Το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες (ΕΣΠ) διοργάνωσε χτες, 16 Ιανουαρίου 2025, στον Δικηγορικό Σύλλογο Αθηνών συνέντευξη Τύπου με θέμα: Η καταδικαστική απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ) κατά της Ελλάδας για υπόθεση pushback. Η απόφαση αυτή, η πρώτη καταδίκη της Ελλάδας από το ΕΔΔΑ για περιστατικό επαναπροώθησης, αποτελεί ορόσημο και φέρνει στο προσκήνιο σημαντικά ζητήματα σχετικά με το κράτος δικαίου στην χώρα μας.
Στη συνέντευξη Τύπου, οι δικηγόροι του ΕΣΠ Μαρία Παπαμηνά, Αλέξανδρος Κωνσταντίνου και Κλοτίλδη Προύντζου παρουσίασαν τα βασικά σημεία της απόφασης και τόνισαν τις ευρύτερες επιπτώσεις της. Σημαντικές παρεμβάσεις έκαναν επίσης ο Παύλος Ελευθεριάδης, Καθηγητής Νομικών Σπουδών στο NYU Abu Dhabi και δικηγόρος στο γραφείο Francis Taylor Building στο Λονδίνο, και ο Ηλίας Τσαμπαρδούκας, Επόπτης του Μηχανισμού Καταγραφής Περιστατικών Άτυπων Αναγκαστικών Επιστροφών της Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΕΔΑ).
Μετά τη συνέντευξη Τύπου οι συμμετέχοντες έκαναν τις ακόλουθες δηλώσεις:
Μαρία Παπαμηνά, Συντονίστρια Νομικής Υπηρεσίας ΕΣΠ
«Πρόκειται για μια εμβληματική απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Η αναγνώριση από το Δικαστήριο ότι οι επαναπροωθήσεις αποτελούν συστηματική πρακτική των ελληνικών αρχών αποτελεί δικαίωση για τα χιλιάδες θύματα, που καταγγέλλουν, επί σειρά πολλών ετών, αυτήν την παράνομη πρακτική. Οι ελληνικές αρχές οφείλουν να σταματήσουν επιτέλους τις επαναπροωθήσεις και η ελληνική δικαιοσύνη να αποδώσει επιτέλους ευθύνες στους υπαίτιους τέτοιων πολιτικών και πρακτικών, που παραβιάζουν το διεθνές και ελληνικό δίκαιο και αποτελούν σοβαρό πλήγμα για το κράτος δικαίου στην Ελλάδα».
Κλοτίλδη Προύντζου, Δικηγόρος ΕΣΠ
«Το ΕΔΔΑ καταλήγει ότι “η υπόθεση της προσφεύγουσας αποτελεί απλώς μία από τις πολλές περιπτώσεις που καταδεικνύουν την αναποτελεσματικότητα της ποινικής οδού όσον αφορά τις καταγγελίες επαναπροώθησης”. Αυτή η παραδοχή είναι ανησυχητική για την απονομή της δικαιοσύνης στην Ελλάδα και αναδεικνύει τα σημαντικά κενά και ελλείψεις στη διερεύνηση των ποινικών καταγγελιών που αφορούν επαναπροωθήσεις από τις ελληνικές αρχές. Η καταδίκη αυτή της Ελλάδας από το ΕΔΔΑ επιτάσσει την ενδελεχή και αποτελεσματική διερεύνηση των σχετικών καταγγελιών και την απόδοση ευθυνών».
Αλέξανδρος Κωνσταντίνου, Δικηγόρος ΕΣΠ
«Η απόφαση του Δικαστηρίου μπορεί να αποτελέσει την αφετηρία για να τεθεί ένα όριο σε μια πρακτική, η οποία -όπως διαπίστωσε το Δικαστήριο- είναι συστηματική, είναι παράνομη και εκθέτει σε σοβαρό κίνδυνο ανθρώπινες ζωές. Είναι ταυτόχρονα μια σημαντική υπενθύμιση των υποχρεώσεων των ελληνικών αρχών, και εν γένει των ευρωπαϊκών κρατών, έναντι των προσώπων που αναζητούν προστασία σε ευρωπαϊκό έδαφος αλλά και μια υπενθύμιση της σημαντικής ανεπάρκειας της ελληνικής δικαιοσύνης να διερευνήσει αποτελεσματικά καταγγελίες για επαναπροωθήσεις».
Ηλίας Τσαμπαρδούκας, Επόπτης του Μηχανισμού Καταγραφής Περιστατικών Άτυπων Αναγκαστικών Επιστροφών, ΕΕΔΑ
«Η απόφαση αυτή έχει ευρύτερες επιπτώσεις πέραν της συγκεκριμένης υπόθεσης. Αναγνωρίζει τη συστηματική πρακτική επαναπροωθήσεων από τις ελληνικές αρχές και υπογραμμίζει εμφατικά την ανάγκη για διαφανείς και ανεξάρτητες έρευνες σχετικά με τις καταγγελίες για επαναπροωθήσεις και για τη λήψη μέτρων που διασφαλίζουν την πλήρη συμμόρφωση της Ελλάδας με την αρχή της μη επαναπροώθησης».
Παύλος Ελευθεριάδης, Καθηγητής Νομικών Σπουδών στο NYU Abu Dhabi και δικηγόρος στο γραφείο Francis Taylor Building στο Λονδίνο
“Η απόφαση αποτελεί δικαίωση τόσο για τα θύματα όσο και για τους υπερασπιστές ανθρωπίνων δικαιωμάτων που έχουν λοιδωρηθεί ή και στοχοποιηθεί για τις παρεμβάσεις τους. Είναι επίσης τρομερά ανησυχητική η παραδοχή του ΕΔΔΑ ότι υπάρχει συστηματικό παρακράτος στην Ελλάδα. Αυτό σημαίνει ότι στη χώρα μας παρατηρείται πλήρης κατάρρευση του κράτους δικαίου. Το δικαστήριο μας θέτει, επίσης, μια αμείλικτη ερώτηση: ποιός είναι ο επικεφαλής αυτού του παρακράτους; Κάποιος ελεύθερος επαγγελματίας κακοποιός που έχει ελέγξει τα σώματα ασφαλείας; Κάποιος από το εσωτερικό του κράτους, πχ η ΕΥΠ ή το λιμενικό. Ή μήπως – το χειρότερο ενδεχόμενο – είναι κάποιο πολιτικό πρόσωπο μέσα στην κυβέρνηση; Η ελληνική δικαιοσύνη πρέπει επειγόντως να αναζητήσει την απάντηση”.