Στις 15 Ιουλίου 2024 συμπληρώθηκαν 90 χρόνια από την έκδοση του 1ου τεύχους της Βιομηχανικής Επιθεωρήσεως, «προγόνου» των Εκδόσεων Κέρκυρα, οι οποίες ιδρύθηκαν το 1996 (οφείλουν το όνομά τους στην καταγωγή της οικογένειας), βασισμένες στο έως τότε εκδοτικό και πνευματικό έργο των αδελφών Σπύρου και Κωνσταντίνου Βοβολίνη.
To NB Daily αναδημοσιεύει τμήμα του αφιερώματος που ετοίμασαν οι Εκδόσεις Κέρκυρα ως προς τη διαδρομή τους στον χρόνο, με έμφαση στα κεντρικά πρόσωπα του οίκου, τα χρονικά ορόσημα καθώς και πλείστες όσες σημαντικές εκδόσεις.
Ο πολυσχιδής Σπύρος Βοβολίνης
Το 1934, σε ηλικία μόλις 24 ετών, αλλά με γνώση και δημοσιογραφική εμπειρία ήδη, ο Σπύρος Aντ. Bοβολίνης προχώρησε στην έκδοση του περιοδικού Bιομηχανική Eπιθεώρησις. Οι στόχοι του διευκρινίστηκαν στο κεντρικό άρθρο του πρώτου τεύχους, τον Ιούλιο του 1934, με τον τίτλο «Tι επιδιώκομεν». Ο ιδρυτής του περιοδικού είχε εξαρχής εξασφαλίσει τη συνεργασία διακεκριμένων δημοσιογράφων και ειδικών επιστημόνων, έγκυρων αρθρογράφων για τα διεθνή θέματα, καθώς και εξεχουσών προσωπικοτήτων του βιομηχανικού κόσμου (N. Kανελλόπουλος, A. Xατζηκυριάκος, N. I. Δέδες, πρόεδρος του ΣEB, κ.ά.) και του πολιτικού κόσμου (Λ. Kανακάρης-Pούφος, I. Πεσμαζόγλου, Στ. Kωστόπουλος κ.ά.).
Η Βιομηχανική Επιθεώρησις (Β.Ε.) φιλοξενούσε, επίσης, τακτικές στήλες γνώμης, όπως τα «Σημειώματα», στα οποία η σύνταξη αποτύπωνε και σχολίαζε τα τρέχοντα θέματα, προτείνοντας λύσεις, με πνεύμα ενίοτε σκωπτικό, σοβαρά τεκμηριωμένες, αποτέλεσμα πάντοτε ενδελεχούς και αντικειμενικής έρευνας. Γρήγορα η Β.Ε. εδραίωσε τη θέση της στο βιομηχανικό και ευρύτερα στο οικονομικό στερέωμα της χώρας. Είναι αξιοσημείωτο μάλιστα ότι, κατά τη διάρκεια των ταραγμένων χρόνων του B’ Παγκοσμίου Πολέμου και της Kατοχής συνεχίστηκε η τακτική έκδοση.
Με το ξέσπασμα του πολέμου, ο Σπύρος Βοβολίνης, ιδρυτής, εκδότης και διευθυντής του περιοδικού, στρατεύθηκε και στη συνέχεια τραυματίστηκε στο αλβανικό μέτωπο. Για βραχύ χρονικό διάστημα τη διεύθυνση της Βιομηχανικής Επιθεωρήσεως ανέλαβε ο συνεργάτης και φίλος του, χημικός και δημοσιογράφος, Λάζαρος Πηνιάτογλου. Tην κατοχική περίοδο ο Λ. Πηνιάτογλου μαζί με τον Kωνσταντίνο Aντ. Bοβολίνη (αδελφό του ιδρυτή της B.E.) και τον Iωάννη Mήλιο εξέδωσαν και την παράνομη εφημερίδα Eλληνικόν Aίμα (1942)· συνεργάτης σε αυτό το εγχείρημα υπήρξε και ο Σ. Bοβολίνης, παράλληλα με το περιοδικό.
Αργότερα, από την γραφίδα του Κωνσταντίνου Αντ. Βοβολίνη, με το βιβλίο «Το Χρονικόν του Παρνασσού» δόθηκε μια εικόνα της ιστορίας και του ρόλου του Φιλολογικού Συλλόγου «Παρνασσός» (εκδ. 1951) και της πολύπλευρης δραστηριοποίησής του σε κρίσιμες στροφές της ελληνικής ιστορίας. Με το, δε, «Η Εκκλησία εις τον Αγώνα της Ελευθερίας 1453-1953» (εκδ. 1952) επιχειρήθηκε η περιγραφή και αξιολόγηση της συμβολής της Εκκλησίας στην διαχρονική εξέλιξη του Ελληνισμού – και μάλιστα της πορείας τού μετά την Επανάσταση του ‘21 Ελληνικού Κράτους.
Στα δύσκολα χρόνια της μεταπολεμικής Ελλάδας
Η δεύτερη φάση ανάπτυξης της Β.Ε. συνέπεσε με τις προσπάθειες ανασυγκρότησης και εκσυγχρονισμού της μεταπολεμικής Ελλάδας. Αυξήθηκε ο αριθμός των σελίδων του περιοδικού, βελτιώθηκε η τυποτεχνική εμφάνισή του, διευρύνθηκε ο κύκλος των συνεργατών, εμπλουτίσθηκε η ύλη του. Στηρίζοντας τα βήματα προς την εκβιομηχάνιση της χώρας, το περιοδικό έδωσε έμφαση στη συστηματική παρουσίαση-ανάλυση κυρίως βιομηχανικών και τεχνολογικών θεμάτων, τόσο εγχώριων όσο και διεθνών. Ιδιαίτερα εντυπωσιακή πρωτότυπη για ένα οικονομικό περιοδικό αποτέλεσε η ειδική στήλη που περιείχε με αναλυτικές βιβλιοκρισίες υπό τον τίτλο «Επιστημονική Κριτική» το 1948 και λίγα χρόνια αργότερα η στήλη «Κριτική του Βιβλίου». Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι η Β.Ε. ενδιαφέρθηκε ζωηρά και για τις τέχνες, δίνοντας χώρο και προβάλλοντας σημαντικούς καλλιτέχνες και, συχνά, πρωτοποριακά ρεύματα της μεταπολεμικής εποχής.
Στη δεκαετία του 1960 η B.E. εκσυγχρονίστηκε και αναπτύχθηκε περαιτέρω, βασιζόμενη σε ένα επιτελείο ικανών συνεργατών, παλαιότερων (όπως ο Σταύρος Κανονίδης, ο Παναγιώτης Kατηφόρης, ο Πότης Tσιμπιδάρος, ο χημικός Iωάννης Kανδήλης, ο Kλέαρχος Mιμίκος, αλλά και ο Παν. Παπαδούκας κ.ά.) και νεότερων. Η Kατερίνα Δασκαλάκη έκανε στη Β.Ε. τα πρώτα της βήματα στη δημοσιογραφία, ενώ διετέλεσε και αρχισυντάκτις του περιοδικού το διάστημα 1961-1968. Ο Δημήτρης Kαραμάνος εργάστηκε συνεχώς από το 1963 έως το 2005 και είχε διατελέσει Διευθυντής Σύνταξης και Σύμβουλος Έκδοσης.
H νέα πνοή στο περιοδικό φάνηκε ήδη από τα καλαίσθητα εξώφυλλά του (πρωτοποριακά για την εποχή) και την ευρηματικότητα στη διάρθρωση της ύλης. Εμπλουτίστηκε, επίσης, το περιεχόμενο με νέες στήλες (π.χ. από το 1965 καθιερώθηκε η στήλη υπό τον τίτλο «Άδολα και Aνόθευτα», η οποία σχολίαζε με πνευματώδη τρόπο θέματα ελληνικής και ξένης επικαιρότητας).
Μεταξύ των σημαντικών άρθρων της μεταπολεμικής περιόδου ξεχωρίζει κείμενο του λογοτέχνη Μ. Kαραγάτση, με τίτλο «Είναι ανάγκη να διαφωτισθή επαρκώς η κοινή γνώμη επί του εθνικού έργου που επιτελεί η βιομηχανία μας» (Δεκέμβριος 1952). Το κείμενο αυτό αποτέλεσε την απαρχή για τη δημοσίευση απόψεων βιομηχάνων, δημοσιογράφων και συγγραφέων, στο πλαίσιο μιας «εποικοδομητικής συζήτησης», μέσω του περιοδικού, για το μέλλον της ελληνικής βιομηχανίας. O Σ. Bοβολίνης και η B.E., «εις αναγνώρισιν της 24ετούς συνεχούς σταδιοδρομίας της και διά την συμβολήν αυτής εις την έρευναν των ελληνικών οικονομικών ζητημάτων και εις την εν γένει ανάπτυξιν της ελληνικής οικονομίας», τιμήθηκαν το 1957 με τον Έπαινο της Ακαδημίας Αθηνών.
Το Μέγα Ελληνικόν Βιογραφικόν Λεξικόν
Από νωρίς στη διαδρομή της Βιομηχανικής Επιθεωρήσεως αναπτύχθηκαν παράλληλες εκδοτικές προσπάθειες, είτε υπό τη μορφή Ενθέτων, από τα Συνέδρια ή Πρακτικά Γενικών Συνελεύσεων συλλογικών οργάνων, είτε ως ξεχωριστοί ιδιαίτερα καλαίσθητοι τόμοι, όπως π.χ. εκείνοι με τα πρακτικά των Συνεδρίων των Εμπορικών-Βιομηχανικών Επιμελητηρίων Ελλάδος, ξεκινώντας από το 1954 και επί σειρά ετών. H ιδέα για την εμπεριστατωμένη δημοσίευση των πορισμάτων των Εμπορικών και Βιομηχανικών Επιμελητηρίων ήδη είχε απασχολήσει τον Σ. Bοβολίνη από το 1936. Είχε εκδώσει τότε ένα έκτακτο πανηγυρικό τεύχος καλύπτοντας το ΓΔ’ Τακτικό Συνέδριο των Επιμελητηρίων (το οποίο είχε πραγματοποιηθεί στην Πάτρα τον Ιούνιο του 1936). Επίσης, στις εκδόσεις της B.E. περιλαμβάνονταν και ανάτυπα πολλών μελετών και ερευνών που είχαν δημοσιευθεί στο περιοδικό (π.χ. «Το Ίδρυμα Εκτυπώσεως των Τραπεζογραμματίων της Τραπέζης της Ελλάδος», έρευνα του αρχισυντάκτη της B.E. Φώτη Π. Kωνσταντινίδη το 1954).
Ιδιαίτερα πρωτότυπη για την εποχή της ήταν και η πρωτοβουλία για την έκδοση σύντομων (ή και εκτεταμένων) βιογραφιών προσωπικοτήτων της οικονομικής, πολιτικής και κοινωνικής εν γένει ζωής. Το Mέγα Eλληνικόν Bιογραφικόν Λεξικόν – MEBΛ (1958-1962) υπήρξε πρωτοβουλία του Κωνσταντίνου Bοβολίνη, αδελφού του Σπύρου. Πλαισιωμένος από μια ομάδα προσεκτικά επιλεγμένων συνεργατών, σκιαγράφησε τον βίο και τη διαδρομή πρωτοπόρων βιομηχάνων και επιχειρηματιών, θεμελιωτών και συντελεστών της ελληνικής οικονομικής ζωής. Μεταξύ τους οι Ιωάννης Βαρβάκης, Ευγένιος Ευγενίδης, Ιωάννης – Γαβριήλ Εϋνάρδος, Ευαγγέλης Ζάππας, Κωνσταντίνος Καραθεοδωρή, Γρηγόριος Μαρασλής, Ιωάννης Πεσμαζόγλου, Γεώργιος Σίνας, Γεώργιος Σταύρος, Ιωάννης και Ευάγγελος Παπαστράτος.
Η εξωστρέφεια: Financial Times, Economist, και Greek Business File
Η Βιομηχανική Επιθεώρησις εστίασε από νωρίς στην ανάγκη για έγκαιρη και έγκριτη πληροφόρηση των οικονομικών, ναυτιλιακών, τραπεζικών, πολιτικών γεγονότων που συντελούνταν έξω από τα σύνορα της Ελλάδας. Ήδη στα πρώτα τεύχη υπάρχουν ανταποκρίσεις συνεργατών του εξωτερικού. Όταν, δε, μεταπολεμικά, η διασύνδεση οικονομιών και κοινωνιών έγινε στενότερη, το περιοδικό αναζήτησε ισχυρότερες συνεργασίες.
Η αρχή έγινε τον Ιούλιο του 1962, με τη βρετανική εφημερίδα «Financial Times», με την τακτική αρθρογραφία της να εγκαινιάζεται «ειδικώς διά την “Βιομηχανικήν Επιθεώρησιν”», ενώ στη συναφή αναγγελία γίνεται λόγος για την «εκλεκτή αυτή συνεργασία», εξηγώντας τα αίτια που οδήγησαν σε αυτήν: στην νέα εκείνη εποχή είχαν σχεδόν παύσει να υφίστανται μεμονωμένα οικονομικά ή ακόμη και πολιτικά εθνικά προβλήματα.
Ακόμα και ο τίτλος του πρώτου άρθρου που δημοσιεύτηκε στο ίδιο τεύχος ήταν ενδεικτικός της νέας σύνθετης παγκόσμιας οικονομικής πραγματικότητας: «Το μέλλον διαγράφεται αβέβαιον» σύμφωνα με τους «Financial Times»: «Η παγκόσμιος οικονομική κατάστασις, εις πείσμα των επιμόνων προβλέψεων αυξούσης δραστηριότητος διά τας περισσοτέρας χώρας, και μεγαλυτέρας αναπτύξεως του εμπορίου μεταξύ αυτών, κατά το δεύτερον ήμισυ του έτους, εμφανίζεται σήμερον επί μάλλον αβεβαία, παρ’ όσον ήτο μέχρι προ ολίγου χρόνου».
Τον Νοέμβριο του 1976, ξεκινάει μία επιπλέον συνεργασία: «Από του ανά χείρας τεύχους μας, με ιδιαιτέραν ικανοποίησιν εγκαινιάζομεν τακτικήν και αποκλειστικήν διά την Ελλάδα συνεργασίαν με την παγκοσμίου κύρους, εβδομαδιαίαν βρεταννικήν επιθεώρησιν “The Economist”.
Τη δεκαετία του ’90, στο πλαίσιο του εκσυγχρονισμού του περιοδικού επιχειρούνται νέα εγχειρήματα που όμως έχουν παλιές ρίζες: Ήδη από τον Ιανουάριο του 1963, αναγνωρίζοντας ένα αυξανόμενο διεθνές ενδιαφέρον για την ελληνική οικονομία και βιομηχανία αλλά και την ανάγκη ενημέρωσης των ξένων αναγνωστών σχετικά με τα τεκταινόμενα στην Ελλάδα, το περιοδικό προχωρά στην έκδοση αγγλόφωνου Ειδικού Συμπληρώματος (Special Supplement in English) – μια περίληψη της ελληνικής έκδοσης στην αγγλική γλώσσα.
Η προσπάθεια εγκαταλείφθηκε μετά από μόλις 8 τεύχη. Σχεδόν τρεις δεκαετίες αργότερα, το 1991, ξεκινά νέο εγχείρημα, με τριμηνιαία έκδοση του περιοδικού στα αγγλικά. Η Industrial Review Special Survey Series περιείχε εκτεταμένες έρευνες για κλάδους της ελληνικής οικονομίας. Το 1998 θα μετονομαζόταν σε Business File και αργότερα σε Greek Business File, με ύλη απολύτως ανεξάρτητη εκείνης του περιοδικού.
Η σκυτάλη στην Αλεξάνδρα Βοβολίνη
O Σπύρος Bοβολίνης, σε προχωρημένη πια ηλικία, παρέδωσε τη σκυτάλη (1990) στην ανιψιά του, κόρη του αδελφού του Kωνσταντίνου, Aλεξάνδρα K. Bοβολίνη, η οποία αρθρογραφούσε στη Βιομηχανική Επιθεώρηση από τη δεκαετία του 1970. Υπό τη διεύθυνσή της, το περιοδικό αναδιοργανώθηκε και εκσυγχρονίστηκε, σύμφωνα με πιο πρόσφατες τυποτεχνικές εξελίξεις· βελτιώθηκε η εμφάνισή του και εμπλουτίστηκε η ύλη του, ενώ διατήρησε ταυτόχρονα και ορισμένες παραδοσιακές κλασικές στήλες.
Το 1991 άλλαξε η επωνυμία του περιοδικού από Bιομηχανική Eπιθεώρησις σε Bιομηχανική Eπιθεώρηση, σε Bιομηχανική Oικονομική Eπιθεώρηση το 1997, σε Oικονομική Bιομηχανική Eπιθεώρηση το 1999 και, τέλος, σε Oικονομική Eπιθεώρηση το 2004.
Το 1994, το περιοδικό, που παλαιότερα κυκλοφορούσε μόνο μέσω συνδρομών, έκανε ένα ακόμη τολμηρό βήμα: άρχισε να πωλείται και στα περίπτερα.
Στα τέλη της δεκαετίας ξεκίνησαν συνεργασίες με ανθρώπους από διαφορετικούς χώρους, οι οποίοι αρθρογραφούσαν και σχολίαζαν την επικαιρότητα από τη δική τους σκοπιά. Ανάμεσά τους ήταν ο Νίκος Παπανδρέου και ο Βασίλης Βασιλικός, των οποίων τα άρθρα παρέμεναν τόσο επίκαιρα, ώστε οι Εκδόσεις Κέρκυρα πήραν την απόφαση να εκδώσουν το 2011 το βιβλίο «Βασίλης Βασιλικός-Νίκος Παπανδρέου: Δύο συγγραφείς – Μια δεκαετία», που περιλαμβάνει επιλεγμένα άρθρα τους στην Οικονομική Επιθεώρηση.
Το 2006 οι εκδόσεις ΚΕΡΚΥΡA δημιούργησαν την economia, ένα σύγχρονο δίκτυο εκδόσεων, με στόχο τη συστηματική και εμπεριστατωμένη ενημέρωση για την οικονομία, την επιχειρηματικότητα, την πολιτική εντός και εκτός συνόρων, καθώς και την ανταλλαγή, ανάλυση και σύνθεση απόψεων, τον διάλογο και την ανάδειξη νέων ιδεών για την ανάπτυξη των οικονομιών σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο.
Στο διάστημα 2002-2005, είχε οργανωθεί η εκπομπή “Oikonomiki TV” που προβάλλονταν στο κανάλι GBC και στην ΕΡΤ 3, με τη Νέλλη Καψή, τον Νίκο Παπανδρέου, τον Μπάμπη Παπαδημητρίου και τον Αντώνη Δ. Παπαγιαννίδη να εξηγούν και να σχολιάζουν την οικονομική επικαιρότητα.
Στο διάστημα 2020-2022 το δίδυμο Κ. Μπλιάτκα – Α. Παπαγιαννίδη παρουσίαζε τη διαδικτυακή εκπομπή «Μισή ώρα με την economia», αναδεικνύοντας επίκαιρους προβληματισμούς και φιλοξενώντας προσωπικότητες από τον οικονομικό και πολιτικό χώρο, όπως ο Τάσος Γιαννίτσης, η Άννα Διαμαντοπούλου, ο Αλέκος Κρητικός, ο Νίκος Βέττας, ο Πλάτων Τήνιος κ.ά. Η εκπομπή αυτή βρίσκεται στο κανάλι economia Group του YouTube.
Εκδόσεις Κέρκυρα – economia Publishing
Κατά το τελευταίο τρίτο της μέχρι τώρα διαδρομής του περιοδικού αναπτύχθηκαν ως παράλληλο εγχείρημα οι Εκδόσεις ΚΕΡΚΥΡΑ – economia Publishing. Μια πρώτη σειρά βιβλίων τους αφορά μείζονα θέματα προβληματισμού της εποχής, με ιστορικό/πολιτισμικό περιεχόμενο σε διαφορετικούς τομείς της κοινωνίας, βασιζόμενα είτε σε μαρτυρίες είτε σε βιογραφίες. Μεταξύ άλλων:
«Ελένη» του Νίκολας Γκέιτζ – βρίσκεται στην 7η έκδοση από την κυκλοφορία του, το 2004.
«Μίκης και Μάνος» του Νίκου Παπανδρέου. Το δοκίμιο παρακολουθεί την περίεργη ζωή ενός μοναδικού μουσικού έργου, του Επιταφίου του Γιάννη Ρίτσου, από την εκρηκτική του γέννηση, το 1960, ως την αναβίωση στη σύγχρονη εποχή, εξιστορώντας παράλληλα την ιδιαίτερη σχέση ανάμεσα στους δύο συνθέτες, τον Μίκη Θεοδωράκη και τον Μάνο Χατζηδάκη.
«Επιτελών το καθήκον μου», του πρώην Προέδρου της Δημοκρατίας, Χρήστου Α. Σαρτζετάκη. Σημαντική κατάθεση στην ιστορία των προδικτατορικών χρόνων και στα γεγονότα που οδήγησαν στη Δικτατορία, αποτελεί το δίτομο αυτό έργο που αφηγείται αναλυτικά την υπόθεση του Γρηγόρη Λαμπράκη, όπως αυτός την έζησε και περιλαμβάνει ολόκληρη την αγόρευση του νεαρού, τότε, ανακριτή.
«Ίμια – Οτσαλάν – S300» – προσωπική μαρτυρία του Θεόδωρου Πάγκαλου, για γεγονότα που έζησε από “πρώτο χέρι” στη θητεία του στο υπουργείο Εξωτερικών.
«Μίνως Ζομπανάκης: τραπεζίτης χωρίς σύνορα» – η ιστορία ενός Έλληνα, που ξεκίνησε από ένα μικρό κρητικό χωριό και ανεδείχθη σε μια από τις ηγετικές φυσιογνωμίες της παγκόσμιας τραπεζικής βιομηχανίας.
To Αρχείο
Μια μακρά διαδρομή, σχεδόν ενός αιώνα, που καλύπτει τις βασικές εξελίξεις σε οικονομία, πολιτική, επιστήμες και κοινωνία, στην Ελλάδα και το εξωτερικό, δεν μπορεί παρά να έχει συσσωρεύσει πλούσιο αρχειακό υλικό. Σε αυτό θα πρέπει να προστεθεί και ό,τι έχει προκύψει από την προεργασία που απαίτησαν άλλα εγχειρήματα ιστορικού περιεχομένου των αδελφών Βοβολίνη, με κυριότερο το Μέγα Ελληνικόν Βιογραφικόν Λεξικόν.
Το 2012 η κόρη του Κωνσταντίνου Βοβολίνη, Αλεξάνδρα, δώρισε 2.656 φακέλους με ανέκδοτο υλικό του πεντάτομου Λεξικού στη Γεννάδειο Βιβλιοθήκη. Μαζί έδωσε και σημαντικό μέρος του αρχείου που της είχε παραδώσει ο Βασίλης Βασιλικός. Αφού προηγουμένως συντόνισε μια συστηματική προσπάθεια καταγραφής και οργάνωσης του αρχειακού υλικού, στη συνέχεια το διέθεσε σε φορείς όπου το κοινό θα μπορούσε να έχει πρόσβαση.
Το αρχείο του Σπύρου Βοβολίνη για το περιοδικό, από το 1934 έως το 1995, κατατέθηκε το 2020 στο Ιστορικό Αρχείο της Τράπεζας της Ελλάδος. Το 2023 προστέθηκε σε αυτό και μέρος του αρχείου της Οικονομικής Επιθεώρησης, από το 1995 και μετά. Μέρος της βιβλιοθήκης των αδελφών Βοβολίνη έχει, επίσης, κατατεθεί στη Βιβλιοθήκη της Τράπεζας της Ελλάδος και στο Ιστορικό Αρχείο της ΔΕΗ.
Το 2019 η Αλεξάνδρα Κ. Βοβολίνη ίδρυσε την Εταιρεία Πολιτικών & Οικονομικών Μελετών Βοβολίνη Α.Μ.Κ.Ε. – όπου βρίσκεται το οικογενειακό και προσωπικό της αρχείο – με σκοπό την προαγωγή έρευνας και πραγματοποίηση εκδόσεων στους τομείς πολιτικής, οικονομικής και επιχειρηματικής ιστορίας, για την διατήρηση της ιστορικής μνήμης και την ανάδειξη άγνωστων πτυχών της μέσα από αρχειακό υλικό των αδελφών Βοβολίνη. Πρώτη έκδοση της εταιρείας υπήρξε το βιβλίο Γράμματα Πολέμου.
Μπορείτε να βρείτε στο μενού του www.ekdoseiskerkyra.gr την κατηγορία 90 ΧΡΟΝΙΑ το πλήρες αφιέρωμα με τίτλο «Οι πολλές όψεις των Εκδόσεων Κέρκυρα – Από τον 19ο στον 21ο αιώνα του σύγχρονου ελληνικού κράτους».