Κωνσταντίνος Μενουδάκος: Υπάρχουν Αρχές και Αρχές…

Δικαστής υψηλού κύρους, πρώην Πρόεδρος του Συμβουλίου της Επικρατείας, Πρόεδρος της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα. Ο Κωνσταντίνος Μενουδάκος, με αφορμή τον εορτασμό της 18ης Ημέρας Προστασίας Δεδομένων την Κυριακή 28 Ιανουαρίου, και τη διοργάνωση ημερίδας την Τρίτη 30 Ιανουαρίου, στο Αμφιθέατρο Cotsen Hall της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών, παραχωρεί συνέντευξη στο NB Daily, σκιαγραφώντας το ιδιαίτερο τοπίο των προσωπικών δεδομένων. Ο ίδιος δε φείδεται κριτικής κατά την αναφορά του στις ανεξάρτητες αρχές στην Ελλάδα, ενώ διατυπώνει τη νομική του άποψη για το ζήτημα της επιστολικής ψήφου.

Κύριε Πρόεδρε, γιατί η Σύμβαση 108 του Συμβουλίου της Ευρώπης θεωρείται τόσο σημαντική για την προστασία της ιδιωτικότητας και των προσωπικών δεδομένων;

Καταρχάς, διότι αποτελεί σημαντικό ορόσημο για την προστασία της ιδιωτικότητας και των προσωπικών δεδομένων. Ουσιαστικά, ήταν η πρώτη νομική πράξη που θεσπίστηκε σε ευρωπαϊκό επίπεδο στο πεδίο της προστασίας των προσωπικών δεδομένων. Η Σύμβαση αυτή υπεγράφη στις 28 Ιανουαρίου 1981, για τον λόγο αυτό το Συμβούλιο της Ευρώπης καθιέρωσε (στις 26 Απριλίου του 2006) την 28η Ιανουαρίου ως «Ημέρα Προστασίας Δεδομένων». Ο εορτασμός της συγκεκριμένης ημέρας αποσκοπεί στην ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των ευρωπαίων πολιτών σε θέματα προστασίας δεδομένων.

Τι είδους δεδομένα τους συλλέγονται και τυγχάνουν επεξεργασίας; Για ποιους σκοπούς; Ποια είναι τα δικαιώματα των πολιτών, ως υποκειμένων των δεδομένων; Ποιος ο τρόπος άσκησής τους; Είναι συνειδητοί οι κίνδυνοι που συνδέονται με τυχόν παράνομη και αθέμιτη επεξεργασία των προσωπικών δεδομένων; Όλα αυτά πρέπει να τα κατανοήσουν οι πολίτες, και μεις φέρουμε ευθύνη για αυτή την κατανόηση.

Και η σχέση της Σύμβασης 108 με την Οδηγία του 1995 και τον Γενικό Κανονισμό Προστασίας Δεδομένων, ποιά είναι;

Η Σύμβαση 108 του 1981 αποτέλεσε τη «μητέρα» των ευρωπαϊκών νομοθετημάτων που ακολούθησαν, δηλαδή της Οδηγίας 95/46/ΕΚ και του Γενικού Κανονισμού Προστασίας Δεδομένων 2016/679 (ΓΚΠΔ). Η Σύμβαση 108 ήταν ανοιχτή σε όλα τα κράτη που επιθυμούσαν να προσχωρήσουν και άσκησε τεράστια επιρροή διεθνώς. Με την Οδηγία 95/46 επιχειρήθηκε η διευκρίνιση και η επέκταση των βασικών αρχών περί προστασίας δεδομένων που θέσπισε η Σύμβαση 108 σε επίπεδο Ε.Ε. Με τις διατάξεις του ΓΚΠΔ, οι αρχές αυτές εξειδικεύονται ακόμα περισσότερο, με άμεση ισχύ στα κράτη μέλη της Ε.Ε., εξαλείφοντας τις διαφορές που προέκυψαν κατά την ενσωμάτωση της Οδηγίας στην εθνική νομοθεσία κάθε κράτους. Μέχρι σήμερα, η προσχώρηση στη Σύμβαση 108 αποτελεί κριτήριο που λαμβάνεται υπόψη από την Επιτροπή κατά την αξιολόγηση του επιπέδου της προστασίας δεδομένων σε τρίτες χώρες, δηλαδή σε χώρες εκτός Ε.Ε., στο πλαίσιο διασφάλισης των διεθνών ροών προσωπικών δεδομένων, γεγονός που καταδεικνύει τη συνεχιζόμενη αξία του ιστορικού αυτού νομοθετήματος.

Η Αρχή διοργανώνει ημερίδα στις 30/1, με αφορμή και τον εορτασμό της Ημέρας Προστασίας Δεδομένων. Τι επιδιώκετε;

Οφείλουμε να αναδείξουμε σημαντικές εξελίξεις στο δυναμικό πεδίο της προστασίας προσωπικών δεδομένων. Και είναι πάρα πολλές: Ασφάλεια, ιδιωτικότητα από τον σχεδιασμό σε συστήματα Τεχνητής Νοημοσύνης -ας μην τη ξεχνούμε την Τεχνητή Νοημοσύνη, αποτελεί ζέον «κεφάλαιο». Η αξιοποίησή της, επίσης, στη δημόσια διοίκηση. Μέλη και ειδικοί επιστήμονες της Αρχής θα τα αναλύσουν όλα αυτά, εκτενώς.

Θα αναφερθούν παράλληλα στις προκλήσεις για την προστασία δεδομένων, την πρόταση της Ε.Ε. για τη θέσπιση κανόνων με σκοπό την πρόληψη και την καταπολέμηση της σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών, τη συνεργασία των εποπτικών αρχών του ΓΚΠΔ για τις διασυνοριακές υποθέσεις στρατηγικής σημασίας και τη νέα πρόταση κανονισμού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής καθώς επίσης και την προστασία προσωπικών δεδομένων στην πολιτική δίκη.

Ασφαλώς, θα υπάρξει και απολογιστικό – υπό μία έννοια – επίπεδο στην ημερίδα. Συμπληρώνονται πέντε χρόνια GDPR, εφαρμογής με άλλα λόγια του Γενικού Κανονισμού Προστασίας Δεδομένων. Έχουμε προγραμματίσει εισηγήσεις-ομιλίες σχετικά, όπως και για την «προοπτική» του, τον έλεγχο της Αρχής στον δημόσιο τομέα στο πλαίσιο συντονισμένης δράσης του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Προστασίας Δεδομένων για τον ρόλο και τη θέση του Υπευθύνου Προστασίας Δεδομένων, καθώς και για τα έργα ψηφιακού μετασχηματισμού της Αρχής.

Την εκδήλωση θα χαιρετίσει ο πρώην πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης και ο Υπουργός Δικαιοσύνης Γιώργος Φλωρίδης.

Να προσθέσω και τούτο: η φετινή εκδήλωση αποτελεί φόρο τιμής στον διεθνώς αναγνωρισμένο και πρωτοπόρο της προστασίας προσωπικών δεδομένων καθηγητή Σπύρο Σημίτη, εκλιπόντα, ο οποίος συνέβαλε αποφασιστικά στην ίδρυση της Αρχής και στη διαμόρφωση του ιδρυτικού της νόμου.

Στην ημερίδα της 30/1 στο Cotsen Hall θα συμμετάσχουν, δε, με ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες εισηγήσεις δύο μαθητές του και πρώην μέλη της Αρχής, η καθηγήτρια Πανεπιστημίου Αιγαίου Λίλιαν Μήτρου και ο καθηγητής Νομικής Σχολής Πανεπιστημίου Βρυξελλών Βαγγέλης Παπακωνσταντίνου. Την εκδήλωση θα χαιρετίσει ο πρώην πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης και ο Υπουργός Δικαιοσύνης Γιώργος Φλωρίδης.

Υπάρχουν πολλά νεότερα νομοθετήματα, ή και προτάσεις νομοθετημάτων, σε επίπεδο ευρωπαϊκό – DSA, DMA, Κανονισμός για την Τεχνητή Νοημοσύνη, Κανονισμός για τον ευρωπαϊκό χώρο δεδομένων της υγείας. Πώς κρίνετε ότι επηρεάζουν την εφαρμογή της νομοθεσίας για τα προσωπικά δεδομένα και τις αρμοδιότητες των εποπτικών Αρχών προστασίας δεδομένων;

Ο Κανονισμός σχετικά με την ενιαία αγορά ψηφιακών υπηρεσιών (Digital Services Act, DSA) αποτελεί μία εκ των πολλών Πράξεων της Ε.Ε. στο πλαίσιο της προτεραιότητας «Μια Ευρώπη έτοιμη για την ψηφιακή εποχή». Η DSA διέπει τους παρόχους ενδιάμεσων υπηρεσιών, μεταξύ των οποίων και τις επιγραμμικές πλατφόρμες και μηχανές αναζήτησης, όπως π.χ. διαδικτυακές αγορές, κοινωνικά δίκτυα, πλατφόρμες διαμοιρασμού περιεχομένου, καταστήματα εφαρμογών λογισμικού (app stores) και διαδικτυακές πλατφόρμες ταξιδιών και διαμονής. Κύριος στόχος της είναι η πρόληψη παράνομων και επιβλαβών δραστηριοτήτων στο διαδίκτυο και η πρόληψη της διάδοσης παραπληροφόρησης.

Ενόψει των στόχων που επιδιώκει, η DSA επιβάλλει διάφορες υποχρεώσεις συλλογής, επαλήθευσης και διαφάνειας στους παρόχους και τις πλατφόρμες που υπάγονται στο πεδίο εφαρμογής της, οι οποίες συνεπάγονται επεξεργασία προσωπικών δεδομένων χρηστών που βρίσκονται στην Ε.Ε. Αναμένεται η δημοσίευση του σχετικού εθνικού εφαρμοστικού νόμου, σύμφωνα με τον οποίο η Αρχή θα αποτελεί μία από τις εθνικές αρμόδιες Αρχές, με εξουσία επίβλεψης των παρόχων ενδιαμέσων υπηρεσιών ως προς την τήρηση συγκεκριμένων διατάξεων της DSA.

Για ό,τι άλλο υπάγεται στον Γενικό Κανονισμό Προστασίας Δεδομένων (ΓΚΠΔ), η Αρχή διατηρεί τη γενική αρμοδιότητά της. Υπάρχει άλλωστε και επιφύλαξη υπέρ του ΓΚΠΔ στην ίδια την DSA. Η DSA κάνει ρητή αναφορά σε έννοιες του ΓΚΠΔ (π.χ. κατάρτιση προφίλ, ειδικές κατηγορίες δεδομένων). Γι’ αυτό το λόγο, η αρμόδια υποομάδα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Προστασίας Δεδομένων (ΕΣΠΔ) σκοπεύει να καταρτίσει Κατευθυντήριες Γραμμές για την αλληλεπίδραση ΓΚΠΔ και DSA εντός του 2024 και μάλιστα έλαβε τη σχετική εξουσιοδότηση από το ΕΣΠΔ στη συνεδρίαση της Ολομέλειάς του στις 16/1.

Κατευθυντήριες γραμμές ετοιμάζονται επίσης από το EΣΠΔ σε σχέση με την αλληλεπίδραση μεταξύ Digital Markets Act (DMA) και του ΓΚΠΔ, με στόχο να δημοσιευθούν μέχρι το ερχόμενο καλοκαίρι.

Ο Κανονισμός για την Τεχνητή Νοημοσύνη θεσπίζει εναρμονισμένους κανόνες για τη διάθεση, λειτουργία και χρήση συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης. Τα συστήματα ΤΝ, στο συντριπτικά μεγαλύτερο ποσοστό τους, περιλαμβάνουν επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και εξ αυτού υφίσταται ισχυρή συνάφεια μεταξύ των ρυθμίσεων για τα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης και των ρυθμίσεων για την προστασία δεδομένων.

«Η τεχνητή νοημοσύνη αποτελεί προτεραιότητα για την Αρχή»

Η τεχνητή νοημοσύνη αποτελεί προτεραιότητα για την Αρχή. Θεωρούμε ως πλέον ενδεδειγμένη για ουσιαστικούς και νομικούς λόγους την ανάθεση της εποπτείας του Κανονισμού για την ΤΝ στην Αρχή, με παράλληλη ενίσχυση του ανθρώπινου δυναμικού και των λοιπών πόρων και κατάλληλη αναδιοργάνωση. Οποιαδήποτε άλλη προσέγγιση στο θέμα της εποπτείας θα επιφέρει επικάλυψη αρμοδιοτήτων και ρυθμιστική αναποτελεσματικότητα. Άλλωστε, σε επίπεδο υπηρεσιών της Ευρωπαϊκής Ένωσης η αρμοδιότητα εποπτείας του Κανονισμού για την ΤΝ έχει ανατεθεί στον Ευρωπαίο Επόπτη Προστασίας Δεδομένων που έχει την αρμοδιότητα της εποπτείας της εφαρμογής του ΓΚΠΔ από τις υπηρεσίες αυτές.

Το νέο οικοσύστημα για την υγεία, όπως διαμορφώνεται με την πρόταση Κανονισμού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη δημιουργία ευρωπαϊκού χώρου δεδομένων για την υγεία (EHDS) αποτελεί ορόσημο σε επίπεδο ευρωπαϊκής στρατηγικής, καθώς διαμορφώνει ενιαίο πλαίσιο διακυβέρνησης στον τομέα της υγείας σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο. Η στόχευση είναι διττή: αφενός η αποτελεσματικότερη παροχή υγείας (κύρια – πρωτογενής χρήση) και αφετέρου η χρήση και η αξιοποίηση ηλεκτρονικών δεδομένων υγείας για έρευνα, καινοτομία, χάραξη πολιτικής και ρυθμιστικής δραστηριότητας (δευτερογενής χρήση). Οι προκλήσεις του εγχειρήματος αυτού είναι πολλές: σε επίπεδο τεχνολογικό για την υλοποίηση, λειτουργία και την ασφάλεια των συστημάτων, όσο και νομικών για την διασφάλιση της δυνατότητας ελέγχου του ατόμου στις πληροφορίες της υγείας του και την χρήση τους για τους θεμιτούς, ρητά προβλεπόμενους σκοπούς επεξεργασίας. Το αποτύπωμα του ΓΚΠΔ είναι διάχυτο στην πρόταση Κανονισμού. Ωστόσο, υπάρχουν σημεία της πρότασης Κανονισμού που αποκλίνουν από ρυθμίσεις του ΓΚΠΔ. Ήδη, ο Ευρωπαίος Επόπτης Προστασίας Δεδομένων και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Προστασίας Δεδομένων με την από κοινού Γνώμη τους 3/2022 διατυπώνουν μια σειρά γενικών επιφυλάξεων, ιδίως αναφορικά με την κατ’ εξαίρεση θεμιτή δευτερογενή χρήση των δεδομένων υγείας και την ενημέρωση των ενδιαφερομένων υποκειμένων, καθώς και ελλείψεων, ιδίως αναφορικά με την ePrivacy Directive, και παροτρύνουν τους εθνικούς νομοθέτες να αναλάβουν αποφασιστική δράση. Η ελληνική Αρχή συμμετείχε στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων της στην κατάρτιση της προαναφερόμενης κοινής Γνώμης 3/2022 και στο πλαίσιο αυτό παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις με γνώμονα την αποτελεσματική προστασία των δεδομένων στην πρόκληση του ευρωπαϊκού χώρου των δεδομένων υγείας.

Κ. Μενουδάκο, είστε πολλά χρόνια επικεφαλής της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα. Κρίνετε ικανοποιητική τη θέση που κατέχουν στον δημόσιο βίο οι ανεξάρτητες αρχές στη χώρα μας;

Προτού απαντήσω, θέλω να διευκρινίσω την έννοια «ανεξάρτητη αρχή». Υπάρχουν πέντε ανεξάρτητες αρχές που προβλέπονται από το ίδιο το Σύνταγμα, το οποίο εισάγει και συγκεκριμένες ρυθμίσεις για την κατοχύρωση της ανεξαρτησίας τους, κυρίως ως προς τον τρόπο επιλογής των μελών τους. Πρόκειται για το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης, τον Συνήγορο του Πολίτη, την Αρχή Διασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών (ΑΔΑΕ), την Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα και το ΑΣΕΠ. Υπάρχουν και ορισμένοι οργανισμοί που έχουν συσταθεί ως ανεξάρτητες αρχές σε συμμόρφωση προς το δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Πρέπει να σημειωθεί ότι η ανεξαρτησία της Αρχής Προστασίας Δεδομένων έχει διπλή κατοχύρωση, τόσο στο Σύνταγμα όσο και στον Γενικό Κανονισμό Προστασίας Δεδομένων, στον οποίο περιέχονται και ειδικότερες προβλέψεις ως στοιχεία ανεξαρτησίας (π.χ. ως προς την επιλογή προσωπικού, τα ασυμβίβαστα των μελών κ.ο.κ.).

«Υπάρχει, κατά την άποψή μου, ένας πληθωρισμός οργανισμών που χαρακτηρίζονται ως ανεξάρτητες αρχές από το νόμο που τις συνέστησε, χωρίς όμως να εξασφαλίζονται τα εχέγγυα ανεξαρτησίας, είτε ως προς τη διαδικασία επιλογής των μελών τους, είτε ως προς τις συνθήκες λειτουργίας και τη σχέση τους με το εποπτεύον Υπουργείο».

Υπάρχει, κατά την άποψή μου, ένας πληθωρισμός οργανισμών που χαρακτηρίζονται ως ανεξάρτητες αρχές από το νόμο που τις συνέστησε, χωρίς όμως να εξασφαλίζονται τα εχέγγυα ανεξαρτησίας, είτε ως προς τη διαδικασία επιλογής των μελών τους, είτε ως προς τις συνθήκες λειτουργίας και τη σχέση τους με το εποπτεύον Υπουργείο.

Πρόκειται για ψευδεπίγραφες ανεξάρτητες αρχές, στις οποίες έχουν ανατεθεί αρμοδιότητες που λειτουργικά ανήκουν σε υπηρεσίες κάποιου Υπουργείου. Ως προς την τελευταία αυτή κατηγορία οργανισμών ο νομοθέτης είναι ελεύθερος να ρυθμίσει τα θέματα οργάνωσης και λειτουργίας τους, για εκείνες όμως τις αρχές, των οποίων η ανεξαρτησία είναι κατοχυρωμένη κυρίως και από το Σύνταγμα ή και από το δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, υπάρχουν όρια στην άσκηση της νομοθετικής εξουσίας ως προς όλες τις πτυχές οργάνωσης και σε όλες τις φάσεις λειτουργίας τους.

Μία πρώτη απάντηση λοιπόν στο ερώτημα είναι ότι η τήρηση αυτών των ορίων αποτελεί αναγκαία προϋπόθεση για να έχουν στο δημόσιο βίο τη θέση που αντιστοιχεί στο σκοπό, για τον οποίο ιδρύθηκαν οι ανεξάρτητες αρχές. Πολλές φορές ο νομοθέτης χωρίς να υπερβεί τα όρια αυτά, θεσπίζει ρυθμίσεις οι οποίες υπονομεύουν το κύρος των ανεξάρτητων αρχών, όπως συμβαίνει π.χ. με τις συχνές νομοθετικές αλλαγές που φαίνονται αδικαιολόγητες ή, ακόμη χειρότερα, υποκρύπτουν φωτογραφικές ρυθμίσεις.

Η θέση όμως των ανεξάρτητων αρχών στο δημόσιο βίο δεν εξαρτάται μόνο από τη νομοθεσία, αλλά και από τον τρόπο, με τον οποίο οι ίδιες ασκούν τις αρμοδιότητές τους, όπως και από τις πρακτικές και τη ρητορική των εκπροσώπων της Πολιτείας γενικότερα. Αντιθεσμικές ή και απλώς αντιδεοντολογικές συμπεριφορές δημιουργούν την εντύπωση προσπάθειας επηρεασμού και έχουν ως περαιτέρω συνέπεια να αμφισβητούνται οι όποιες αποφάσεις τους και να αποδυναμώνεται η εμπιστοσύνη των πολιτών και της κοινωνίας στο έργο τους. Παρά τις επιφυλάξεις αυτές, η λειτουργία των συνταγματικά κατοχυρωμένων ανεξάρτητων αρχών, για τις οποίες μπορώ να εκφράσω ειδικότερα τη γνώμη μου ως πρόεδρος μίας από τις αρχές αυτές, δεν δικαιώνεται απλώς, αλλά αποτελεί αναγκαίο στοιχείο του δημοκρατικού κράτους δικαίου.

Παρατηρείται το φαινόμενο να μην υπάρχουν πάντα κοινοβουλευτικές συναινέσεις ως προς τους επικεφαλής των Αρχών. Πώς επιδρά κατά τη γνώμη σας στη λειτουργία και το έργο των Αρχών;

Το πνεύμα του Συντάγματος επιβάλλει τη μεγαλύτερη δυνατή συναίνεση μεταξύ των πολιτικών κομμάτων στον ορισμό όχι μόνο των επικεφαλής, αλλά και όλων των μελών των ανεξάρτητων αρχών. Σύμφωνα με την αρχική διατύπωση του άρθρου 101Α του Συντάγματος, η επιλογή τους γίνεται με απόφαση της Διάσκεψης των Προέδρων της Βουλής, ενός κοινοβουλευτικού οργάνου χωρίς σταθερή σύνθεση, στο οποίο μετέχουν πάντως βουλευτές από όλα τα κόμματα, «και με επιδίωξη ομοφωνίας ή πάντως με την αυξημένη πλειοψηφία των τεσσάρων πέμπτων των μελών της». Κατά την αναθεώρηση του 2019, η απαιτούμενη ελάχιστη πλειοψηφία των τεσσάρων πέμπτων μειώθηκε σε τρία πέμπτα, αλλά επειδή προφανώς ο αναθεωρητικός νομοθέτης αμφέβαλλε για τη δυνατότητα να επιτευχθεί και αυτή η μικρότερη πλειοψηφία προστέθηκε στο Σύνταγμα διάταξη, με την οποία ορίστηκε ότι η θητεία των μελών των ανεξάρτητων αρχών παρατείνεται έως το διορισμό νέων μελών. Με βάση αυτή τη νέα διάταξη εξασφαλίζεται η απρόσκοπτη λειτουργία των ανεξάρτητων αρχών μετά τη λήξη του αρχικού χρόνου θητείας των μελών τους, παρά το ότι βασικό οργανωτικό στοιχείο των ανεξάρτητων αρχών εξακολουθεί να είναι, κατά το Σύνταγμα, ο ορισμός των μελών τους για συγκεκριμένη θητεία.

«Οι τροποποιήσεις αυτές στο Σύνταγμα υπήρξαν μεν εξαναγκασμένες από τη δύναμη της πραγματικότητας αλλά, κατά τη γνώμη μου, συνιστούν θεσμική οπισθοχώρηση»

Οι τροποποιήσεις αυτές στο Σύνταγμα υπήρξαν μεν εξαναγκασμένες από τη δύναμη της πραγματικότητας αλλά, κατά τη γνώμη μου, συνιστούν θεσμική οπισθοχώρηση. Αποτελούν, όμως, και ομολογία αποτυχίας του πολιτικού συστήματος να εφαρμόσει μια συνταγματική ρύθμιση η οποία είχε θεωρηθεί εξαιρετικά θετική και είχε συμβάλει στο κύρος των Αρχών για το λόγο ότι ο ορισμός μελών με μεγάλη πλειοψηφία είχε ως αποτέλεσμα κατά κανόνα να μη δημιουργούνται αμφισβητήσεις και να μην εντάσσεται η διαδικασία επιλογής στον κομματικό ανταγωνισμό.

Σε μία κοινωνία ευεπίφορη σε αμφισβητήσεις και σε υποψίες για επηρεασμό θεσμικών οργάνων από τις πολιτικές δυνάμεις, η ευρύτερη διακομματική συμφωνία αποτελεί σημαντικό παράγοντα για την αναγνώριση από τους πολίτες του θεσμικού ρόλου των ανεξάρτητων αρχών.

Η επιστολική ψήφος αποτελεί πλέον νόμο του κράτους, με την αντιπολίτευση να αφήνει σαφείς αιχμές για τα προσωπικά δεδομένα. Δημιουργούνται κατά τη γνώμη σας ζητήματα προστασίας των προσωπικών δεδομένων των πολιτών;

Η εφαρμογή της επιστολικής ψήφου συνεπάγεται την επεξεργασία προσωπικών δεδομένων, η οποία όμως δεν είναι καταρχήν ασύμβατη με τον Γενικό Κανονισμό Προστασίας Δεδομένων και τα λοιπά σχετικά νομοθετήματα, με την προϋπόθεση βεβαίως ότι οι διατάξεις, με τις οποίες εισάγεται και οργανώνεται η σχετική διαδικασία, ορίζουν με σαφήνεια τα ουσιώδη στοιχεία της επεξεργασίας και ότι κατά την εφαρμογή τους εξασφαλίζεται η τήρηση των αρχών προστασίας, η συνδρομή των προϋποθέσεων που τίθενται με τη νομοθεσία για την προστασία των προσωπικών δεδομένων και η δυνατότητα των ενδιαφερομένων να ασκούν τα δικαιώματά τους ως υποκείμενα των δεδομένων. Η Αρχή υπέβαλε σχετικές παρατηρήσεις νομοτεχνικού χαρακτήρα στο Υπουργείο Εσωτερικών, το οποίο ζήτησε τη γνώμη της για τα θέματα αρμοδιότητάς της, και παρουσιάστηκε κατά τη συζήτηση του σχεδίου νόμου στην αρμόδια κοινοβουλευτική επιτροπή, στην οποία επίσης εξέθεσε τις απόψεις της.