Έντονο κοινωνικό πρόσημο είχε η συζήτηση που έλαβε χώρα σήμερα, Δευτέρα 4 Νοεμβρίου, στο Α΄ Τμήμα του ΣτΕ (με Πρόεδρο την Αντιπρόεδρο Άννα Καλογεροπούλου και Εισηγήτρια τη Σύμβουλο Επικρατείας Μαρίνα -Αλεξάνδρα Τσακάλη), ως προς το αν μπορούν να χορηγούνται δυο συντάξεις στο ίδιο πρόσωπο. Κατά τη συζήτηση της υπόθεσης μικρή ομάδα συνταξιούχων, εκπροσώπων Σωματείων και Συλλόγων, παρέμεινε έξω από το δικαστικό Μέγαρο.
Μέχρι σήμερα, στους συνταξιούχους χηρείας, οι οποίοι δικαιούνταν ταυτόχρονα και σύνταξη για διαφορετική αιτία, χορηγείτο διπλή εθνική σύνταξη.
Ειδικότερα, συζητήθηκαν τρεις αιτήσεις ακύρωσης επτά Συλλόγων συνταξιούχων, που ζητούν να ακυρωθεί το υπ΄ αριθμ. Φ80000/Δ17/109302/30.12.2021 έγγραφο του Υφυπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων Παναγιώτη Τσακλόγλου, αναφορικά με το ζήτημα «εθνική σύνταξη και κατώτατα όρια σε περίπτωση σώρευσης – Συντάξεις χηρείας μετά την πρώτη τριετία».
Το προσβαλλόμενο έγγραφο ερμηνεύει τη σχετική διάταξη του νόμου 4387/2016, σύμφωνα με την οποία ο δικαιούχος περισσοτέρων συντάξεων λαμβάνει μόνο μία εθνική σύνταξη – ισχύει ακόμη και στην περίπτωση που κάποιος δικαιούται σύνταξη λόγω θανάτου (χηρείας) και σύνταξη για διαφορετική αιτία (λόγω γήρατος ή αναπηρίας ή θανάτου).
Η Εισηγήτρια επεσήμανε, πάντως, ότι «ανακύπτει το ζήτημα αν το προσβαλλόμενο έγγραφο, ενόψει του περιεχομένου του, συνιστά απλή ερμηνευτική εγκύκλιο χωρίς εκτελεστό χαρακτήρα ή, αν –αντιθέτως- θέτει νέες ρυθμίσεις, και, ως εκ τούτου, αποτελεί στην ουσία εκτελεστή κανονιστική πράξη, η οποία, εφόσον δεν δημοσιεύθηκε στην ΕτΚ, είναι ανυπόστατη και ακυρωτέα για λόγους ασφάλειας δικαίου».
Η Εισηγήτρια επεσήμανε, πάντως, ότι «ανακύπτει το ζήτημα αν το προσβαλλόμενο έγγραφο, ενόψει του περιεχομένου του, συνιστά απλή ερμηνευτική εγκύκλιο χωρίς εκτελεστό χαρακτήρα ή, αν –αντιθέτως- θέτει νέες ρυθμίσεις, και, ως εκ τούτου, αποτελεί στην ουσία εκτελεστή κανονιστική πράξη, η οποία, εφόσον δεν δημοσιεύθηκε στην ΕτΚ, είναι ανυπόστατη και ακυρωτέα για λόγους ασφάλειας δικαίου».
Μέχρι σήμερα, στους συνταξιούχους χηρείας, οι οποίοι δικαιούνταν ταυτόχρονα και σύνταξη για διαφορετική αιτία, χορηγείτο διπλή εθνική σύνταξη.
Συγκεκριμένα, στις προηγούμενες εγκυκλίους του Υπουργείου, καθώς και στην από 5.2.2018 εγκύκλιο του ΕΦΚΑ, αναφερόταν ότι «όταν υπάρχει ταυτόχρονα δικαίωμα σε σύνταξη λόγω θανάτου και σε σύνταξη που καταβάλλεται για διαφορετική αιτία (λόγω γήρατος ή αναπηρίας), τα δύο δικαιώματα στην εθνική σύνταξη και ο υπολογισμός του ποσού της αντιμετωπίζονται αυτοτελώς, δηλαδή είναι επιτρεπτό να χορηγηθεί εθνική σύνταξη για κάθε δικαίωμα».
Το δια ταύτα
Το επίμαχο έγγραφο προβλέπει ότι:
α) δεν έχει αναδρομική ισχύ (επομένως, η μη χορήγηση της δεύτερης εθνικής σύνταξης εφαρμόζεται στις συντάξεις χηρείας που απονέμονται μετά την 1.1.2022),
β) οι ήδη καταβαλλόμενες στους συνταξιούχους λόγω θανάτου διπλές εθνικές συντάξεις θα συνεχίζουν να καταβάλλονται ως προσωπική διαφορά και
γ) τα επιπλέον ποσά εθνικών συντάξεων που καταβλήθηκαν, δεν αναζητούνται.
Κατά τη σημερινή συζήτηση, οι δικηγόροι των συνταξιούχων υποστήριξαν ότι η προσβαλλόμενη πράξη παραβιάζει την αρχή της καλής νομοθέτησης, την αρχή της ασφάλειας του δικαίου, καθώς και ότι αντίκειται στις διατάξεις των άρθρων 4 και 22 του Συντάγματος, στο άρθρο 1 του Πρώτου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου της ΕΣΔΑ, στην αρχή της προστατευόμενης εμπιστοσύνης του διοικουμένου και στη συνταγματική αρχή της αναλογικότητας.
Από την πλευρά του, το αρμόδιο Υπουργείο υποστήριξε ότι η προσβαλλόμενη εγκύκλιος είναι αμιγώς ερμηνευτική, εφόσον αποκαθιστά την ορθή εφαρμογή των σχετικών διατάξεων του άρθρου 7 του ν. 4387/2016, και ότι η διπλή εθνική σύνταξη δεν μπορεί να δικαιολογηθεί επί σώρευσης σύνταξης θανάτου με άλλη σύνταξη, εφόσον έχει νομοθετηθεί και χορηγείται κατώτατο όριο σύνταξης θανάτου.
Το ΣτΕ επιφυλάχθηκε να εκδώσει την απόφασή του.