Μια σημαντική απόφαση εξέδωσε σήμερα Τρίτη 21 Ιανουαρίου το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, καταδικάζοντας την Ελλάδα για παραβίαση του θεμελιώδους δικαιώματος πρόσβασης στη δικαιοσύνη. Η υπόθεση αφορούσε τη Μονή Ασωμάτων-Πετράκη, η οποία στην προσπάθειά της να διεκδικήσει την ιδιοκτησία ενός ακινήτου που είχε δωρίσει στο Δημόσιο υπό όρους, που δεν τηρήθηκαν, βρέθηκε αντιμέτωπη με δυσανάλογα διαδικαστικά εμπόδια.
Το ιστορικό της υπόθεσης
Η υπόθεση αφορούσε τρία αγροτεμάχια συνολικής έκτασης 31,9 εκταρίων που ανήκαν στη Μονή Ασωμάτων-Πετράκη. Το 1978, η Εκκλησία δώρισε τα ακίνητα στο ελληνικό Δημόσιο με τον όρο να κατασκευαστεί νοσοκομείο και να παρέχεται δωρεάν υγειονομική περίθαλψη σε ιερείς και τις οικογένειές τους. Η συμφωνία προέβλεπε ότι, εάν το έργο δεν υλοποιούνταν εντός δεκαετίας, η Εκκλησία θα μπορούσε να ανακαλέσει τη δωρεά. Παρά τις υποσχέσεις, οι όροι της συμφωνίας δεν εκπληρώθηκαν.
Το 2013, η Εκκλησία κατέθεσε αίτημα προς το Δημόσιο για την επιστροφή του ακινήτου, αλλά δεν έλαβε απάντηση, με αποτέλεσμα να προχωρήσει σε διεκδικητική αγωγή, ζητώντας την αναγνώριση της ιδιοκτησίας της. Το Πρωτοδικείο Αθηνών έκρινε απαράδεκτη τη συζήτηση της αγωγής λόγω της μη προσκόμισης πιστοποιητικού που αποδείκνυε την ένταξη του ακινήτου στις δηλώσεις ΕΝΦΙΑ και την πληρωμή του σχετικού φόρου για τα προηγούμενα πέντε έτη. Η Εκκλησία αντέτεινε ότι δεν μπορούσε να συμμορφωθεί με την απαίτηση, καθώς το ακίνητο βρισκόταν υπό την κατοχή του Ελληνικού Δημοσίου, δεν είχε πρόσβαση σε αυτό, και η συνολική φορολογική υποχρέωση υπολογιζόταν σε περίπου 500.000 ευρώ, ποσό που ήταν αδύνατο να καταβληθεί. Επιπλέον, υποστήριξε ότι η απαίτηση αυτή αντιβαίνει στο Σύνταγμα και την ΕΣΔΑ, παραβιάζοντας το δικαίωμα δικαστικής προστασίας.
Η απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου
Το ΕΔΔΑ έκρινε ότι η προϋπόθεση αυτή συνιστούσε δυσανάλογο εμπόδιο για την πρόσβαση στη δικαιοσύνη, καθώς το ακίνητο ήταν αντικείμενο δικαστικής διαμάχης και δεν υπήρχε τρόπος να αποκατασταθεί η φορολογική υποχρέωση χωρίς να παραβιάζεται η αρχή της δίκαιης δίκης. Τόνισε, επίσης, ότι η υποχρέωση εξυπηρετούσε πρωτίστως φορολογικούς σκοπούς και δεν συνδεόταν άμεσα με την ορθή απονομή της δικαιοσύνης.
Επιπλέον, το Ευρωδικαστήριο σημείωσε ότι το ελληνικό κράτος είχε τη δυνατότητα να εισπράξει τυχόν φόρους από τον πραγματικό υπόχρεο χωρίς να περιορίζει την πρόσβαση της Εκκλησίας στη δικαιοσύνη. Υπό την έννοια αυτή, η ελληνική έννομη τάξη απέτυχε να επιτύχει μια δίκαιη ισορροπία μεταξύ του δικαιώματος της προσφεύγουσας Εκκλησίας της Ελλάδος να έχει πρόσβαση σε δικαστήριο και των επιδιωκόμενων νόμιμων σκοπών του κράτους, όπως η διασφάλιση της είσπραξης φόρων. Η επιβολή της υποχρέωσης υποβολής φορολογικού πιστοποιητικού κρίθηκε δυσανάλογη, καθώς στέρησε από την προσφεύγουσα τη δυνατότητα να εξεταστεί η ουσία της αγωγής της ενώπιον της δικαιοσύνης.
Η απόφαση επισφραγίστηκε με την επιδίκαση αποζημίωσης ύψους 6.000 ευρώ για ηθική βλάβη στην Εκκλησία της Ελλάδος.