα που θα είχα την ευκαιρία να μιλήσω μπροστά του για τον Μαυροκορδάτο και έτρεξα στην αίθουσα. Μέσα βρισκόταν πολλοί από τους καλύτερους συνεργάτες του, όπως ο Ευάγγελος Βενιζέλος και ο Τάσος Γιαννίτσης. Αλλά σε λίγο μπήκε μόνη της η Δάφνη Σημίτη. Ο πρώην πρωθυπουργός δεν αισθανόταν καλά και επιπλέον είχε γεμίσει η αίθουσα τόσο ασφυκτικά που ο ίδιος έκρινε πως θα ήταν καλύτερα να επιστρέψει στο σπίτι του.
Ένας άνθρωπος κάνει πολλά λάθη στη ζωή του και ένα από τα δικά μου ήταν πως όχι μόνο ποτέ δεν τον ψήφισα αλλά τον αντιμετώπιζα εχθρικά και απαξιωτικά στη διάρκεια της θητείας του. Αν και είχα ενθουσιαστεί με την εκλογή του στην πρωθυπουργία διότι τη θεώρησα ένα από τα μεγάλα βήματα προς τον εκσυγχρονισμό της ελληνικής πολιτικής ζωής (ιδίως αφού τον άκουσα σε μια εξαιρετική εκπομπή στην κρατική τηλεόραση να μιλάει με τον Κωνσταντίνο Τσουκαλά), γρήγορα απογοητεύτηκα. Από τη μια είχα πολύ μεγάλες απαιτήσεις από αυτόν (ήμουν και 29 ετών τότε) και από την άλλη εκτίμησα εντελώς λανθασμένα τις αποφάσεις του για τα Ίμια και τον Οτσαλάν. Φυσικά τον υποστήριξα σε βασικές επιλογές του (π.χ. στο επεισόδιο Σπράου/Γιαννίτση, τη διαπραγμάτευση για το σχέδιο Ανάν, την οικονομική πολιτική ιδίως επί Χριστοδουλάκη και Παπαδόπουλο) αλλά, όπως είπα, ποτέ δεν τον ψήφισα και χάρηκα όταν παραιτήθηκε.
Δεν πέρασε πολύς καιρός και άλλαξα εντελώς απόψεις. Όταν από το 2010 και μετά ασχολήθηκα περισσότερο με την ελληνική οικονομία της περιόδου 1974-2010 και τα αίτια της οικονομικής κρίσης, δεν χρειαζόταν πολύ για να διακρίνω ποιος ήταν υπεύθυνος για τι. Ποιος θα δικαιωθεί από την Ιστορία και ποιος θα βρεθεί στον ιστορικό Καιάδα. Γιατί τα νούμερα είναι αδυσώπητα – κι ας λένε οι ανόητοι που πάσχουν από ιδεοληπτική δυσαριθμησία.
Ο Κώστας Σημίτης ήταν ένας από τους γνήσιους πολιτικούς απογόνους του Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου. Όπως όλοι οι Έλληνες εκσυγχρονιστές έκανε πολλές εκπτώσεις για να επιβιώσει σε ένα σύστημα που είναι καταρχήν πελατειακό. Όπως όλοι οι Έλληνες εκσυγχρονιστές είναι αντιδημοφιλής, έχει, μάλιστα, ορκισμένους εχθρούς στην Άκρα Δεξιά αλλά και στη Δεξιά γενικότερα, στην Άκρα Αριστερά αλλά και στην Αριστερά γενικότερα και βέβαια ιδίως σ’ αυτήν την ομάδα που ας την ονομάσουμε πρόχειρα, οι «ψεκασμένοι εθνολαϊκιστές». Όπως όλοι οι εκσυγχρονιστές θα αργήσει πολύ να δικαιωθεί (για τον Μαυροκορδάτο χρειάστηκε να περάσουν δύο αιώνες), αλλά θα δικαιωθεί, αυτό είναι σίγουρο.
Ας μην περιμένουμε ως τότε. Εκφράζω μια ευχή: δεν ξέρω τι θα ήθελε ο ίδιος ο Κώστας Σημίτης, μάλλον μια ταπεινή, ήρεμη κηδεία, σε οικογενειακό περιβάλλον. Ελπίζω, όμως, ότι ο Πρωθυπουργός θα προσδώσει, στον τρόπο που θα χειριστεί το ελληνικό κράτος την εκδημία του Κώστα Σημίτη, τον απαραίτητο συμβολισμό. Ελπίζω, δηλαδή, να τιμηθεί όπως του αξίζει από την Ελληνική Πολιτεία πριν τιμηθεί από την Ελληνική Ιστορία.
UPDATE. Με απόφαση της Κυβέρνησης, η κηδεία του Κώστα Σημίτη θα γίνει με δημόσια δαπάνη και θα αποδοθούν τιμές εν ενεργεία Πρωθυπουργού ενώ θα κηρυχθεί τετραήμερο εθνικό πένθος. Νομίζω ότι αυτή η ορθότατη απόφαση δίνει τον απαραίτητο συμβολισμό και χαίρομαι πολύ γι’ αυτό».
Βασιλική Γεωργιάδου, Καθηγήτρια Παντείου Πανεπιστημίου, Πρόεδρος ΕΚΚΕ
«Το 1994 ο Ηλίας είχε εκπαιδευτική άδεια και ήταν στη Βόννη. Κάποιο πρωινό χτυπά το τηλέφωνο στο σπίτι που το σηκώνω εγώ και στην άλλη άκρη της τηλεφωνικής γραμμής ακούγεται μια ανδρική φωνή να λέει: “το όνομά μου είναι Κώστας Σημίτης, θα μπορούσα να μιλήσω με τον Ηλία;”. Εννοείται ότι αναγνώρισα τη φωνή και δεν χρειαζόταν να μου πει το όνομά του, αλλά ο Σημίτης ήταν πάντα και παρέμεινε ένας σεμνός και γειωμένος άνθρωπος. Αφού του εξήγησα ότι ο Ηλίας ήταν στη Βόννη, με ρώτησε αν μπορεί να έχει άμεσα το καταστατικό του SPD και μου άφησε το τηλέφωνό του για να επικοινωνήσω μαζί του. Περίμενα να βραδιάσει για να βρω τον Ηλία στο τηλέφωνο (δεν είχαμε ακόμη κινητά) για να του μεταφέρω τη συνομιλία και να μου υποδείξει τον φάκελο στο γραφείο του που υπήρχε το καταστατικό, το οποίο ευτυχώς βρέθηκε εύκολα -είχα μια αγωνία μήπως χρειαστεί να κατεβάσω όλη τη βιβλιοθήκη για να το εντοπίσω- και την άλλη μέρα τηλεφώνησα στον Κ. Σημίτη. Στο τηλέφωνο απάντησε ο ίδιος και κανονίσαμε την ίδια μέρα το βράδυ να του το πάω σε μια εκδήλωση στο ΕΒΕΑ που θα ήταν παρών, πράγμα που έκανα. Θυμάμαι τη σκηνή χαρακτηριστικά και κυρίως την αισιόδοξη σκέψη που μου πέρασε από το νου ότι εδώ κάτι καλό ετοιμάζεται. Ο Σημίτης ήταν ό,τι καλύτερο μας έτυχε σε μια συγκυρία που είχαμε ανάγκη από τα χαρακτηριστικά ενός στοχοπροσηλωμένου, φιλοευρωπαϊστή, αποτελεσματικού, αντιλαϊκιστή και οραματικού πολιτικού. Πολλοί συνδέουν το όραμα με τα μεγάλα λόγια για να μην πω τις αερολογίες. Ο Σημίτης ήταν το αντίθετο. Ένα πολιτικός της ευθύνης, με χαρακτήρα και αρχές».
Γιάννης Τασόπουλος, Καθηγητής ΕΚΠΑ
«Ο ΚΩΣΤΑΣ ΣΗΜΙΤΗΣ υπήρξε ένας από τους λίγους πολιτικούς στην Ελλάδα που είχε ρεαλιστικό σχέδιο, το εφάρμοζε με συνέπεια και πετύχαινε αποτελέσματα.
–Αυτό το σπάνιο (σε εμάς) χαρακτηριστικό εξηγεί και τις μεγάλες εθνικές επιτυχίες της πρωθυπουργίας του, αλλά και τα όρια των συγκρούσεων με το κόμμα του, το οποίο δεν ήλεγχε, και με πρόσωπα που δεν έπρεπε να τον περιβάλλουν.
–Όταν κέρδισε την πρωθυπουργία απέναντι στον Άκη Τσοχατζόπουλο, ένιωσα απερίγραπτη χαρά. Υπήρξε φορέας ελπίδας και προοπτικής.
–Ο Κώστας Σημίτης δημιούργησε για την Ελλάδα σημαντικές ευκαιρίες που έμειναν δυστυχώς ανεκμετάλλευτες. Για αυτό, παραδόξως, η κρίση για το έργο του Κ. Σημίτη θα ήταν πολύ καλύτερη, αν οι διάδοχοί του στην πρωθυπουργία συνέχιζαν το εκσυγχρονιστικό έργο που ο ίδιος είχε αρχίσει, ώστε να αποκτήσει ρίζες, να αποδώσει καρπούς και να διορθωθούν οι αδυναμίες της διακυβέρνησής του.
–Η ομιλία του στη Βουλή για την επερχόμενη οικονομική κρίση αποτέλεσε ιστορική προειδοποίηση για τα δεινά που έρχονταν και ήταν χαρακτηριστική για την σοβαρότητα, το κύρος και την υπευθυνότητά του.
–Όπως και να έχει, η Ελλάδα και η Κύπρος έκαναν μεγάλα και σημαντικά βήματα προόδου χάρη στον Κ. Σημίτη. –Συλλυπητήρια στην οικογένειά του».
Λίνα Παπαδοπούλου, Καθηγήτρια ΑΠΘ
«Όταν πρωτοδιάβασα τα βιβλία του Σημίτη -στο λύκειο ήμουν- στην αρχή σοκαρίστηκα, σύντομα, όμως, πείστηκα. Κι έτσι το 1988-92, στη σπουδάζουσα νεολαία ΠΑΣΟΚ Θεσσαλονίκης, δήλωνα πια “σημιτική”.
Οι τάσεις, όμως, ήταν τότε δύο: γεννηματικοί και τσοχατζοπουλικοί, θεωρούμενοι αριστεροί και δεξιοί αντίστοιχα. Συμπαθούσα τον Γεννηματά, αποστρεφόμουν τον Άκη, αλλά καθώς οι πρώτοι (γεννηματικοί) με έλεγαν δεξιά (επειδή πίστευα ότι ο Σημίτης πρέπει να είναι ο διάδοχος του Ανδρέα και συμμεριζόμουν τις θέσεις του) με κατέτασαν στους δεύτερους, παρότι οι δεύτεροι ήξεραν καλά ότι δεν ήμουν μαζί τους.
Στο συνέδριο του 1994, οι ελαχιστότατοι που παίρναμε και δίναμε και ψηφίσαμε την καθαρή “γραμμή Σημίτη”, δηλ τα λίγα ονόματα για την κεντρική επιτροπή που στήριζαν τον Σημίτη, το κάναμε κρυφά, συνωμοτικά. Όποιος ψήφιζε γραμμή Σημίτη, τότε, δεν θεωρούνταν ΠΑΣΟΚ από γεννηματικούς και τσοχατζοπουλικούς και δεχόταν σφοδρή αμφίπλευρη επίθεση.
Ο θάνατος του Γιώργου Γεννηματά άλλαξε άρδην τα δεδομένα: οι γεννηματικοί, αυτοθεωρούμενοι αριστεροί, έγιναν σημιτικοί, δηλ πλέον “δεξιοί”. Ίσως, αν ο Γεννηματάς δεν είχε πεθάνει, ίσως ο Σημίτης να μην τα είχε καταφέρει ποτέ να γίνει Πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ. Και οι μέχρι τότε δεξιοί Ακικοί έγιναν αίφνης “αριστεροί”.
Στο συνέδριο του 1996, οι δύο γραμμές συγκρούστηκαν ευθέως. Και ευτυχώς δεν επικράτησε η παραίνεση του Λαλιώτη με τα “Κώστα και Άκη, Άκη και Κώστα” για διαρχία. Τον σταμάτησαν κάποια στιγμή οι φωνές της νεολαίας “Φταααάνει!!!!”
Ο Σημίτης εκλέχθηκε και αρχηγός του ΠΑΣΟΚ και κάποιοι γκρίνιαζαν ότι αυτό επετεύχθη, επειδή τάχα εκείνος είχε εκβιάσει το σώμα ότι θα παραιτηθεί και από Πρωθυπουργός. Θυμάμαι που είχα βγει λάιβ σε μια ραδιοφωνική εκπομπή από τον χώρο του συνεδρίου για να υποστηρίξω ότι αυτή η στάση του Σημίτη όχι μόνον δεν ήταν εκβιασμός αλλά ήταν θεσμικά επιβεβλημένη. Ο
Ο Σημίτης εκλέχθηκε και μετά ακολούθησαν όσα εύστοχα περιγράφει ο @Χωμενίδης. Αναγκαζόμενος, βέβαια, να στηρίζεται και να κυβερνάει μαζί με την πλειοψηφία που δε συμμεριζόταν στην πραγματικότητα τις θέσεις του.
Εκείνη όμως η εσωκομματική εκλογή, σε συνδυασμό με το τυχαίος γεγονός του θανάτου του Γεννηματά, άλλαξε τον ρου της ιστορίας. Υπήρχε όμως τότε κόμμα, με σπονδυλική στήλη, με διαδικασίες και εσωκομματικές διεργασίες, καθαρές και βρώμικες, με μέλη και συνελεύσεις και ιδεολογικές ζυμώσεις.
Και αξίζει να υπενθυμιστεί ότι εκείνες οι εσωκομματικές εκλογές στο συνέδριο ΠΑΣΟΚ το 1996, λίγες μέρες μετά τον θάνατο του Ανδρέα, που πέθανε τη σωστή στιγμή, ήταν οι πιο καθοριστικές και οι λιγότερο νομοτελειακά προβλέψιμες, στη μεταπολιτευτική ιστορία της Ελλάδας».
Αντώνης Καραμπατζός, Καθηγητής ΕΚΠΑ
«Ο Κώστας Σημίτης υπήρξε ένας πολιτικός προοδευτικός και μεθοδικός, ένας πολιτικός ιδεών και πεποιθήσεων, για τις οποίες δεν δίστασε επανειλημμένα να συγκρουστεί – άλλωστε, είχε και ενεργό αντιδικτατορική δράση. Ευπρεπής και ολιγαρκής ο ίδιος. Βαθιά ευρωπαϊστής, πίστευε ότι η Ελλάδα έπρεπε να καταβάλει κάθε προσπάθεια να βρίσκεται στην πρωτοπορία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, σε επίπεδο τόσο οικονομικό όσο και αξιακό. Γι’ αυτό και ανέπτυξε το εκσυγχρονιστικό του σχέδιο. Σειρά μεγάλων έργων υποδομής, ένταξη της χώρας στο Ευρώ και της Κύπρου στην ΕΕ, συμφωνία του Ελσίνκι και θεσμικός εκσυγχρονισμός αποτέλεσαν τα βασικά επιτεύγματα της πρωθυπουργικής του θητείας – είχαν προηγηθεί και επιτυχείς υπουργικές θητείες. Πίστευε στη θεσμική λειτουργία της δημοκρατίας και όχι στην παντοκρατορία του πρωθυπουργικού επιτελείου. Εξάλλου, επί πρωθυπουργίας του συστάθηκε σειρά κρίσιμων Ανεξάρτητων Αρχών, για τις οποίες δεν εκδηλώθηκε κάποιο φοβικό σύνδρομο περιορισμού ή ελέγχου της εκτελεστικής ή πρωθυπουργικής εξουσίας. Γύρω από την εκσυγχρονιστική ιδέα συντάχθηκαν πολλοί αξιόλογοι πνευματικοί άνθρωποι, πολιτικοί και τεχνοκράτες της εποχής, μερικοί από τους οποίους θα συμβάλουν αργότερα στη διακυβέρνηση της χώρας και μέσα από τις τάξεις του αντίπαλου κόμματος της ΝΔ – όπως συμβαίνει ακόμη και μέχρι σήμερα.
Όπως απέδειξε και η αγωνιώδης προειδοποίησή του για τον κίνδυνο δημοσιονομικού εκτροχιασμού της χώρας, εκείνον τον ταραγμένο Δεκέμβρη του 2008, είχε πηγαίο ενδιαφέρον για την πορεία του τόπου και διατύπωνε με παρρησία τις ανησυχίες και τις θέσεις του.
Φυσικά, σε όλη αυτήν την πορεία υπήρξαν και εσφαλμένες αποφάσεις και ολιγωρίες στην αντιμετώπιση προσώπων και καταστάσεων, οι οποίες οφείλονταν σε μεγάλο βαθμό στις εύθραυστες ισορροπίες που επικρατούσαν στο ΠΑΣΟΚ. Αλλά η συνολική αξιολόγηση του έργου και της πορείας του –η «σούμα» δηλαδή– είναι παραπάνω από θετική. Άφησε ένα σημαντικό θεσμικό και προοδευτικό αποτύπωμα στην πατρίδα μας, αλλά και ένα πολιτικό πρότυπο ευπρέπειας και μεθοδικότητας».
Λάμπρος Μίχος, Δικηγόρος, Δήμαρχος Αγίας Βαρβάρας
«Με θλίβει βαθύτατα η απώλεια του Κώστα Σημίτη.
Ενός πατριώτη, επιστήμονα, διανοητή, με τεράστια επάρκεια και πολύ υψηλό ήθος και κύρος.
Είμαι πολύ τυχερός που τον γνώρισα και συνεργάστηκα μαζί του και ως ιδιώτης και ως πολιτικός.
Τυχερή και η Αγία Βαρβάρα, που ωφελήθηκε πολύ την περίοδο της πρωθυπουργίας του. Τυχερή και η Ελλάδα, που έγραψε στην ιστορία της πολλά επιτεύγματα την περίοδο που τον είχε στο τιμόνι της».
Λίλιαν Μήτρου, Καθηγήτρια Πανεπιστημίου Αιγαίου
Ένα από τα πράγματα που έμαθα και συνειδητοποίησα κοντά στον Κ.Σημίτη ήταν ότι δεν πρέπει να αντιδρούμε εν θερμώ. Στα καλά, στα δύσκολα, πάντα με σχέδιο, σύνεση και καθαρές θέσεις.Δεν μπορώ συνεπώς να κάνω ακόμη ανάρτηση τιμής, απολογισμού, αποχαιρετισμού. Ωστόσο επειδή η βαθιά παρορμητική φύση μου δεν έχει ολοκληρωτικά λειανθεί από τον ορθολογισμό διαβάζω με κάποια πίκρα τις αναρτήσεις κάποιων που στον θετικό απολογισμό αισθάνονται την ανάγκη να προσθέσουν επισημάνσεις για λάθη, αδυναμίες κλπ. Μετά όμως σκέφτομαι ότι ο Κ. Σημίτης τον κριτικό ρόλο και λόγο επιζητούσε και τιμούσε με την πράξη του. Τον “βλέπω” ξανά (από εκεί ψηλά;) να χαμογελά σκωπτικά και με βαθειά κατανόηση, όπως κάποια στιγμή σε μια ιστορική συνεδρίαση κεντρικής επιτροπής.
Γιάννης Ιωαννίδης, Δικηγόρος, Πρόεδρος της Ελληνικής Ένωσης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου.
«Για τον Κώστα Σημίτη γράφονται και θα γραφούν πολλά, σε μια προσπάθεια αποτίμησης της πολιτικής ιδίως αλλά και της ανθρώπινης διαδρομής του. Δύο σημεία, επιλεκτικά, νιώθω την ανάγκη να επισημάνω σήμερα. Κατά πρώτον, ο Κώστας Σημίτης ήταν ένας πολιτικός που, ακόμα και όταν ήταν πρωθυπουργός, δηλαδή ο ισχυρότερος άνδρας της χώρας, διακρινόταν για τη σεμνότητα και διακριτικότητα του ιδιωτικού και οικογενειακού του βίου, ζώντας στο κέντρο της Αθήνας, πηγαίνοντας σινεμά και θέατρο ή σε παρουσιάσεις βιβλίων με τη γυναίκα του, χωρίς να επιφέρει αναστάτωση. Και τούτο από πραγματικό ενδιαφέρον, όχι για λόγους δημοσίων σχέσεων, εξάλλου αυτό συνέχισε να κάνει ως το τέλος της ζωής του. Μπορούσες να τον συναντήσεις να γευματίζει ή να πηγαίνει στα εγκαίνια μιας έκθεσης με οικεία του πρόσωπα. Από δε την πολιτική του διαδρομή, εκτός από τα άλλα σημαντικά, ας σημειωθεί και το εξής: Υπήρξε, επί της πρωθυπουργίας του μια περίοδος όπου στην ηγεσία της Δικαιοσύνης είχαν επιλεγεί και υπηρετούσαν ταυτόχρονα ο Στέφανος Ματθίας ως Πρόεδρος και ο Ευάγγελος Κρουσταλλάκης ως Εισαγγελέας του Αρείου Πάγου, στο δε Συμβούλιο της Επικρατείας προήδρευε ο Χρήστος Γεραρής (ενώ στο Υπουργείο Δικαιοσύνης ήταν ο Μιχάλης Σταθόπουλος). Δηλαδή, για όσους γνωρίζουν, δικαστές που διέθεταν αυτά που κυρίως μας λείπουν στη Δικαιοσύνη, ανοιχτούς ορίζοντες, επιστημοσύνη, προσωπικότητα. Να μην ξεχνάμε και το νομοθετικό έργο εκείνης της περιόδου, ιδίως στα θέματα δικαιοσύνης και κράτους δικαίου, με τη δημιουργία κρίσιμων θεσμών. Αιωνία του η μνήμη, θερμά συλλυπητήρια στην αγαπημένη του οικογένεια».
Κέβιν Φέδερστοουν, Καθηγητής London School of Economics
«Με πολλή θλίψη σημειώνεται ο σημερινός θάνατος του Κώστα Σημίτη, ενός εκ των εξαίρετων Ελλήνων πρωθυπουργών των τελευταίων δεκαετιών. Η ιστορία θα κοιτάξει με εύνοια τα πολλά επιτεύγματα των κυβερνήσεών του, αλλά όσοι τον γνώριζαν θα χειροκροτήσουν και τον καλό του χαρακτήρα: ανοιχτός, ρεαλιστής, συγκεντρωμένος, σεμνός και ενθαρρυντικός για τους άλλους. Είχα το προνόμιο να τον γνωρίσω και θα είμαι πάντα ευγνώμων για την υποστήριξη και την ενθάρρυνση που μου προσέφερε. Με μεγάλη μου χαρά απονεμήθηκε μια «τιμητική υποτροφία» εκ μέρους του LSE – του υψηλότερου βραβείου της Σχολής – σε ειδική τελετή στην Αθήνα, τον Δεκέμβριο του 2023, την οποία παρακολούθησαν πολλοί φίλοι του. Ήταν ένας περήφανος απόφοιτος του 1963. Ήταν επίσης ένθερμος υποστηρικτής του Ελληνικού Παρατηρητηρίου του LSE, και με χαρά τον φιλοξενήσαμε σε πολλές περιπτώσεις.
Η πολιτική θα παράγει πάντα αντικρουόμενες απόψεις, αλλά σήμερα είναι η στιγμή να αναγνωρίσουμε έναν από τους καλύτερους πολιτικούς της Ελλάδας: ο οποίος έδειξε ότι η μεταρρύθμιση ήταν δυνατή, έδωσε στη χώρα ένα καλύτερο πρόσωπο στον κόσμο. (…)
Θα μας λείψει πολύ. Θα πιω ένα ποτήρι από το κρασί του στη μνήμη του! Οι σκέψεις μου είναι με την οικογένειά του αυτή την ώρα…»
Νίκος Βιτώρος, Δικηγόρος
«Θα γραφούν χιλιάδες κείμενα για το πολιτικό του αποτύπωμα. Εξάλλου, η οκταετής πρωθυπουργία του, εν μέσω ιστορικών εξελίξεων, οριοθετεί μία αυτοτελή «εποχή Σημίτη».
Ποιός, όμως, θα μπορούσε να αρνηθεί στον Κώστα Σημίτη ότι, παρά τον επί δεκαετίες πρωταγωνιστικό του ρόλο στα δημόσια πράγματα, στάθηκε πάντα απέναντι στον λαϊκισμό και τη δημαγωγία;
Ποιός δεν αναγνωρίζει ότι, ακόμη και όταν γινόταν ο στόχος του πιο τοξικού αντίλογου, έμενε πάντα στην όχθη της ευπρέπειας και της μετριοπάθειας;
Θα χρειαστούμε – και πάντα θα ανατρέχουμε σε αυτήν – την αντίληψή του για την πολιτική, ως μία διαδικασία θέσης στόχων και μεθοδικής εκπλήρωσης.
Και θα θυμόμαστε, νομίζω, την υπεύθυνη στάση του με ψύχραιμη παρέμβαση στα μεγάλα ζητήματα της πατρίδας, τα πολύ κρίσιμα χρόνια που ακολούθησαν την ενεργή του πολιτική δράση.
Έθεσε ένα παράδειγμα που μόνο στον ιστορικό χρόνο θα αποτιμηθεί με ακρίβεια.
Συγκίνηση και σεβασμός».