Σπανίως μια εκδήλωση για τη Δικαιοσύνη, έχει τόσα πολιτικά χαρακτηριστικά. Και η αλήθεια είναι ότι η χθεσινοβραδινή – Τετάρτη 20 Νοεμβρίου – εκδήλωση του Υπουργείου Δικαιοσύνης με θεματικό άξονα «Ελληνική Δικαιοσύνη: Οι μεγάλες αλλαγές» είχε πάρα πολλά. Καταρχάς, διότι έδωσαν το «παρών» οι δυο κορυφαίοι πολιτειακοί παράγοντες, η Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου και ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης. Το χειροκρότημα που έλαβε δε ο Πρωθυπουργός, τόσο κατά την υποδοχή του, όσο και μετά την ολοκλήρωση της ομιλίας του, ήταν εντυπωσιακά θερμό, επισφραγίζοντας την αποδοχή του στρατηγικού σχεδίου της Κυβέρνησης ως προς τα έργα και τις πρωτοβουλίες του Υπουργείου Δικαιοσύνης. Οι «πρωταγωνιστές» ήταν άλλωστε όλοι εκεί: ο Υπουργός Γιώργος Φλωρίδης, ο Υφυπουργός Ιωάννης Μπούγας, ο Γενικός Γραμματέας του Υπουργείου Πέλοπας Λάσκος. Την – καλοκουρδισμένη – βραδιά άνοιξε ο δημοσιογράφος Γιώργος Ευγενίδης, ενώ ακολούθησε video με πολιτικό άρωμα, δομημένο με στοιχεία και εικόνες από τα έργα που βρίσκονται υπό εξέλιξη. Πολιτικό κατά ένα μεγάλο μέρος ήταν και το κοινό της εκδήλωσης, Υπουργοί (από τον Άκη Σκέρτσο ως τον Μάκη Βορίδη), Υφυπουργοί, βουλευτές, και δικαστές – πρόσωπα με ρόλο στον δημόσιο βίο, όπως ο Παναγιώτης Πικραμμένος και ο Ιωάννης Σαρμάς, πρώην Πρωθυπουργοί. Οι ηγεσίες των Ανώτατων Δικαστηρίων της χώρας δε θα μπορούσαν να απουσιάζουν: η Ιωάννα Κλάπα – Χριστοδουλέα (Άρειος Πάγος), η Γεωργία Αδειλίνη (Εισαγγελία Αρείου Πάγου), ο Μιχάλης Πικραμένος (ΣτΕ), η Σωτηρία Ντούνη (Ελεγκτικό Συνέδριο), ήταν στις πρώτες σειρές.
Εντύπωση προκάλεσε η παρουσία της Δικαστικής Αστυνομίας, ένστολοι εκπρόσωποι της οποίας ήταν διάσπαρτοι παντού στο Συνεδριακό Κέντρο της Εθνικής Ασφαλιστικής, όπου και φιλοξενήθηκε η εκδήλωση.
Κ. Μητσοτάκης: «Επαγρύπνηση» και «ενίσχυση του Κράτους Δικαίου»
«Η Δικαιοσύνη είναι σαν το οξυγόνο. Η παρουσία της περνάει ίσως απαρατήρητη, αλλά η απουσία της καθιστά τη ζωή αδύνατη. Όπως το ανθρώπινο σώμα δεν επιβιώνει χωρίς οξυγόνο, έτσι και η Δημοκρατία δεν μπορεί να αναπνεύσει, δεν μπορεί να προοδεύσει, δεν μπορεί να εξελιχθεί χωρίς τον πνεύμονα της απονομής Δικαίου», τόνισε χαρακτηριστικά ο Πρωθυπουργός, στην καταληκτική ομιλία της εκδήλωσης, με αναφορά στα λόγια Αμερικανού δικαστή.
Ο Πρωθυπουργός ανέδειξε ως κεντρικό μέλημα της κυβέρνησης τα τελευταία πέντε χρόνια τη θωράκιση του κράτους δικαίου και τον εκσυγχρονισμό της Δικαιοσύνης. «Όχι γιατί μας λείπουν οι άξιοι δικαστές, αλλά γιατί το συγκεκριμένο πεδίο το πολιορκούν παθογένειες πολλών δεκαετιών», υπογράμμισε ο κ. Μητσοτάκης, αφήνοντας αιχμές για τις σκοπιμότητες προηγούμενων Κυβερνήσεων. Aνέφερε αναλυτικά: «Mιλώ σε έναν βαθμό και αυτοκριτικά στο όνομα πολλών προηγούμενων κυβερνήσεων που τελικά έμειναν μακριά από τα προβλήματα που συσσωρεύονταν, στρεφόμενες περιστασιακά μόνο προς τη Δικαιοσύνη, ενίοτε κιόλας για να την καταστήσουν βραχίονα δικών τους σκοπιμοτήτων. Τέτοιες εμπειρίες, δυστυχώς, έχουμε ακόμα και είναι πολύ νωπές».
Εκτιμώντας ότι η πορεία της δημόσιας ζωής της χώρας ακολουθεί «ανορθωτική τροχιά», ο Πρωθυπουργός προέτρεψε το κοινό να θυμηθεί «πού βρισκόμασταν πριν από πέντε χρόνια», ενώ κατακεραύνωσε την Αντιπολίτευση «η οποία δεν διστάζει να διασύρει την εικόνα της πατρίδας μας στο εξωτερικό». Σε κάθε περίπτωση, ο ίδιος τόνισε την ανάγκη «να κοιτάξουμε μπροστά», έχοντας στον ορίζοντα «τη μεγάλη καθυστέρηση στην έκδοση τελεσίδικων αποφάσεων, την περιορισμένη ψηφιοποίηση της Δικαιοσύνης και τα ζητήματα υποδομών και επανακατάρτισης του προσωπικού».
Με έμφαση στο γεγονός ότι από το 2019 η κυβέρνηση έχει προωθήσει 30 σημαντικές θεσμικές τομές, όπως την αναθεώρηση του Ποινικού Κώδικα και την προστασία των θυμάτων ενδοοικογενειακής βίας, ο Πρωθυπουργός μίλησε για πολύ ουσιαστική δουλειά με τη συνεργασία πλείστων όσων Υπουργείων.
Ο κ. Μητσοτάκης συνεχάρη το δίδυμο Φλωρίδη – Μπούγα για την υπομονή που έχουν επιδείξει κατά την εφαρμογή της Μεταρρύθμισης, ενώ χαρακτήρισε ως πυροδότη της όλης προσπάθειας το Ταμείο Ανάκαμψης – «220 εκατομμύρια συνολικά έχουν εξασφαλιστεί μόνο για τις παρεμβάσεις που σχετίζονται με τη Δικαιοσύνη», είπε. Οι λέξεις και φράσεις – κλειδιά σε αυτή την προσπάθεια είναι «ψηφιοποίηση», «στοχοθεσία και λογοδοσία», «επένδυση στο ανθρώπινο δυναμικό», «επαγρύπνηση – ενίσχυση του Κράτους Δικαίου», σημείωσε, υπογραμμίζοντας ότι στην ετήσια έκθεση της Κομισιόν αναγνωρίζεται πρόοδος ως προς το Κράτος Δικαίου.
Ο Πρωθυπουργός εξήρε ως «παρέμβαση – σταθμό» τη νομοθετική ρύθμιση, βάσει της οποίας οι ίδιοι οι δικαστές θα έχουν λόγο στην ανάδειξη της ηγεσίας του Ανώτατου Δικαστηρίου «τους». Διατύπωσε, παράλληλα, την εκτίμηση ότι ουδέποτε η Τεχνητή Νοημοσύνη θα είναι σε θέση να αντικαταστήσει την ανθρώπινη κρίση, όμως, «η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να είναι ένα πολύ σημαντικό εργαλείο το οποίο θα επιταχύνει διαδικασίες και θα βελτιώσει τελικά την παραγωγικότητα των ιδίων των δικαστών», ενώ τόνισε τη διαμόρφωση σύγχρονων χώρων στη δικαστηριακή πραγματικότητα, με κορυφαίο το Δικαστικό Μέγαρο Πειραιά.
«Πρόκειται, λοιπόν, όπως είναι φανερό, για μία συνολική παρέμβαση, ένα πολύ φιλόδοξο μεταρρυθμιστικό σχέδιο, το οποίο εκδηλώνεται σε πολλά επίπεδα, αλλά πάντα με μία κοινή διπλή αποστολή: αφενός να αντιμετωπίσει τα πολλά εμπόδια του χθες, γιατί πράγματι -και ας είμαστε εδώ ειλικρινείς και όσο χρειάζεται αυτοκριτική – έμοιαζε παράξενο και αντιφατικό να διαθέτουμε διπλάσιους δικαστές ανά κάτοικο, αν συγκρίνουμε με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες, και την ίδια ώρα οι αποφάσεις να εκδίδονται σε χρόνο υπερτριπλάσιο των άλλων χωρών», τόνισε ο κ. Μητσοτάκης. «Πρέπει κι εμείς, λοιπόν, να φτάσουμε εκεί που έχουμε θέσει στόχο, στον μέσο όρο περίπου των κρατών του Συμβουλίου της Ευρώπης για την έκδοση μιας τελεσίδικης δικαστικής απόφασης, δηλαδή λίγο κάτω από τα δύο χρόνια».
Γιώργος Φλωρίδης: Ο «ασάλευτος χρόνος» της Ελληνικής Δικαιοσύνης δίνει τη θέση του στην «επιτάχυνση του χρόνου»
«Με την έναρξη της νέας κυβερνητικής θητείας τον Ιούνιο του 2023, ο Πρωθυπουργός έθεσε δύο μείζονες προτεραιότητες για τον τομέα της Δικαιοσύνης», επεσήμανε, παίρνοντας τον λόγο ο Υπουργός Δικαιοσύνης. «Η πρώτη αφορούσε την ανάγκη έμπρακτης απάντησης στο αγωνιώδες αίτημα της κοινωνίας για την αντιμετώπιση της ατιμωρησίας και την ενίσχυση της κοινωνικής ειρήνης. «Είναι η ώρα» είπε, «να κοιτάξουμε και προς την πλευρά των θυμάτων. Να συνεχίσουμε να προστατεύουμε τα δικαιώματα των κατηγορουμένων, όπως επιβάλλει το κράτος δικαίου και η σύμβαση των δικαιωμάτων του ανθρώπου, αλλά να δούμε επιτέλους και την προστασία των δικαιωμάτων των θυμάτων. Να δώσουμε ένα ισχυρό μήνυμα για την επιβολή της νομιμότητας παντού».
Ο κ. Φλωρίδης έκανε λόγο για αντιστροφή της βασικής για πολλά χρόνια αντίληψης, για την αντιμετώπιση των εγκληματούντων, μέσα από την εκτεταμένη αλλαγή στο ποινικό σύστημα της χώρας, η οποία ψηφίστηκε τον περασμένο Φεβρουάριο και ισχύει από την 1η Μαΐου.
«Η δεύτερη, όχι ιεραρχικά, προτεραιότητα που έθεσε ο Πρωθυπουργός, ήταν ότι έπρεπε να απαντήσουμε, επίσης εμπράκτως, στο ερώτημα που απασχολεί τον δημόσιο διάλογο χρόνια τώρα, εάν η ελληνική δικαιοσύνη είναι μεταρρυθμίσιμη», πρόσθεσε.
«Η απάντηση δόθηκε σε λιγότερο από ένα χρόνο από την έναρξη της νέας κυβερνητικής θητείας. Την περασμένη άνοιξη η Βουλή ψήφισε, τη σημαντικότερη κατά την άποψή μας μεταρρύθμιση στον τομέα της Δικαιοσύνης. Τον Δικαστικό Χάρτη, με την κατάργηση των Ειρηνοδικείων και των Ειρηνοδικών και την ενοποίηση του πρώτου βαθμού δικαιοδοσίας, όπου παρατηρούνται και οι μεγάλες καθυστερήσεις στην έκδοση των Δικαστικών αποφάσεων.
Η μεταρρύθμιση αυτή, εφαρμόζεται ήδη, σε μεγάλο βαθμό επιτυχώς, χάρη στη συνεργασία των Δικαστών, των Δικηγόρων και των Δικαστικών Υπαλλήλων».
«Ελπίζουμε να ψηφιστεί μέχρι το επόμενο καλοκαίρι ο Κώδικας Εναλλακτικής Επίλυσης των Διαφορών»
»Η εμβληματική αλλαγή με πολλαπλές θετικές συνέπειες στην ταχύτητα και ποιότητα απόδοσης της Δικαιοσύνης, είναι ήδη υπό επεξεργασία. Πρόκειται για τη δημιουργία του Κώδικα Εναλλακτικής Επίλυσης των Διαφορών, που ελπίζουμε να ψηφιστεί μέχρι το επόμενο καλοκαίρι. Ένα σύγχρονο θεσμικό οικοδόμημα, που πιστεύουμε ότι θα συμβάλλει αποφασιστικά στην ταχεία επίλυση των διαφορών, εκτός της βασικής Δικαιοδοτικής λειτουργίας, με την θετική και σημαντική συμβολή του Δικηγορικού Σώματος».
Ο Υπουργός παρακίνησε, δε, εμμέσως πλην σαφώς τις Νομικές Σχολές της χώρας να αγκαλιάσουν τη εν λόγω νομοθετική πρωτοβουλία: «Αυτός ο νέος Κώδικας, ελπίζουμε ότι θα οδηγήσει και τις Νομικές Σχολές της χώρας, να εντάξουν τη διδασκαλία του στα μαθήματα κορμού. Οι Νομικές Σχολές όλου του κόσμου και φυσικά της χώρας μας, διδάσκουν στους μελλοντικούς Δικηγόρους ότι βασικό στοιχείο του λειτουργήματός τους είναι η αντιπαράθεση, η «μάχη» σε εισαγωγικά με τον αντίδικό τους. Πιστεύουμε ότι είναι η εποχή να διδαχθούν και τις μεθόδους διαπραγμάτευσης και συναινετικής επίλυσης των διαφορών, προς όφελος όλων.
«Έως το τελος του 2025, πιστεύουμε ότι θα έχει συντελεστεί η συνολική αναρρύθμιση του τομέα της Δικαιοσύνης»
Χαρακτηρίζοντας ως «μεσοσταθμό» την τρέχουσα φάση υλοποίησης του σχεδίου του Υπουργείου, ο κ. Φλωρίδης εκτίμησε: «Σε ένα χρόνο από τώρα, πιστεύουμε ότι θα έχει συντελεστεί η συνολική αναρρύθμιση του τομέα της Δικαιοσύνης, με παρεμβάσεις στον Οργανισμό Δικαστηρίων, στον Κώδικα Δικηγόρων, στον Κώδικα Συμβολαιογράφων, στον Κώδικα Δικαστικών Υπαλλήλων και στον Κώδικα Δικαστικών Επιμελητών, καθώς και με τον εκσυγχρονισμό μετά από 80 χρόνια του κληρονομικού δικαίου.
Ο «ασάλευτος χρόνος» της Ελληνικής Δικαιοσύνης, δίνει τη θέση του, στην κατά τον Αϊνστάιν, «επιτάχυνση του χρόνου». Μαζί με τις συντελούμενες μεγάλες αλλαγές της ψηφιακής μετάβασης, η Ελληνική Δικαιοσύνη εισέρχεται οριστικά στον 21ο αιώνα».
Ιωάννης Μπούγας: «Η Ελλάδα διαθέτει το μεγαλύτερο αριθμό δικαστών, σε σύγκριση με τις χώρες του Συμβουλίου της Ευρώπης, ωστόσο δεν αξιοποιούνται πλήρως»
Ο Υφυπουργός αναφέρθηκε ασφαλώς στην «εμβληματική μεταρρυθμιστική τομή», τον νόμο για τον Δικαστικό Χάρτη – «περισσότεροι από 900 δικαστές με επιστημονική γνώση και εμπειρία μετά την ολοκλήρωση της επιμόρφωσής τους θα είναι απολύτως έτοιμοι να δικάζουν όλες τις υποθέσεις του πρώτου βαθμού πολιτικής και ποινικής δικαιοσύνης» είπε μεταξύ άλλων – ενώ έδωσε ιδιαίτερη βαρύτητα στο γεγονός ότι «Για πρώτη φορά στην ιστορία της Ελληνικής Δικαιοσύνης εξελίσσεται ένα κτιριακό πρόγραμμα, συνολικού προϋπολογισμού 450 εκατομμυρίων ευρώ για την αναβάθμιση και τον εκσυγχρονισμό των υφιστάμενων υποδομών αλλά και την ανέγερση νέων δικαστικών Μεγάρων με πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, του ΕΣΠΑ και εθνικούς πόρους».
Με την παραδοχή ότι η νέα εποχή είναι ψηφιακή, ο κ. Μπούγας τόνισε επίσης: «Βρισκόμαστε σε διαρκή επικοινωνία με το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης και την Κοινωνία της Πληροφορίας και παρακολουθούμε την εξέλιξη των ψηφιακών έργων, συνολικού προϋπολογισμού 220 εκατ. ευρώ, ώστε να παραδοθούν εγκαίρως και όπως ακριβώς έχουν σχεδιασθεί.
«Παρακολουθούμε την εξέλιξη των ψηφιακών έργων, συνολικού προϋπολογισμού 220 εκατ. ευρώ, ώστε να παραδοθούν εγκαίρως και όπως ακριβώς έχουν σχεδιασθεί»
Ιδίως ο ηλεκτρονικός φάκελος της δικογραφίας, θα σχηματίζεται με την κατάθεση του εισαγωγικού δικογράφου κατά την έναρξη της εκκρεμοδικίας. Θα περιέχει όλα τα διαδικαστικά και αποδεικτικά έγγραφα και τις δικαστικές αποφάσεις και θα μεταβιβάζεται ηλεκτρονικά στα Δικαστήρια των ενδίκων μέσων».
Και συμπλήρωσε ο Υφυπουργός: «Η Ελλάδα διαθέτει το μεγαλύτερο αριθμό δικαστών, σε σύγκριση με τις χώρες του Συμβουλίου της Ευρώπης, ωστόσο δεν αξιοποιούνται πλήρως. Προκειμένου οι δικαστές μας να ασχολούνται με τα αμιγώς δικαιοδοτικά τους καθήκοντα πολλές χιλιάδες υποθέσεων, ήσσονος νομικής και αποδεικτικής δυσχέρειας μεταφέρθηκαν σε δικηγόρους. Με το δικαστικό χάρτη προβλέπεται το ΤΑΧ.ΔΙΚ να αναλαμβάνει τη διεκπεραίωση των διαδικασιών για προμήθειες υλικών και επισκευές δικαστικών μεγάρων. Απαλλάσσουμε έτσι τους δικαστές μας από ένα μεγάλο γραφειοκρατικό άχθος».
Με αναφορά στους δικαστικούς υπαλλήλους, ο ίδιος σημείωσε δε ότι «Από το 2022 έως το τέλος του επόμενου δικαστικού έτους θα έχουν προσληφθεί 1.050 περίπου δικαστικοί υπάλληλοι έναντι 750 που θα αποχωρήσουν».