Με διάταξη που προωθεί το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, θα προβλέπεται διαφορετικός υπολογισμός των ασφαλιστικών εισφορών στις περιπτώσεις που προκύπτει αμοιβή για υπερεργασία, υπερωρίες, αμοιβή νυκτερινής απασχόλησης και απασχόλησης σε ημέρες αργίας ή Κυριακές. Η εν λόγω διάταξη θα αναφέρεται σε μισθωτούς με συμβάσεις πλήρους απασχόλησης, εργαζόμενους σε κάθε κλάδο της οικονομίας κατά την ανακοίνωση του Υπουργείου, και θα έχει, όπως είναι φυσικό, ως βάση το (μικτό) ωρομίσθιο που αντιστοιχεί στην ημερήσια οκτάωρη εργασία.
Ως γνωστό, στην Εργατική Νομοθεσία ορίζεται το συμβατικό και το νόμιμο ωράριο. Σε ότι αφορά το νόμιμο ωράριο, αν έχουμε απασχόληση έξι ημερών την εβδομάδα, είναι 48 ώρες, ενώ αν έχουμε πενθήμερη εβδομαδιαία απασχόληση, είναι 45 ώρες. Το συμβατικό ωράριο, όπως προκύπτει από την ονομασία του, είναι αυτό που ορίζεται στην σύμβαση εργασίας, το οποίο κατά κανόνα, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, ορίζεται σε 40 ώρες εβδομαδιαίως.
Ακολούθως, ως υπερεργασία χαρακτηρίζεται η εργασία που παρέχεται πέραν του καθορισμένου, κατά τη σύμβαση, εβδομαδιαίου ωραρίου, δηλαδή πέραν των 40 ωρών και μέχρι να συμπληρωθεί το νόμιμο ωράριο εργασίας, ήτοι των 45 ωρών για την πενθήμερη εβδομαδιαία απασχόληση, ή των 48 ωρών για την εβδομαδιαία απασχόληση των έξι ημερών. Συνεπώς, όπου εφαρμόζεται το συμβατικό ωράριο εργασίας των 40 ωρών την εβδομάδα, ο εργαζόμενος μπορεί να απασχολείται 5 ή 8 επιπλέον ώρες την εβδομάδα, κατά περίπτωση και κατά την κρίση του εργοδότη. Ωστόσο, σκόπιμο κρίνεται να υπάρχει σχετική συνεννόηση με τον εργαζόμενο, ώστε ο τελευταίος να μπορεί να διαχειρίζεται το πρόγραμμα της προσωπικής του ζωής. Αυτή είναι η υπερεργασία. Οι ώρες της υπερεργασίας (ήτοι: 41η, 42η, 43η, 44η και 45η) αμείβονται με βάση το καταβαλλόμενο (μικτό) ωρομίσθιο, προσαυξημένο κατά 20%.
Πάντως, οι ώρες αυτές δεν συνυπολογίζονται στα επιτρεπόμενα, σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις, όρια υπερωριακής απασχόλησης (βλέπε παρακάτω). Για όσους εργαζόμενους ισχύει το σύστημα εργασίας των 6 εργάσιμων ημερών την εβδομάδα, η υπερεργασία ανέρχεται σε 8 ώρες εβδομαδιαίως (ήτοι: από την 41η έως και την 48η), οι οποίες, ομοίως, αμείβονται με το καταβαλλόμενο (μικτό) ωρομίσθιο, προσαυξημένο κατά 20%.
Η πέραν των 45 ωρών την εβδομάδα απασχόληση του μισθωτού, θεωρείται υπερωριακή απασχόληση, για εκείνους τους εργαζόμενους, για τους οποίους ισχύει η πενθήμερη εβδομαδιαία εργασία, υπό την προϋπόθεση ότι τηρούνται όλες τις νόμιμες συνέπειες, διατυπώσεις και διαδικασίες έγκρισης (ενημέρωση μέσω του Πληροφοριακού Συστήματος ΕΡΓΑΝΗ, κ.λπ.).
Είναι σαφές ότι αυτό θα οδηγήσει σε περαιτέρω ελάφρυνση του μη μισθολογικού κόστους, με όφελος τόσο για τους συγκεκριμένους εργαζόμενους, όσο και για τους εργοδότες τους, δεδομένου ότι δεν επηρεάζεται αυτή καθεαυτή η αμοιβή, αλλά μόνο οι ασφαλιστικές εισφορές της, με την επιφύλαξη ασφαλώς, τυχόν αύξησης στην παρακράτηση φόρου από μισθωτή εργασία, λόγω μεταβολής του φορολογητέου μισθού
Περαιτέρω, για όσους εργαζομένους ισχύει το σύστημα της εβδομαδιαίας εργασίας των 6 εργάσιμων ημερών, υπερωριακή απασχόληση θεωρείται η εργασία πέραν των 48 ωρών. Ακολούθως, οι μισθωτοί που απασχολούνται υπερωριακώς, δικαιούνται για κάθε ώρα νόμιμης υπερωρίας, έως 3 ώρες ημερησίως και μέχρι τη συμπλήρωση 150 ωρών ετησίως, αμοιβή ίση με το καταβαλλόμενο (μικτό) ωρομίσθιο προσαυξημένο κατά 40% (περισσότερα, ιδίως δε και ως προς την παράνομη υπερωρία, η οποία ονομαζόταν προηγουμένως «κατ’ εξαίρεση υπερωρία», βλέπε το άρθρο 4 του Ν 2874/2000, όπως τροποποιήθηκε και συμπληρώθηκε με το άρθρο 58 του Ν 4808/2021).
Τέλος, σημειώνεται ότι η νυκτερινή απασχόληση αμείβεται με προσαύξηση 25%, ενώ η απασχόληση κατά τις Κυριακές και αργίες αμείβεται με προσαύξηση 75%. Όλοι οι υπολογισμοί γίνονται με βάση το (μικτό) ωρομίσθιο, όπως σημειώθηκε πιο πάνω.
Σύμφωνα με το ισχύον καθεστώς σήμερα, οι ασφαλιστικές εισφορές των ως άνω αμοιβών, υπολογίζονται επί του διαμορφωθέντος ωρομισθίου, μετά και τον συνυπολογισμό των ποσοστών προσαύξησής τους. Επί του τελικού δηλαδή ωρομισθίου. Με τη σχολιαζόμενη νέα ρύθμιση, ο υπολογισμός των εισφορών θα γίνεται επί του ωρομισθίου που αντιστοιχεί στην κανονική οκτάωρη απασχόληση και όχι επί του νέου ωρομισθίου που προκύπτει βάσει της καταβαλλόμενης στον εργαζόμενο προσαύξησης. Είναι σαφές ότι αυτό θα οδηγήσει σε περαιτέρω ελάφρυνση του μη μισθολογικού κόστους, με όφελος τόσο για τους συγκεκριμένους εργαζόμενους, όσο και για τους εργοδότες τους, δεδομένου ότι δεν επηρεάζεται αυτή καθεαυτή η αμοιβή, αλλά μόνο οι ασφαλιστικές εισφορές της, με την επιφύλαξη ασφαλώς, τυχόν αύξησης στην παρακράτηση φόρου από μισθωτή εργασία, λόγω μεταβολής του φορολογητέου μισθού.
Το ωρομίσθιο και πώς διαμορφώνεται
Η βάση υπολογισμού των αποδοχών ενός εργαζόμενου με σύμβαση εξαρτημένης εργασίας, για τον προσδιορισμό κάθε είδους αμοιβών, είναι το ωρομίσθιο. Αυτός είναι γενικός κανόνας σε εργατικά – μισθολογικά θέματα.
Ας δούμε πώς υπολογίζεται το ωρομίσθιο σε εργαζόμενους μισθωτούς – υπαλλήλους (αμειβόμενους με βάση τον μηνιαίο μισθό), με πλήρη απασχόληση και σε πενθήμερη ή εξαήμερη εβδομαδιαία βάση:
Με δεδομένο ότι υπολογίζονται, σε κάθε περίπτωση 25 ημέρες μηνιαίας εργασίας και 40 ώρες εβδομαδιαίας απασχόλησης, ανεξαρτήτως πενθημέρου ή εξαημέρου, ο υπολογισμός του ωρομισθίου ακολουθεί την παρακάτω διαδικασία:
Βήμα 1o: 6 ημέρες / 5 (πενθήμερο) = 1,20 (συντελεστής πενθημέρου).
Βήμα 2ο: 5 (πενθήμερο) / 40 ώρες εβδομαδιαίας απασχόλησης = 0,125 (συντελεστής ημερήσιας εργασίας).
Βήμα 3o: Πολλαπλασιάζονται οι δύο ως άνω συντελεστές: 1,20 χ 0,125 = 0,15 και το γινόμενό τους διαιρείται δια του αριθμού 25 (τυπικές ημέρες μηνιαίας εργασίας): 0,15 /25 = 0,006.
Συνεπώς, το ωρομίσθιο είναι το 6 τοις χιλίοις επί του μικτού μηνιαίου μισθού.
Παράδειγμα 1ο
Έστω μικτός μισθός 1.200,00 ευρώ (πλήρης απασχόληση, πενθήμερο).
Ισχύει ότι 25 ημέρες μηνιαίας εργασίας αναλογούν σε 6 ημέρες εβδομαδιαίας απασχόλησης (σύμφωνα με τον συντελεστή 1,20). Συνεπώς, είναι: 25 / 6 = 4,1666 χ 40 ώρες εβδομαδιαίας απασχόλησης = 166,666, οπότε: 1.200,00 / 166,666 = 7,20 ευρώ ωρομίσθιο, ήτοι το 6 τοις χιλίοις επί του μικτού μισθού.
Παράδειγμα 2ο
Ας υποθέσουμε ότι ο παραπάνω εργαζόμενος απασχολείται σε εξαήμερη εβδομαδιαία βάση.
Σύμφωνα με την παραπάνω ανάλυση, έχουμε:
Βήμα 1ο: 6 ημέρες / 6 (εξαήμερο) = 1,00 (συντελεστής εξαημέρου).
Βήμα 2ο: 6 (εξαήμερο) / 40 ώρες εβδομαδιαίας απασχόλησης = 0,15 (συντελεστής ημερήσιας εργασίας).
Βήμα 3ο: Πολλαπλασιάζονται οι δύο ως άνω συντελεστές: 1,00 χ 0,15 = 0,15 και το γινόμενό τους διαιρείται δια του αριθμού 25 (ημέρες μηνιαίας εργασίας): 0,15 / 25 = 0,006.
Συμπέρασμα: Σε κάθε περίπτωση εβδομαδιαίας απασχόλησης (πενθήμερο ή εξαήμερο) το ωρομίσθιο εξευρίσκεται με πολλαπλασιασμό του μικτού μηνιαίου μισθού επί τον συντελεστή 0,006.
Παράδειγμα 3ο
Έστω εργαζόμενος υπάλληλος με μηνιαίο μικτό μισθό 2.100,00 ευρώ. Κατά τη διάρκεια του μήνα πραγματοποίησε 5 ώρες υπερεργασία. Το (μικτό) ωρομίσθιό του είναι: 2.100,00 χ 0,006 = 12,60 ευρώ. Το ωρομίσθιο υπερεργασίας προσαυξάνεται κατά 20%, συνεπώς είναι: 12,60 χ 120% = 15,12 ευρώ. Η (μικτή) αμοιβή των υπερεργασιών του μήνα είναι: 15,12 χ 5 = 75,60 ευρώ. Σε ασφαλιστικές εισφορές, μετά τη θέση σε ισχύ της σχολιαζόμενης ρύθμισης, θα υπαχθεί το ποσό των 63,00 ευρώ (12,60 χ 5). Το υπόλοιπο ποσό των 12,60 ευρώ που αφορά την προσαύξηση της υπερεργασίας, θα είναι ελεύθερο ασφαλιστικών εισφορών.
Θα εξακολουθεί να υπόκειται σε παρακράτηση φόρου εισοδήματος μισθωτής εργασίας.
Μετά την ψήφιση της νέας αυτής ρύθμισης και την τελική διατύπωσή της, θα επανέλθουμε με παραδείγματα, σε συνδυασμό και με την επίδραση επί της μηνιαίας παρακράτησης φόρου.