Για τη θεμελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος ο ασφαλισμένος δύναται να συνυπολογίσει χρόνο ασφάλισης που έχει διανύσει σε χώρα της Ε.Ε., του ΕΟΧ (Ισλανδία, Λιχτενστάιν και Νορβηγία), στην Ελβετία ή σε χώρα με την οποία έχει συναφθεί Διμερής Σύμβαση Κοινωνικής Ασφάλισης. Η χώρα μας έχει συνάψει δεκαπέντε (15) Διμερείς Συμβάσεις Κοινωνικής Ασφάλειας (ΔΣΚΑ) οι οποίες διακρίνονται σε δώδεκα (12) Συμφωνίες κλασσικού τύπου και σε τρεις (3) σε ιδιόμορφες Συμφωνίες. Οι Συμφωνίες αυτές είναι δεσμευτικές για όλους τους πρώην Ασφαλιστικούς Φορείς της χώρας μας, εκτός από το π. Γ.Λ.Κ. και το ΝΑΤ. Οι Συμφωνίες που υπεγράφησαν μετά τη δημιουργία του ΕΦΚΑ (με Σερβία, Αίγυπτο και Μολδαβία) καταλαμβάνουν το σύνολο των ασφαλισμένων του Φορέα και συνεπώς και του ασφαλισμένους του π. ΓΛΚ και του ΝΑΤ. Οι χώρες και ημερομηνία έναρξης της Συμφωνίας αναφέρονται αναλυτικά στην ηλεκτρονική διεύθυνση https://ypergasias.gov.gr/koinoniki-asfalisi/diethni-themata/dimeri-themata-me-trites-chores/
Ο συνυπολογισμός χρόνου ασφάλισης που έχει διανυθεί σε χώρα της Ε.Ε., του ΕΟΧ, της Ελβετίας και της Μ. Βρετανίας, είναι υποχρεωτικός και ως εκ τούτου θα πρέπει να δηλωθεί στην αίτηση συνταξιοδότησης, προκειμένου να εκκινήσει η σχετική διαδικασία.
Ο αρμόδιος υπάλληλος του e ΕΦΚΑ επικοινωνεί με τον ξένο φορέα είτε μέσω του συστήματος αλληλογραφίας EESSI για ΕΕ/ΕΟΧ/Ελβετία/ΗΒ είτε με έγχαρτη αλληλογραφία για λοιπές χώρες ΔΣΚΑ για να ενημερωθεί για τον ασφαλιστικό χρόνο του αιτούντα στο εξωτερικό.
Στην περίπτωση που ο ασφαλισμένος κατοικεί στο εξωτερικό, υποβάλλει αίτηση συνταξιοδότησης στο φορέα του τόπου κατοικίας του ή στο φορέα του τελευταίου κράτους μέλους του οποίου ήταν εφαρμοστέα η νομοθεσία, δηλαδή είχε ασφαλιστεί. Εάν ο ενδιαφερόμενος δεν είχε υπαχθεί ποτέ στη νομοθεσία, την οποία εφαρμόζει ο φορέας του τόπου κατοικίας / δεν έχει ασφαλιστεί ποτέ στην χώρα διαμονής, ο εν λόγω φορέας διαβιβάζει την αίτηση στον φορέα του τελευταίου κράτους μέλους, του οποίου ήταν εφαρμοστέα η νομοθεσία. Ο ξένος φορέας ασφάλισης πραγματοποιεί τη συμπλήρωση των σχετικών εγγράφων αιτημάτων συνταξιοδότησης και την αποστολή αυτών, μέσω του συστήματος αλληλογραφίας EESSI RINA, στην Ελλάδα, και στις υπόλοιπες εμπλεκόμενες χώρες ΕΕ, και μέσω του ταχυδρομείου από τις χώρες ΔΣΚΑ.
Ο ξένος φορέας ασφάλισης πραγματοποιεί τη συμπλήρωση των σχετικών εγγράφων αιτημάτων συνταξιοδότησης και την αποστολή αυτών, μέσω του συστήματος αλληλογραφίας EESSI RINA, στην Ελλάδα, και στις υπόλοιπες εμπλεκόμενες χώρες ΕΕ, και μέσω του ταχυδρομείου από τις χώρες ΔΣΚΑ.
Κατά την απονομή σύνταξης, στην περίπτωση συνυπολογισμού χρόνου σε Ε.Ε. /ΕΟΧ / Ελβετία /Μ. Βρετανία) γίνεται έλεγχος, για να διαπιστωθεί αν ο ασφαλισμένος έχει αυτοτελές δικαίωμα. Στην περίπτωση αυτή, πραγματοποιείται διπλός υπολογισμός αυτοτελώς και τμηματικά και βάσει κανονισμού θα αποδοθεί το συμφερότερο ποσό.
Για να γίνει υπολογισμός αυτοτελούς παροχής, θα πρέπει να θεμελιώνεται τέτοιο δικαίωμα βάσει της εθνικής νομοθεσίας (χρόνος ασφάλισης & ηλικία). Στην περίπτωση αυτή ακολουθούνται οι κανόνες του Ν. 4387/16.
Ειδικότερα, οι ασφαλισμένοι του π. ΟΓΑ, οι οποίοι απασχολήθηκαν στην Ελλάδα με την ιδιότητα του αγρότη, πριν από το 1998 και δεν είχαν υποχρέωση καταβολής ασφαλιστικών εισφορών, μπορούν να αξιοποιήσουν τον ανωτέρω χρόνο, εφόσον υπάρχει ασφάλιση στο εξωτερικό μετά το 1998 και έχουν συμπληρωθεί, συνολικά, 25 έτη ασφάλισης.
Ως προς τον τρόπο υπολογισμού με συνυπολογισμό του χρόνου ασφάλισης και κατοικίας σε χώρα της Ε.Ε., του ΕΟΧ, την Ελβετία ή την Μ. Βρετανία, στο τμήμα της εθνικής σύνταξης, υπολογίζεται κατ’ αρχήν το θεωρητικό ποσό συνυπολογίζοντας το χρόνο ασφάλισης και τον χρόνο κατοικίας στο εξωτερικό, σαν να είναι χρόνος που έχει πραγματοποιηθεί στην Ελλάδα. Στη συνέχεια, από το θεωρητικό ποσό που προκύπτει, υπολογίζεται το πραγματικό ποσό κατ’ αναλογία του ελληνικού χρόνου ασφάλισης και κατοικίας.
Με τον ίδιο τρόπο, υπολογίζεται το ποσό της κύριας σύνταξης στις περιπτώσεις που εφαρμόζεται η αρχή του συνυπολογισμού, βάσει των διατάξεων της εκάστοτε εφαρμοζόμενης Διμερούς Συμφωνίας Κοινωνικής Ασφάλισης.
Να σημειωθεί ότι κατά την εφαρμογή των κανόνων των ΔΣΚΑ, ο συνυπολογισμός περιόδων ασφάλισης ενεργοποιείται μόνο όταν αυτό είναι αναγκαίο, δηλαδή μόνο εφόσον ο δικαιούχος δεν θεμελιώνει αυτοτελές δικαίωμα σε συνταξιοδοτική παροχή.
Σε περίπτωση που υπάρχουν παράλληλοι χρόνοι ασφάλισης λαμβάνονται υπόψη μόνο μία φορά, σύμφωνα με τους κανόνες που ορίζουν οι σχετικές διατάξεις των Κανονισμών (ΕΚ) 883/04 και 987/09.
Οι παραπάνω κανόνες εφαρμόζονται, επίσης, και για τον υπολογισμό της σύνταξης αναπηρίας και της σύνταξης επιζώντων. Αξίζει να σημειωθεί ότι αν το αίτημα αφορά σε σύνταξη ή παροχές λόγω αναπηρίας, κάθε χώρα στην οποία έχει διανυθεί χρόνος ασφάλισης, μπορεί να ζητήσει διαφορετικές εξετάσεις και να αποφανθεί διαφορετικά. Μια χώρα μπορεί να κρίνει ότι υπάρχει σοβαρή αναπηρία, ενώ μια άλλη ότι δεν υπάρχει καθόλου. Επίσης, ορισμένες χώρες της Ε.Ε. δεν χορηγούν συντάξεις λόγω θανάτου.
Τέλος, οι ευρωπαϊκοί Κανονισμοί 883/04 & 987/09 δεν εφαρμόζονται στις επικουρικές συντάξεις, που χορηγούνται βάσει της εθνικής νομοθεσίας.
Στην περίπτωση που θεμελιώνεται συνταξιοδοτικό δικαίωμα από την Ελλάδα (πληρούνται δηλαδή οι χρονικές προϋποθέσεις για σύνταξη μόνο με τους ελληνικούς χρόνους ασφάλισης), τότε μπορεί να χορηγηθεί προσωρινή σύνταξη του Ν. 4387/2016, εφόσον βέβαια ο ασφαλισμένος δεν λαμβάνει άλλη κύρια σύνταξη για οποιαδήποτε αιτία από την Ελλάδα, ή για άλλη αιτία από το εξωτερικό, και έχει διακόψει την εργασία του.
Τα ανωτέρω ισχύουν και για τους υπηκόους τρίτων χωρών, οι οποίοι έχουν πραγματοποιήσει ασφάλιση (λόγω εργασίας) στην Ελλάδα, ή σε χώρα της Ε.Ε. (εκτός της Δανίας), με την προϋπόθεση ότι υπάρχει νόμιμη διαμονή.
Η καταβολή της σύνταξης, εφόσον πληρούνται οι προϋποθέσεις για την χορήγηση σύνταξης από την Ελλάδα, μπορεί να γίνεται σε οποιαδήποτε, ενταγμένη στο ευρωπαϊκό διατραπεζικό σύστημα SEPΑ, Τράπεζα κράτους μέλους της ΕΕ, του ΕΟΧ, της Ελβετίας ή της Μ. Βρετανίας.
Στις περιπτώσεις που δεν υπάρχει χρόνος κατοικίας στην Ελλάδα, ή υπάρχει χρόνος κατοικίας κάτω του έτους, δεν πληρούνται οι προϋποθέσεις συνυπολογισμού περιόδων κατοικίας και κατ’ επέκταση χορήγησης του τμήματος της εθνικής σύνταξης. Επομένως, θα δοθεί μόνο το τμήμα της ανταποδοτικής σύνταξης. Το ίδιο ισχύει και στην περίπτωση που οι περίοδοι κατοικίας στην Ελλάδα, και οι περίοδοι κατοικίας σε άλλο κράτος που δύνανται να συνυπολογισθούν, δεν αρκούν για την συμπλήρωση 15 ετών κατοικίας.