«Θαρραλέο», αν μη τι άλλο, είναι το νέο βιβλίο του Χρήστου Ροζάκη, Ομότιμου Καθηγητή Διεθνούς Δικαίου στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, πρ. Αντιπροέδρου στο ΕΔΔΑ, «Ζώνες Εθνικής Δικαιοδοσίας στο Δίκαιο της Θάλασσας και η Ελλάδα», εκδόσεις ΝΟΜΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ.
Είναι προφανές από τις πρώτες κιόλας γραμμές του, ενώ ο κ. Ροζάκης εξομολογείται: «Από καιρό σκεφτόμουν να γράψω τις σκέψεις και τις ιδέες μου σε ένα βιβλίο που θα με αντιπροσώπευε απόλυτα. Και λέω αντιπροσώπευε, γιατί γνωρίζω ότι ιδιαίτερα σε ορισμένα σημεία οι ιδέες μου διαφέρουν από την επικρατούσα, σήμερα, στην Ελλάδα λογική. Αναγνωρίζω, λοιπόν, ότι εκπροσωπώ μια περιορισμένη ομάδα διεθνολόγων, που είναι, ωστόσο, και οι ορθόδοξοι εκπρόσωποι μιας Σχολής σκέψης, η οποία στηρίζεται στο γράμμα του δικαίου, μακριά από πολιτικές σκοπιμότητες ή άλλους υπολογισμούς που συσκοτίζουν την αλήθεια».
Ο συγγραφέας είναι ξεκάθαρος, τονίζοντας ότι στο Δίκαιο της Θάλασσας οι αλήθειες δεν είναι πολλές. Υπογραμμίζει την ευεργετική παρέμβαση της διεθνούς νομολογίας, και ειδικότερα του Διεθνούς Δικαστηρίου Δικαιοσύνης, ενώ καταδεικνύει ως ορόσημο τη Σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας του 1982, που φιλοξενούσε, μέσα σε ένα ενιαίο κείμενο όλες τις διατάξεις που είχαν σημασία για το χώρο της θάλασσας.
Όπως σημειώνει ο Καθηγητής Ροζάκης: «Η ευρεία συμμετοχή κρατών σε αυτήν (τη Σύμβαση) είχε ως αποτέλεσμα την αντιμετώπισή της από τη διεθνή κοινότητα ως ενός εγκρίτου νομικού κειμένου, σε σημείο που οι διατάξεις της έχουν μεταφερθεί και στο εθιμικό δίκαιο, δεσμεύοντας, έτσι, τόσο τα μέρη της Σύμβασης, όσο και τα μη μέρη. (…) Με τη Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας έχουμε μια ριζική μεταβολή των θεμελιωδών αντιλήψεων για το δίκαιο που διέπει τη θάλασσα στον πλανήτη μας. Με δεδομένο ότι η προηγούμενη κατάσταση, στο χώρο του Δικαίου της Θάλασσας, προσδιοριζόταν από την αρχή της ελευθερίας των θαλασσών, και τους κανόνες της ελεύθερης ναυσιπλοΐας, της ελευθερίας της αλιείας, της ελευθερίας της εκμετάλλευσης των πλουτοπαραγωγικών πόρων του βυθού, και της ελευθερίας πόντισης υποβρύχιων καλωδίων και αγωγών, μεταπίπτουμε σε μια σχετική αλλαγή προτεραιοτήτων· με κύριο επιδραστικό παράγοντα τα οικονομικά συμφέροντα της διεθνούς κοινότητας, η οποία βλέπει πιά τη θάλασσα ως τόπο πλουτισμού, με την εκμετάλλευση του θαλάσσιου πλούτου, που βρίσκεται στο υπέδαφος του βυθού και στην υδάτινη στήλη πάνω από αυτόν. Έτσι από τα αμέσως μεταπολεμικά χρόνια (εννοούμε το τέλος του δεύτερου παγκόσμιου πολέμου) παρατηρείται μια μετατόπιση του ενδιαφέροντος των κρατών από την ελευθερία των θαλασσών, ως της βασικής αρχής, στην ιδιοποίηση των θαλασσών σε μια προσπάθεια χρήσης τους για αλλότριους σκοπούς από τους αρχικούς».
Είναι συνειδητή επιλογή του συγγραφέα να περιοριστεί μόνο στις ζώνες εθνικής δικαιοδοσίας, επιλογή που ερμηνεύεται από την πεποίθησή του πως «το θέμα δεν εξαντλείται με μια μονογραφία ή ένα εγχειρίδιο, οσοδήποτε πλούσιο κι αν είναι αυτό, από αναλυτικής πλευράς». Με την ελπίδα – προσδοκία ότι το βιβλίο θα διακριθεί στο χώρο των ιδεών και της γνώσης, ο κ. Ροζάκης δεν αποκλείει στο μέλλον να συμπληρώσει το μικρό αυτό πόνημα και με το υπόλοιπο σκέλος του Δικαίου της Θάλασσας, τις ζώνες διεθνούς δικαιοδοσίας, δηλαδή τον χώρο που ακόμα βασιλεύει η αρχή της ελευθερίας των θαλασσών.
Στις σελίδες της παρούσας έκδοσης παρουσιάζονται λεπτομερειακά οι θαλάσσιες ζώνες εθνικής δικαιοδοσίας: Τα εσωτερικά ύδατα, η αιγιαλίτιδα ζώνη, η ΑΟΖ και η υφαλοκρηπίδα, παραλείποντας μια ζώνη που η Ελλάδα δεν έχει, ούτε πρόκειται να αποκτήσει, τη συνορεύουσα ζώνη
Στις σελίδες της παρούσας έκδοσης παρουσιάζονται λεπτομερειακά οι θαλάσσιες ζώνες εθνικής δικαιοδοσίας: Τα εσωτερικά ύδατα, η αιγιαλίτιδα ζώνη, η ΑΟΖ και η υφαλοκρηπίδα, παραλείποντας μια ζώνη που η Ελλάδα δεν έχει, ούτε πρόκειται να αποκτήσει, τη συνορεύουσα ζώνη. «Στη ζώνη αυτή, η οποία ξεκινάει από το εξωτερικό όριο της αιγιαλίτιδας, το παράκτιο κράτος ασκεί δικαιώματα ελέγχου με σκοπό την εφαρμογή της υγειονομικής, τελωνειακής, δημοσιονομικής και μεταναστευτικής διοικητικής νομοθεσίας. Σε χώρους όπως το Αιγαίο Πέλαγος, όπου οι αποστάσεις είναι σχετικά μικρές, μια τέτοια ζώνη ή δεν μπορεί να υπάρχει, ή η αναγκαιότητα της είναι άκρως περιορισμένη», εξηγεί ο κ. Ροζάκης.
Σε κάθε ζώνη εθνικού ενδιαφέροντος, και πάντως όπου κρίνεται απαραίτητο, μνεία γίνεται και για τα επικρατούντα στην Ελλάδα, κατά τρόπον ώστε να παρέχεται στον αναγνώστη πλήρης εικόνα του πραγματικού καθεστώτος που υπάρχει, ή μπορεί να υπάρξει στο μέλλον για τις εθνικές ζώνες δικαιοδοσίας.
Ο Καθηγητής καθιστά δε σαφές ότι «στις ζώνες δικαιοδοσίας (…) περιλαμβάνουμε και τις ζώνες κυριαρχίας ή σχετικής κυριαρχίας (στην πρώτη περίπτωση καταλέγονται τα εσωτερικά ύδατα, στη δεύτερη η αιγιαλίτιδα ζώνη), οι οποίες δεν παύουν να είναι και ζώνες κυριαρχίας, αφού στο μείζον (στην κυριαρχία) περιλαμβάνεται και το έλασσον. Πάντως, θα πρέπει να τονιστεί ότι στην περίπτωση της Ελλάδας, οι μόνες ζώνες που είναι δεδομένες είναι τα εσωτερικά ύδατα, και η αιγιαλίτιδα ζώνη των 6 ν.μ. Πέρα από αυτές οι άλλες ζώνες δεν έχουν οριοθετηθεί, και οποιαδήποτε συζήτηση γι’ αυτές (ηπειρωτική υφαλοκρηπίδα, αποκλειστική οικονομική ζώνη) αποτελεί διεκδίκηση, και όχι δικαίωμα. Η διεκδίκηση θα μετατραπεί σε δικαίωμα μόνο στην περίπτωση οριοθέτησης τους με τις γειτονικές της χώρες, και πιο συγκεκριμένα την Τουρκία και την Αίγυπτο (με την οποία έχει, ως τα τώρα επιτευχθεί μερική οριοθέτηση με συμφωνία)».
Αξίζει να σημειωθεί ότι παρά το γεγονός ότι το βιβλίο πραγματεύεται ζητήματα που άπτονται του διεθνούς δικαίου, εντούτοις περιβάλλεται διακριτικά από μια προσωπική αύρα, αναδιδόμενη από την αφιέρωσή του: «Στη μνήμη του Κωνσταντίνου Σημίτη». Όπως εξηγεί ο συγγραφέας στις σελίδες του: «Του μεγάλου αυτού άνδρα και Πρωθυπουργού της χώρας, και κυριότατα αγαπητού φίλου, ο οποίος με την αγαπημένη του σύζυγο Δάφνη, με περιέλαβαν, για πενήντα, περίπου χρόνια με τη φιλία τους και την εμπιστοσύνη τους».
Δείτε την έκδοση εδώ.