Το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης μας συστήθηκε τα προηγούμενα χρόνια, όταν η ψηφιοποίηση βασικών υπηρεσιών του κράτους ήταν εν πολλοίς άγνωστη. Σήμερα είναι ένα υπουργείο εξαιρετικά δημοφιλές και παράγει καθημερινά απτά αποτελέσματα. Ίσως αυτό να εξηγεί ότι «απουσιάζει» από τις σκληρές πολιτικές αντιπαραθέσεις. Από την ψηφιακή πρωτοπορία των Τρικάλων, ο Δημήτρης Παπαστεργίου έχει αναλάβει το σύνθετο έργο της διαμόρφωσης του ψηφιακού μέλλοντος της χώρας – ένα έργο που, όπως σημειώνει με συνέντευξή του στο NB Daily, συνιστά μοναδική ευκαιρία για να ανακτηθεί η εμπιστοσύνη των πολιτών στις δυνατότητες της Πολιτείας.
- Από το «ψηφιακό θαύμα» των Τρικάλων στην πίστα της πρόκλησης του ψηφιακού μετασχηματισμού της χώρας. Πώς αντιμετωπίζετε αυτή την αλλαγή;
Η μετάβαση από τα Τρίκαλα στην Αθήνα ήταν μια ιδιαίτερα παραγωγική διαδικασία για εμένα. Ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης μου έκανε την τιμή να μου αναθέσει τη διοίκηση ενός Υπουργείου που είχε αποδειχθεί «success story» τα προηγούμενα χρόνια σε ένα πεδίο που κανείς δεν το περίμενε. Εντός αυτού του πλαισίου, υπάρχει η μεγάλη ευθύνη και η ώθηση να εξελίξουμε και να ολοκληρώσουμε έργα και μεταρρυθμίσεις καθώς επίσης και να προσθέσουμε νέες προοπτικές στον σχεδιασμό του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης. Είναι, εξάλλου, τέτοια η φύση και το περιεχόμενο της δουλειάς μας στο Υπουργείο που συνεχώς ανοίγονται νέοι δρόμοι για τη χάραξη πολιτικών και την πραγματοποίηση έργων τα οποία ενισχύουν την προσπάθεια μας για πιο φιλική Δημόσια Διοίκηση, για μια πιο απλή καθημερινότητα για τους πολίτες.
- Στα χρόνια της πανδημίας η Ελλάδα έκανε ψηφιακό άλμα. Ποια είναι η δική σας φιλοδοξία και με ποιο στόχο θα θέλατε να ταυτιστεί η θητεία σας στο Υπουργείο;
Φιλοδοξία μας στο Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης είναι να αξιοποιούμε όλα τα «δώρα» που μας προσφέρουν οι αναδυόμενες τεχνολογίες, ώστε να απλουστεύουμε την καθημερινότητα των πολιτών, όσον αφορά τουλάχιστον τη σχέση τους με το κράτος.
«Όταν υπάρχουν στην εποχή σου τόσο σπουδαίες ευκαιρίες, οφείλεις να τις εκμεταλλευτείς»
Καταλύτης αυτής της προσπάθειας θα είναι αδιαμφισβήτητα οι εφαρμογές Τεχνητής Νοημοσύνης. Όταν υπάρχουν στην εποχή σου τόσο σπουδαίες ευκαιρίες, οφείλεις να τις εκμεταλλευτείς. Οι νέες εξατομικευμένες ιατρικές μέθοδοι, τα εξελιγμένα συστήματα πυροπροστασίας, τα ψηφιακά εργαλεία αποκατάστασης έργων τέχνης, η διαμόρφωση ενός δικαιότερου φορολογικού συστήματος, οι αμεσότεροι και εκτενέστεροι ελεγκτικοί μηχανισμοί της συνταγογράφησης, αποτελούν μόνο μερικά από τα παραδείγματα χρήσης της Τεχνητής Νοημοσύνης.
- Τι άλλο να περιμένουμε από τον «Ψηφιακό Βοηθό» mAigov;
Ο Ψηφιακός Βοηθός, η πρώτη εφαρμογή Τεχνητής Νοημοσύνης του ελληνικού Δημοσίου και μια από τις πρώτες της Ευρώπης, εγκαινίασε μια νέα περίοδο για την επαφή πολιτών με τη Δημόσια Διοίκηση. Ο κάθε πολίτης οποιαδήποτε στιγμή της ημέρας μπορεί να ρωτήσει το mAigov ό,τι επιθυμεί για τη Δημόσια Διοίκηση και αυτό του απαντά σε φυσική γλώσσα, αντλώντας πληροφορίες από το gov.gr και το MITOS. Από την αρχή της λειτουργίας του έχουν πραγματοποιηθεί πάνω από 400 χιλιάδες διάλογοι.
Το mAigov αποτελεί το «όχημα» για την αλλαγή σελίδας στην αλληλεπίδραση των πολιτών με το κράτος. Η αναβαθμισμένη του εκδοχή θα έχει τη δυνατότητα εκτέλεσης ενεργειών για λογαριασμό μας. Σε πρώτη φάση ο πολίτης θα μπορεί να ζητήσει από το mAigov μέσω της εφαρμογής του gov.gr για κινητές συσκευές την έκδοση Ληξιαρχικής Πράξης Γάμου και απευθείας θα τη βρίσκει στη θυρίδα του. Σε επόμενο στάδιο, θα μπορεί να «παραγγείλει» στον Ψηφιακό Βοηθό την έκδοση διαθέσιμων στο gov.gr πιστοποιητικών ή και τον προγραμματισμό ραντεβού σε δημόσιους φορείς.
- Η ψηφιακή αναμόρφωση της Δικαιοσύνης αποτελεί δύσκολη πρόκληση, ιδίως αν λάβουμε υπόψη τα δεδομένα σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Ποιοι είναι οι στόχοι και τι βήματα πραγματοποιούνται για την υλοποίηση αυτών;
Κύριε Γούλα, ως νομικός έχετε πλήρη εικόνα τόσο του ρόλου της Δικαιοσύνης ως παράγοντα κοινωνικής ισορροπίας και προστασίας των αδυνάτων, όσο και των μεγάλων εκκρεμοτήτων που υπάρχουν στον τομέα αυτό. Ο ψηφιακός μετασχηματισμός και η επακόλουθη αναβάθμιση του τομέα της Δικαιοσύνης έχουν καίρια σημασία για τους πολίτες. Υλοποιούμε σε συνεργασία με το Υπουργείο Δικαιοσύνης έργα που συμβάλλουν στην επίσπευση της ταχύτητας απονομής της και βελτιώνουν τις συνθήκες για τους εμπλεκόμενους λειτουργούς.
Εισάγουμε την έννοια της τηλεδιάσκεψης στη δικαστική διαδικασία, ώστε μάρτυρες και κατηγορούμενοι να μπορούν να καταθέσουν από απόσταση. Θα περιορίσουμε με αυτόν τον τρόπο το φαινόμενο των ατελείωτων αναβολών άνευ λόγου, ενώ και η ενημέρωση για την πορεία των πινακίων θα γίνεται ηλεκτρονικά.
Πριν από λίγες μέρες ξεκίνησαν οι ηλεκτρονικές επιδόσεις εγγράφων της ποινικής δίκης. Οι ποινικές διαταγές, οι αποφάσεις λιπομαρτύρων και οι κλήσεις μαρτύρων επιδίδονται ψηφιακά πλέον στην Εισαγγελία Αθηνών, ενώ σύντομα το μέτρο θα επεκταθεί. Υπολογίζεται ότι αυτά τα τρία έγγραφα αγγίζουν τις 170 χιλιάδες επιδόσεις ετησίως. Με τη δράση αυτή θα απελευθερωθούν οι δικαστικοί υπάλληλοι καθώς και το 1/3 των αστυνομικών, που απασχολούνται με τις επιδόσεις. Καθημερινά για το σύνολο των επιδόσεων απαιτούνται κατά μέσο όρο 670 αστυνομικοί.
«Αναλογιστείτε πόσο θα διευκολυνθεί ένας δικαστής στη δουλειά του με μια εφαρμογή, η οποία θα του βρίσκει την απαραίτητη νομοθεσία και νομολογία»
Φυσικά προχωρούμε και στην ψηφιοποίηση των δικαστικών αρχείων, έργο που θα διευκολύνει σαφέστατα τη ζωή δικηγόρων, δικαστών και γενικά όλων των συντελεστών της Δικαιοσύνης και βεβαίως κάθε εμπλεκόμενου με οποιονδήποτε τρόπο σε υπόθεση της Δικαιοσύνης.
- Αρκετοί νομικοί εκφράζουν την ανησυχία ότι η υποκατάσταση των δικαστών από συστήματα Τεχνητής Νοημοσύνης ενδέχεται να μας οδηγήσει σε αποφάσεις αλγοριθμικής μεροληψίας. Άλλοι, πάλι, θεωρούν ότι έτσι θα τεθούν οι βάσεις ώστε η νομική επιστήμη να πάει ένα βήμα παραπέρα. Πώς βλέπει ένας τεχνοκράτης πολιτικός αυτή τη συζήτηση;
Όσο η Τεχνητή Νοημοσύνη και η τεχνολογία γενικότερα προχωρούν, τόσο εντονότερα πρέπει να ασχολούμαστε με τις ηθικές και νομικές προεκτάσεις αυτής της εξέλιξης και να ορίζουμε στενά τα όριά τους. Η Τεχνητή Νοημοσύνη δεν έρχεται να μας υποκαταστήσει αλλά να μας βοηθήσει στις δουλειές μας. Οι αλγόριθμοι δεν θα δικάζουν. Θα μπορούν, όμως, να βάλουν σε τάξη έγγραφα μιας δικογραφίας. Όσο για την αλγοριθμική μεροληψία, να θυμίσουμε ότι οι άνθρωποι δημιουργούν τους αλγόριθμους κι ότι υπάρχουν θεσμοί και οργανισμοί που θέτουν το ρυθμιστικό πλαίσιο για τη λειτουργία τους.
Με δυνατότητες ανάλυσης τεράστιου όγκου δεδομένων, η Τεχνητή Νοημοσύνη θα αποτελέσει τον πυρήνα για την ανάπτυξη συμβουλευτικών εφαρμογών για τους δικαστές, τους δικηγόρους και ευρύτερα τους λειτουργούς της δικαιοσύνης. Αναλογιστείτε πόσο θα διευκολυνθεί ένας δικαστής στη δουλειά του με μια εφαρμογή, η οποία θα του βρίσκει την απαραίτητη νομοθεσία και νομολογία. Προκύπτουν συνεχώς νέες ευκαιρίες για όλους τους επιστημονικούς τομείς, σαφώς και για τη Νομική. Ευκαιρίες που θα βελτιώσουν τόσο την ταχύτητα όσο και την ποιότητά τους. Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, υιοθετήθηκε ο νέος νόμος για την Τεχνητή Νοημοσύνη (AI Act). Πρόκειται για τον πρώτο Κανονισμό για την Τεχνητή Νοημοσύνη παγκοσμίως. Πραγματοποιήθηκε πολύ προσεκτική προετοιμασία, ώστε να βρεθεί η χρυσή τομή μεταξύ καινοτομίας και ασφάλειας. Η Πράξη για την ΤΝ ορίζει σαφείς κανόνες, ώστε τα συστήματα Τεχνητής Νοημοσύνης που χρησιμοποιούνται στην ΕΕ να είναι ασφαλή για τους πολίτες και να λειτουργούν με σεβασμό στα δικαιώματά τους.
- Βέβαια, δεν απουσιάζουν οι εύλογες ανησυχίες στο πεδίο της παραπληροφόρησης των πολιτών, της Kυβερνοασφάλειας αλλά και της προστασίας των προσωπικών δεδομένων. Εκτιμάτε ότι είμαστε επαρκώς προστατευμένοι απέναντι σε τέτοιες απειλές;
Η τεχνολογία εξελίσσεται ταχύτατα και είναι απαραίτητο να εξελιχθεί ανάλογα και το θεσμικό πλαίσιο για την προστασία των πολιτών από τους κινδύνους που προκύπτουν. Τώρα εισάγεται προς συζήτηση στην αρμόδια επιτροπή της Βουλής το σχέδιο νόμου για την εφαρμογή της Πράξης της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τις Ψηφιακές Υπηρεσίες. Με την Πράξη ισχυροποιούμε τα δικαιώματα των χρηστών των μεγάλων πλατφορμών δημιουργώντας κανόνες που ευνοούν τη διαφάνεια. Οι μεγάλες πλατφόρμες θα υποχρεωθούν να διαθέτουν τις απαραίτητες διαδικασίες για την προστασία των χρηστών τους από φαινόμενα όπως η παραπληροφόρηση ή η διακίνηση προϊόντων deep fake επεξεργασίας.
Όσον αφορά στον τομέα της Κυβερνοασφάλειας, θεσμοθετήσαμε την Εθνική Αρχή Κυβερνοασφάλειας. Πρόκειται για έναν οργανισμό που θα κατέχει την κατάλληλη ευελιξία και καταρτισμένο προσωπικό για να διαχειρίζεται και να προλαμβάνει κυβερνοεπιθέσεις. Η ίδρυση της Αρχής αποτελεί παράλληλα και εκπλήρωση των ενωσιακών μας δεσμεύσεων. Μετά την εφαρμογή της Οδηγίας NIS2 για την Κυβερνοασφάλεια από τον εγχώριο νομοθέτη θα αυξηθεί κατακόρυφα ο αριθμός των φορέων που θα εποπτεύονται από το κράτος από 70 σε 2000, συμπεριλαμβανομένων και τομέων της καθημερινότητας όπως η παραγωγή τροφίμων.
- Ο νέος υπέρ-υπολογιστής «ΔΑΙΔΑΛΟΣ», ο οποίος θα συνδυάζει υπολογιστικές εφαρμογές υψηλής απόδοσης με την μηχανική μάθηση και την ανάλυση μεγάλου όγκου δεδομένων, καθώς και οι επενδύσεις σε Data Centers, τι ακριβώς θα μας προσφέρουν;
Οι ανάγκες διακίνησης και αποθήκευσης δεδομένων αυξάνονται διαρκώς. Με τον συνδυασμό δημόσιων και ιδιωτικών επενδύσεων αναβαθμίζουμε τις δυνατότητες μας στον τομέα αυτό ώστε να ανταποκριθούμε και στις απαιτήσεις επεξεργασίας δεδομένων σε τομείς, όπως η Δημόσια Διοίκηση, η Δικαιοσύνη, η Υγεία. Η Ελλάδα καθιερώνεται βαθμιαία ως τεχνολογικός κόμβος της ευρύτερης γεωγραφικής περιοχής με ιδιαίτερα σημαντικά οφέλη για την αναπτυξιακή της πορεία. Εταιρείες-κολοσσοί στο χώρο των Data Centers, όπως η Microsoft, η Amazon, η Google και η Digital Realty, δραστηριοποιούνται στη χώρα μας στον κλάδο.
«Η Ελλάδα καθιερώνεται βαθμιαία ως τεχνολογικός κόμβος της ευρύτερης γεωγραφικής περιοχής με ιδιαίτερα σημαντικά οφέλη για την αναπτυξιακή της πορεία»
Να σημειώσω ότι ο υπέρ-υπολογιστής «ΔΑΙΔΑΛΟΣ», που θα εγκατασταθεί στο Τεχνολογικό Πολιτιστικό Πάρκο Λαυρίου, συγκαταλέγεται στα 500 κορυφαία υπολογιστικά συστήματα του πλανήτη. Οι τεράστιες υπολογιστικές του ικανότητες θα δημιουργήσουν το κατάλληλο οικοσύστημα για την ανάπτυξη εφαρμογών εξυπηρέτησης του πολίτη μέσω αιτημάτων σε φυσική γλώσσα, εξατομικευμένης ιατρικής, πυροπροστασίας, έξυπνης κινητικότητας κλπ. Στοχεύουμε μέσω της αναβάθμισης των ψηφιακών υποδομών στη στήριξη της ερευνητικής και επιχειρηματικής κοινότητας.
- Επί δημαρχίας σας διατηρούσατε φιλικές σχέσεις με τους πολιτικούς σας αντιπάλους και επιδιώκατε συναινέσεις. Στην κεντρική πολιτική σκηνή οι συναινέσεις αποτελούν την εξαίρεση. Πώς μπορούμε να υπερβούμε αυτές τις διαιρέσεις;
Τα σημεία σύγκλισης είναι πάντα ζητούμενο στην πολιτική σκηνή, τόσο όταν μιλάμε για αυτοδιοικητικό επίπεδο, όσο και για την κεντρική πολιτική σκηνή. Έχουμε χρέος όλοι όσοι ασχολούμαστε με την πολιτική να αναπτύξουμε έντονα τη δυνατότητα να «ακούμε» πριν διαφωνήσουμε. Και από τους πολιτικούς μας αντιπάλους μπορούμε να κερδίσουμε πολλά, ώστε να βελτιώσουμε τις πολιτικές προς όφελος του πολίτη. Από την άλλη, μην ξεχνάμε ότι η πολιτική είναι από τη φύση της πεδίο συγκρούσεων. Όταν η διαφωνία είναι με επιχειρήματα και με στόχο το κοινό καλό, αναβαθμίζεται η ποιότητα του παραγόμενου έργου και κερδίζουμε την εμπιστοσύνη των πολιτών.
- Θεωρείτε ότι ο ψηφιακός μετασχηματισμός της χώρας είναι μια ευκαιρία, προκειμένου να αποκατασταθεί το αίσθημα εμπιστοσύνης των πολιτών στην αξιοπιστία του κράτους;
Προφανώς η ψηφιακή μετάβαση του κράτους αποτελεί βασικό παράγοντα ανάκτησης της εμπιστοσύνης των πολιτών. Όσο υιοθετούμε φιλικές τεχνολογικές λύσεις τόσο οι πολίτες, οι επιχειρηματίες, οι εργαζόμενοι θα αντιλαμβάνονται ότι το κράτος είναι δίπλα τους και όχι απέναντί τους.
Οι πολίτες αξίζουν ένα κράτος σύγχρονο, καινοτόμο, ψηφιακό, φιλικό. Εξάλλου το ψηφιακό άλμα της Ελλάδας είναι μια συνεχής πορεία ανόδου και δεν έχουμε σκοπό να αφήσουμε κανέναν και καμία πίσω σε αυτή. Παραμένει πάντα στον πυρήνα του σχεδιασμού μας η συμπεριληπτική αξιοποίηση της τεχνολογίας και το αποδεικνύουμε στην πράξη. Υλοποιούμε έργα τα οποία βοηθούν όλους τους πολίτες και μπορούν να χρησιμοποιηθούν από όλους τους πολίτες.