Την «δικαίωση» του Νίκου Κοτζιά αποφάσισε σήμερα το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου στη δικαστική διαμάχη που είχε με το περιοδικό ”Athens Review of Books“. Το Δικαστήριο του Στρασβούργου συμφώνησε με την ελληνική Δικαιοσύνη, η οποία είχε κρίνει ότι οι φράσεις, που χαρακτήριζαν τον Νίκο Κοτζιά ως «Γκαουλάιτερ του Σταλινισμού» και υποστηρικτή του καθεστώτος Χόνεκερ, ήταν υπερβολικές και δεν τεκμηριώνονταν από επαρκή αποδεικτικά στοιχεία.
Η υπόθεση ξεκίνησε το 2010 όταν οι προσφεύγοντες, εκδότες του περιοδικού “The Athens Review of Books”, δημοσίευσαν άρθρο που επέκρινε τον πολιτικό και καθηγητή πανεπιστημίου Νίκο Κοτζιά. Το άρθρο περιείχε αυστηρές εκφράσεις, περιγράφοντας τον κ. Κοτζιά, μεταξύ άλλων, ως «Γκαουλάιτερ του Σταλινισμού». Αυτές οι φράσεις υποστήριζαν ότι ο κ. Κοτζιάς είχε υποστηρίξει το καθεστώς της Ανατολικής Γερμανίας, γεγονός που ο ίδιος αμφισβήτησε. Ο κ. Κοτζιάς προσέφυγε στα ελληνικά δικαστήρια, διεκδικώντας αποζημίωση για συκοφαντική δυσφήμιση. Μετά από μακροχρόνια δικαστική διαμάχη, τα ελληνικά δικαστήρια τάχθηκαν υπέρ του κ. Κοτζιά, επιδικάζοντας αποζημίωση 10.000 ευρώ, καθώς έκριναν ότι οι φράσεις που χρησιμοποιήθηκαν στο άρθρο αποτελούσαν αβάσιμες κατηγορίες και υπερέβαιναν τα όρια της νόμιμης κριτικής.
Για τους εκδότες του περιοδικού ακολούθησε ο δρόμος της προσφυγής στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, με το επιχείρημα ότι η απόφαση των ελληνικών δικαστηρίων παραβίαζε το δικαίωμά τους στην ελευθερία έκφρασης, όπως αυτό προστατεύεται τη Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Υποστήριξαν ότι οι δηλώσεις τους ήταν αξιολογικές κρίσεις για ένα δημόσιο πρόσωπο και ζήτημα πολιτικού ενδιαφέροντος και ότι ενήργησαν καλόπιστα, χωρίς να έχουν πρόθεση δυσφήμισης.
Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο εξέτασε την υπόθεση, αναγνωρίζοντας τη λεπτή ισορροπία που απαιτείται ανάμεσα στην ελευθερία του Τύπου και την προστασία της φήμης. Στη νομολογία του, το Δικαστήριο έχει επανειλημμένα τονίσει ότι οι δημοσιογράφοι έχουν δικαίωμα να κάνουν αυστηρή κριτική, ιδίως προς τα δημόσια πρόσωπα, αλλά ότι η ελευθερία αυτή συνοδεύεται από συγκεκριμένες ευθύνες. Το Δικαστήριο επανέλαβε ότι όταν οι δημοσιογράφοι προβαίνουν σε δημόσιες κατηγορίες, οφείλουν να διασφαλίζουν την αλήθεια και αξιοπιστία των ισχυρισμών τους, όπως επίσης ότι όσο πιο σοβαρή είναι μια κατηγορία, τόσο πιο στιβαρή πρέπει να είναι η πραγματική βάση που την υποστηρίζει.
Το Δικαστήριο του Στρασβούργου διαπίστωσε ότι εκφράσεις όπως «Γκαουλάιτερ του Σταλινισμού», «θαυμαστής και υποστηρικτής του καθεστώτος Χόνεκερ» και «μεταλλαγμένος κήρυκας του Χόνεκερ» είναι αξιολογικές κρίσεις που θέτουν το ερώτημα κατά πόσο στηρίζονται σε επαρκή πραγματικά δεδομένα. Τελικώς, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι δηλώσεις των προσφευγόντων ήταν υπερβολικές, χωρίς να συνοδεύονται από τεκμηρίωση. Πιο συγκεκριμένα, οι φράσεις που χρησιμοποιήθηκαν θεωρήθηκαν ότι ξεπερνούσαν τα όρια της υπεύθυνης δημοσιογραφίας. Έτσι, λοιπόν, έκρινε ότι η αποζημίωση που επιδικάστηκε, ύψους 10.000 ευρώ, ήταν ανάλογη προς την προσβολή της φήμης του και κατ’ επέκταση δεν συνιστούσε δυσανάλογη επιβάρυνση για τους προσφεύγοντες.