Με ιδιαίτερη λαμπρότητα, σε μια κατάμεστη αίθουσα, πραγματοποιήθηκε τη Δευτέρα, 4 Νοεμβρίου 2024, στη Μεγάλη Αίθουσα του Πανεπιστημίου Αθηνών η τελετή αναγόρευσης του Καθηγητή Dr. Stefan Grundmann σε επίτιμο διδάκτορα της Νομικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.
Εξέχων ακαδημαϊκός και διεθνής επιστήμονας: Ο Καθηγητής Stefan Grundmann έχει υπηρετήσει ως Κοσμήτορας και Καθηγητής Ιδιωτικού και Εμπορικού Δικαίου στο Πανεπιστήμιο Humboldt του Βερολίνου, καθώς και ως Καθηγητής Διακρατικού Δικαίου και Θεωρίας στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο της Φλωρεντίας (European University Institute). Αναγνωρισμένος νομικός και διανοούμενος, διακρίνεται για την πολυσχιδή προσφορά του στην ευρωπαϊκή νομική σκέψη και την ευρεία ακαδημαϊκή του επιρροή. Η πνευματική του πορεία δεν περιορίζεται εντός των τειχών της νομικής επιστήμης, αλλά διαχέεται σε ευρύτερα πεδία όπως η φιλοσοφία και η ηθική, αλλά και η αρχιτεκτονική, η ποίηση, η ζωγραφική, εμπλουτίζοντας την επιστημονική σκέψη με οικουμενικές αξίες. Η διδασκαλία του αποσκοπεί σε κάτι πολύ πιο ουσιαστικό από τη στενή ακαδημαϊκή γνώση: στη βαθιά κατανόηση και συνεχή βελτίωση της ανθρώπινης ύπαρξης. Όπως έλεγε και ο Αριστοτέλης: «Ὁ νόμος ἄνευ πάθους ἐστίν ὁ λόγος». Με το έργο του, ο καθηγητής Grundmann ενσαρκώνει αυτήν την αρχαία σοφία, προάγοντας έναν τρόπο σκέψης που αναζητά την αλήθεια, την ηθική και την υπεράσπιση του δικαίου. Αναμφισβήτητα, αποτελεί πρότυπο αφοσίωσης στην επιστήμη και την πνευματική αναζήτηση, διασχίζοντας σύνορα και επιστημονικούς κλάδους, και συμβάλλοντας έτσι σε ένα έργο διεθνούς εμβέλειας και σημασίας.
Ο Καθηγητής Grundmann έχει λάβει σειρά διακρίσεων, μεταξύ των οποίων βραβείο για τη διδακτορική του διατριβή και την υφηγεσία του από τη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου του Μονάχου και υποτροφίες από το Ίδρυμα Studienstiftung des deutschen Volkes και την DAAD. Ως επισκέπτης καθηγητής, έχει διδάξει σε σημαντικά πανεπιστήμια όπως το King’s College του Λονδίνου, το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, το NYU και το Χάρβαρντ, ενισχύοντας τη διεθνή ακαδημαϊκή του επιρροή. Έχει διατελέσει σύμβουλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη μεταφορά κοινοτικών οδηγιών και εξωτερικός σύμβουλος του Λαϊκού Κογκρέσου της Κίνας σε θέματα επενδυτικού δικαίου και νομοθεσίας των trust, με συνεχιζόμενες επαφές και συνεργασίες.
Το ακαδημαϊκό του έργο και η πολυσχιδής προσέγγιση στο δίκαιο: Στο πλούσιο ακαδημαϊκό του έργο, ο Grundmann αναδεικνύει την ανάγκη σύγκλισης του ευρωπαϊκού δικαίου και την καινοτόμο προσέγγιση στο ιδιωτικό δίκαιο. Το βιβλίο του New Private Law Theory εισάγει μια ριζοσπαστική προσέγγιση, με έμφαση στη χρήση διαφορετικών μεθοδολογιών, όπως η οικονομική ανάλυση, η κοινωνιολογία και η φιλοσοφία, αποκαλύπτοντας την πολυδιάστατη φύση του δικαίου. Το βιβλίο του υπερβαίνει τα παραδοσιακά πλαίσια, προτείνοντας μια δυναμική θεώρηση του ιδιωτικού δικαίου που αφουγκράζεται τις κοινωνικές και οικονομικές εξελίξεις. Με αυτόν τον τρόπο, αμφισβητεί κατεστημένες αντιλήψεις και προτείνει μια νέα, ευέλικτη και προοδευτική νομική σκέψη, επανακαθορίζοντας το πλαίσιο της επιστήμης του ιδιωτικού δικαίου στον 21ο αιώνα. Ειδικότερα, παραμένει αταλάντευτα αφοσιωμένος στην ανάπτυξη της θεωρίας του ιδιωτικού δικαίου, με κεντρικές αξίες τη δικαιοσύνη και την ισότητα. Στο μνημειώδες έργο του “New Private Law Theory”, ο Grundmann διερευνά τη διαρκή εξέλιξη ενός δικαίου που δεν αποσκοπεί απλώς στη διευθέτηση διαφορών, αλλά προωθεί ενεργά τη βιωσιμότητα και την κοινωνική ισότητα. Με αυτόν τον τρόπο, συνδέει το ιδιωτικό δίκαιο με τις πιο πιεστικές κοινωνικές ανάγκες της εποχής μας, αναδεικνύοντας τον ρόλο του ως πυλώνα κοινωνικής δικαιοσύνης και ηθικής ευθύνης. Παράλληλα, το European Company Law εστιάζει σε θέματα εταιρικής διακυβέρνησης, λογιστικού δικαίου και διασυνοριακής κινητικότητας ευρωπαϊκών τύπων εταιρειών. Στο σημαντικό έργο του Τραπεζικό Δίκαιο αναμόρφωσε το τραπεζικό δίκαιο του Καθηγητή Canaris σε ένα μοντέρνο και δομημένο κείμενο ανταποκρινόμενο στις εξελίξεις της εποχής συγγραφής του. Εντοπίζει την ισορροπία μεταξύ αφενός μεν της ιδιωτικής αυτονομίας και ελευθερίας της τραπεζικής σύμβασης, αφετέρου δε της ανάγκης εποπτείας της αγοράς. Άλλα αξιομνημόνευτα έργα του αποτελούν το The Law of Fiduciary Relationships και European Contract Law και εκατοντάδες δημοσιεύσεις σε νομικά περιοδικά. O Grundmann έχει γράψει, κυρίως σε συνεργασία με μαθητές του, μία σειρά από βιβλία-συλλογικούς τόμους που είναι θεμελιώδη και αποτελούν καταστατικό χάρτη για τη μελέτη ειδικών θεματικών του ιδιωτικού δικαίου στον 21ο αιώνα. Τα έργα αυτά διακρίνονται για τη σαφήνεια και την καθαρότητα με την οποία προσδιορίζουν τις κρίσιμες διαστάσεις των ζητημάτων που πραγματεύονται. Χαρακτηριστικό είναι ότι σε αυτά τα έργα το πρώτο κεφάλαιο-εισαγωγή έχει πάντα τον τίτλο “architecture”, παραπέμποντας στην προσφιλή του ενασχόληση με τη θεωρία της αρχιτεκτονικής, της τέχνης που ορίζει τον τρόπο που κινούμαστε σε έναν χώρο˙ εν προκειμένω, στον ιδεατό χώρο της νομικής θεωρίας. Μεταξύ αυτών των τόμων μπορούμε να ξεχωρίσουμε τα: European Contract Law in the Digital Age, European Contract Law and the Creation of Norms, Theories of Choice – The Social Science and the Law of Decision Making, και European Sales Law.
Οραματιστής με το βλέμμα στραμμένο στο μέλλον: Ακόμη σημαντικότερα είναι όσα διαβλέπει και οργανώνει ώστε να προκύψουν στο μέλλον. Ο Grundmann είναι οραματιστής και βλέπει την μετακίνηση του επιστημονικού διαλόγου σε δύο κατευθύνσεις: πρώτον, ευρωπαϊκή σύγκλιση και δεύτερον, αλλαγή υποδείγματος ως προς την μεθοδολογία του δικαίου. Όντας γνώστης της σημασίας της θεσμικής συγκρότησης, ώστε το όραμα να μην παραμείνει μία θεωρητική ενατένιση, έχει εμπλακεί ενεργά στη δημιουργία ενός οργανωτικού πλαισίου για το ευρωπαϊκό ιδιωτικό δίκαιο του 21ου αιώνα. Η προσωπική του σπουδή και εργασία συνοδεύεται από την μέριμνα για την συγκρότηση κοινότητας, την συγγραφή έργων αναφοράς, και την ίδρυση οργανωτικών και διδακτικών δομών. Στην κατεύθυνση της δημιουργίας κοινότητας και φόρουμ ο ίδιος είναι ένας εκ των ιδρυτών της SECOLA (Society for European Contract Law) που φέρνει κοντά νομικούς από κάθε άκρο της Ευρώπης οδηγώντας στην ίδρυση θερμών σχέσεων μεταξύ των μελών της. Στενά συνδεδεμένο με τη SECOLA, είναι η ίδρυση από τον Grundmann του επιδραστικού περιοδικού European Review of Contract Law που αποτελεί πλατφόρμα ακαδημαϊκού διαλόγου για συγκριτική νομική ανάλυση και διεπιστημονικές προσεγγίσεις, φωτίζοντας τις διαφορετικές νομικές παραδόσεις της Ευρώπης.
Τέλος, δεν θα μπορούσε να λείπει η αναφορά στην ίδρυση από τον Grundmann του European Law School, του δικτύου οκτώ ευρωπαϊκών διακεκριμένων νομικών σχολών, στο οποίο συμμετέχει και η Νομική Σχολή ΕΚΠΑ. Το δίκτυο ELS εκπαιδεύει -μέσα από μεταπτυχιακά προγράμματα και ανταλλαγές φοιτητών- τη νέα γενιά Ευρωπαίων νομικών, προωθώντας τη συγκριτική νομική σκέψη και την εργασία στο πολυεθνικό περιβάλλον της Ευρωπαϊκής αγοράς.
Doctor Honoris Causa
Η τελετή απονομής του τίτλου του Επίτιμου Διδάκτορα ξεκίνησε με χαιρετισμό της Αντιπρυτάνεως Ακαδημαϊκών, Διεθνών Σχέσεων και Εξωστρέφειας του Πανεπιστημίου Αθηνών, Καθηγήτριας Σοφίας Παπαϊωάννου, η οποία εξήρε την επιστημονική και ακαδημαϊκή συμβολή του τιμώμενου προσώπου.
Στη συνέχεια, ο Κοσμήτορας της Νομικής Σχολής, Καθηγητής Δρ. Δρ. Κωνσταντίνος Χριστοδούλου, αναφέρθηκε στο εκτενές έργο του τιμώμενου.
Λοιπές πτυχές του έργου, της ακαδημαϊκής πορείας και της προσωπικότητας του σπουδαίου νομικού -ενός πραγματικού homo universalis- ανέδειξε η Καθηγήτρια Εμπορικού Δικαίου και Διευθύντρια του Τομέα Β’ Ιδιωτικού Δικαίου της Νομικής Σχολής, Αλεξάνδρα Μικρουλέα, και η Καθηγήτρια Αστικού Δικαίου και Διευθύντρια του Μεταπτυχιακού Προγράμματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Νομικών Σπουδών της Νομικής Σχολής, Παρασκευή Παπαρσενίου.
Μετά τις ομιλίες, ο Κοσμήτορας της Νομικής Σχολής ανέγνωσε το τιμητικό ψήφισμα και παρέδωσε τα διαπιστευτήρια στον τιμώμενο. Ο Καθηγητής Grundmann ενδύθηκε την τήβεννο της Σχολής και, εμφανώς συγκινημένος, ευχαρίστησε εκφωνώντας εκτενή λόγο στην ελληνική γλώσσα.
Η τελετή ολοκληρώθηκε με την παρουσίαση από τον ίδιο των τιμώμενο μιας μικρής μόνο πτυχής του εκτενούς του έργου. Παρέδωσε τη διάλεξη με τίτλο The EU Sustainable Enterprise and a Shift of Paradigm in Theory, όπου ανέπτυξε τη σημασία της «βιώσιμης» επιχειρηματικότητας στην Ε.Ε., εστιάζοντας στην ανάγκη θεώρησης των επιχειρήσεων υπό μια νέα οπτική που να υπερβαίνει τα παραδοσιακά οικονομικά πρότυπα.
Η Νομική Σχολή Αθηνών, με την απονομή του τίτλου του Επίτιμου Διδάκτορα, αναγνωρίζει το έργο και την προσφορά του Καθηγητή Grundmann στη νομική επιστήμη και τη διεθνή ακαδημαϊκή συνεργασία, ενώ παράλληλα τιμά την ανθρωπιστική του φιλοσοφία που αναδεικνύει τη σύνδεση δικαίου, κοινωνίας και οικονομίας. Η επιρροή του συνεχίζει να εμπνέει τη δέσμευση για την υπεράσπιση των αρχών το δικαίου στην Ευρώπη και διεθνώς.
