Η ΝΟΜΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ διοργάνωσε την Πέμπτη 12 Δεκεμβρίου 2024 την επιστημονική εκδήλωση με τίτλο «Ειδικά Σχέδια Χωρικής Ανάπτυξης Στρατηγικών Επενδύσεων», με αφορμή την έκδοση της μονογραφίας της κας Αιμιλίας Γανταδάκη, Δικηγόρου και απόφοιτης του ΠΜΣ «Δίκαιο Περιβάλλοντος» (Νομική Σχολή ΕΚΠΑ).
Το βιβλίο, που εξετάζει τα Ειδικά Σχέδια Χωρικής Ανάπτυξης Στρατηγικών Επενδύσεων (ΕΣΧΑΣΕ), αποτελεί μία σημαντική συμβολή στην κατανόηση των πολεοδομικών, περιβαλλοντικών και νομικών ζητημάτων που ανακύπτουν κατά την υλοποίηση στρατηγικών επενδύσεων στην Ελλάδα. Η συγγραφέας προσεγγίζει τα ΕΣΧΑΣΕ ως εργαλεία στρατηγικής ανάπτυξης, αναλύοντας τη νομοθεσία, τις διαδικασίες και τα κίνητρα που δίνονται στους επενδυτές, προσφέροντας παράλληλα μια σφαιρική επισκόπηση της νομολογίας και των προκλήσεων που αντιμετωπίζονται στην πράξη.
Η συζήτηση συντονίστηκε από τον κ. Κωνσταντίνο Δεριζιώτη, Ιδρυτή και CEO της εταιρείας “KSD Business Solutions S.A.” και εκδότη του περιοδικού «ΧΡΗΜΑ & ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ», μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Αθηνών. Ανάμεσα στους ομιλητές ήταν η κα Γλυκερία Σιούτη, Ομότιμη Καθηγήτρια Διοικητικού Δικαίου και Δικαίου Περιβάλλοντος από τη Νομική Σχολή Αθηνών, ο κ. Χρήστος Ντουχάνης, Αντιπρόεδρος του Συμβουλίου της Επικρατείας, ο κ. Δημήτρης Οικονόμου, Ομότιμος Καθηγητής Πολεοδομίας και Χωροταξίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και πρώην Υφυπουργός του ΥΠΕΝ, καθώς και ο κ. Μανώλης Κουτέλιας, Επικεφαλής του Τμήματος Επενδυτικών Έργων της “Noisis Development Consultant S.A.”. Η εκδήλωση, που πραγματοποιήθηκε στην αίθουσα «Χάρης Καρατζάς» της Νομικής Βιβλιοθήκης, αποτέλεσε μία εξαιρετική ευκαιρία για επιστημονική συζήτηση και ανάλυση του θεσμού των Ειδικών Σχεδίων Χωρικής Ανάπτυξης Στρατηγικών Επενδύσεων, εξετάζοντας τη νομική, πολεοδομική και περιβαλλοντική διάστασή τους, καθώς και τις προκλήσεις και ευκαιρίες που αναδύονται στην υλοποίησή τους.
Τα ΕΣΧΑΣΕ αποτελούν ειδικά πολεοδομικά εργαλεία που στοχεύουν στην υλοποίηση στρατηγικών επενδύσεων στην Ελλάδα. Μέσω αυτών καθορίζονται όροι δόμησης και χρήσεις γης, ενώ ταυτόχρονα η διαδικασία συνοδεύεται από Στρατηγικές Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ). Η παρούσα έκδοση επικεντρώνεται στην ανάλυση των ΕΣΧΑΣΕ ως εργαλείων προσέλκυσης στρατηγικών επενδύσεων, εξετάζοντας ταυτόχρονα το νομοθετικό πλαίσιο που τα διέπει και τη νομολογιακή τους αντιμετώπιση, αναλύοντας τις 10 στρατηγικές επενδύσεις που έχουν εκπονηθεί με τη χρήση αυτών των εργαλείων.
Τα ΕΣΧΑΣΕ, όπως και τα ΕΣΧΑΔΑ, θεσπίστηκαν κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης με στόχο την ενίσχυση της οικονομικής βιωσιμότητας της χώρας, μέσω της προσέλκυσης επενδύσεων. Στο πλαίσιο αυτό, στους επενδυτές παρέχονται κίνητρα για την ένταξή τους σε καθεστώς στρατηγικών επενδύσεων, τα οποία περιλαμβάνουν φορολογικές ελαφρύνσεις, κίνητρα για την απλοποίηση και επιτάχυνση των διαδικασιών αδειοδότησης, καθώς και δυνατότητες χωροθέτησης μέσω ειδικών σχεδίων χωρικής ανάπτυξης (ΕΣΧΑΣΕ) που επιτρέπουν πολεοδομικές παρεκκλίσεις.
Η ιστορική εξέλιξη της νομοθεσίας για τις στρατηγικές επενδύσεις ξεκινά με τον Ν 3894/2010, ο οποίος έθεσε τις βάσεις για τη στρατηγική προσέλκυση επενδύσεων, και συνεχίζεται με τον Ν 3986/2011 που προβλέπει τα ΕΣΧΑΔΑ και τη δημιουργία του ΤΑΙΠΕΔ. Με τον Ν 4146/2013 εισήχθη η έννοια των ΕΣΧΑΣΕ, τα οποία αναπτύχθηκαν με αναλογική εφαρμογή των διατάξεων για τα ΕΣΧΑΔΑ. Στη συνέχεια, με τροποποιήσεις το 2019 και το 2021 (Ν 4608/2019 και Ν 4864/2021), διευρύνθηκε σημαντικά η έννοια των στρατηγικών επενδύσεων, ενώ παράλληλα συστηματοποιήθηκαν οι διαδικασίες και οι διατάξεις του προηγούμενου νομοθετικού πλαισίου.
Παρά την έμφαση στις στρατηγικές επενδύσεις μέσω των ΕΣΧΑΣΕ, η έκδοση αναλύει και τα γενικότερα ζητήματα του δικαίου των στρατηγικών επενδύσεων, τη διαδικασία που ακολουθείται, και την συγκριτική επισκόπηση των ΕΣΧΑΣΕ με άλλα εργαλεία χωρικού σχεδιασμού, όπως τα ΕΣΧΑΔΑ και τα ΕΠΣ, αναδεικνύοντας ταυτόχρονα περιβαλλοντικά και πολεοδομικά ζητήματα που ανακύπτουν. Η διαδικασία υλοποίησης στρατηγικών επενδύσεων περιλαμβάνει τρία βασικά στάδια: το πρώτο, όπου ο επενδυτής υποβάλλει αίτηση στην Enterprise Greece για υπαγωγή στο καθεστώς στρατηγικών επενδύσεων και γίνεται η γνωμοδότηση για τη στρατηγική ένταξη της επένδυσης, το δεύτερο, που αφορά την εκπόνηση του ΕΣΧΑΣΕ και τη διαβούλευση για τη ΣΜΠΕ, και το τρίτο, που αφορά τη χωροθέτηση και την περιβαλλοντική αδειοδότηση με την έκδοση της σχετικής ΚΥΑ.
Η νομική φύση των ΕΣΧΑΣΕ καθορίστηκε από το νομοθέτη ως πολεοδομικά εργαλεία πρώτου επιπέδου, ισόκυρα με άλλα τοπικά ή ειδικά πολεοδομικά εργαλεία. Παρά τη σύνδεση τους με τα ΕΣΧΑΔΑ, τα ΕΣΧΑΣΕ αποτελούν μια sui generis κατηγορία χωρικού σχεδιασμού, καθώς ακολουθούν μια ειδική διαδικασία έγκρισης και συνδέονται άμεσα με την αναπτυξιακή και επενδυτική στόχευση. Στο πλαίσιο αυτό, η έκδοση αναλύει τη νομολογιακή αντιμετώπιση των ΕΣΧΑΣΕ από το Συμβούλιο της Επικρατείας, με παραδείγματα 10 στρατηγικών επενδύσεων, όπως οι ΙΤΑΝΟΣ ΓΑΙΑ, ΚILLADA HILLS, ΣΚΟΡΠΙΟΣ, ELOUNDA HILLS, BLUE IRIS ΜΥΚΟΝΟΣ και άλλες. Αυτές οι επενδύσεις υπήρξαν αντικείμενα προληπτικού ελέγχου από το ΣτΕ, το οποίο εκτίμησε τα νομοθετικά και περιβαλλοντικά ζητήματα που προέκυψαν κατά την εφαρμογή των ΕΣΧΑΣΕ.
Τέλος, όπως ανέφεραν οι ομιλητές στο πλαίσιο της βιβλιοπαρουσίασης, η συνολική θεώρηση των ΕΣΧΑΣΕ αναδεικνύει την πολυπλοκότητα και τη σημασία αυτών των εργαλείων για την ανάπτυξη στρατηγικών επενδύσεων, αποδεικνύοντας ότι για την κατανόηση της πλήρους δυναμικής τους, απαιτείται μια συνθετική προσέγγιση που συνδυάζει νομικά και πολεοδομικά δεδομένα.
Βρείτε την έκδοση εδώ