Εκλογές. Γιορτή για τη Δημοκρατία. Κούραση και αλαλούμ για τους/τις δικαστικούς αντιπροσώπους. Το παρθενικό βάπτισμα της γράφουσας έλαβε χώρα σε απομακρυσμένο χωριό της Θεσσαλίας, με τους μόνιμους κατοίκους να μην ξεπερνούν τα 50 άτομα. Η τέλεια αρχή θα υπέθετε κανείς… Ή μήπως όχι;
Το τρέξιμο δεν ξεκινάει -όπως πολλοί μπορεί να επιβεβαιώσουν- από το Σαββατοκύριακο των εκλογών. Ήδη από την αρχή της εβδομάδας, παρακολουθώ σεμινάρια, εντρυφώ σε πρακτικούς οδηγούς. Και τα βασικά: ψάχνω πώς θα πάω, πού θα μείνω. Παρασκευή ετοιμάζω βαλίτσα με επιλογή των πιο «επίσημων» ρούχων από τη ντουλάπα: απέλπιδα προσπάθεια να μου «προσθέσω» 5 χρόνια, μήπως και καταφέρω να εμπνεύσω λίγο περισσότερο σεβασμό ως δικαστική αρχή, γένους θηλυκού, κάτω των 30 ετών. Φύγαμε!
Καθότι κάτοικος της πρωτεύουσας, το ταξίδι αρχίζει Σάββατο με παρέα τον γραμματέα της επιλογής μου, πρόσωπο με ζηλευτά χαρακτηριστικά την ικανότητα ταχέος υπολογισμού μαθηματικών πράξεων, κατοχής δικού του οχήματος και άγνοιας κινδύνου – ως κίνδυνο βλέπε τυπολατρία της διαδικασίας. Τα πλέον ιδανικά τυπικά προσόντα για τον γραμματέα σας, πι-στέ-ψτε με.
Η πρώτη στάση θα είναι στον Δήμο για την παραλαβή των σάκων, και τι σάκων, 40 κιλών έκαστος! Συνέχεια σε άλλο ορεινό χωριό, προς επίσκεψη του εκλογικού τμήματός μου, με αναγκαστική εξερεύνηση του υπέροχου τοπικού οδικού δικτύου. Ως κατάστημα θεωρητικά αναγράφεται ένα Δημοτικό σχολείο, παρόλα αυτά αντικρίζω χαριτωμένη πετρόκτιστη αίθουσα απροσδιορίστου χρήσεως. Δεν θα ανήκω, έστω, στην κατηγορία των αντιπροσώπων που θα έχουν τη χαρά και την τιμή να βρίσκονται σε αίθουσες χωρίς κλιματισμό στα μεγάλα αστικά κέντρα εν μέσω καύσωνα, σκέφτομαι. Με άγχος και ανυπομονησία, μικρού παιδιού ομολογώ, άνοιξα τους σάκους και ήλεγξα την ύπαρξη όλων των αναγκαίων «εργαλείων» για την αυριανή ημέρα. Επιτέλους, ώρα για λίγη χαλάρωση.
Κυριακή, η μεγάλη μέρα έφτασε. Βίαιο ξύπνημα στις 5.00 π.μ. (Στις 5.00 π.μ. δεν γίνεται να μην είναι βίαιο το ξύπνημα). Γεννάται το σημαντικότερο ερώτημα «Στο καφέ του χωριού θα κάνουν freddo cappuccino;». Δεν είναι να παίρνεις ρίσκα σε αυτά τα θέματα, στάση στην πόλη και βουρ για χωριό. Φτάνουμε στο τμήμα, όπου μια κυρία παίρνει βαθιά ανάσα, έτοιμη να απαγγείλει ποίημα για τους λόγους που κωλύεται να εκτελέσει χρέη Εφορευτικής Επιτροπής. Τη διακόπτω για να την πληροφορήσω ότι πρέπει να πάει στο άλλο τμήμα. Στη δική μου περίπτωση, αφικνούνται δύο τακτικά μέλη της Εφορευτικής Επιτροπής, γεγονός – λαχείο για τμήμα με 350 εγγεγραμμένους. Ουαί… Με εγκατέλειψαν και αυτοί τη στιγμή της καταμέτρησης. Φυσικά στις 7 π.μ. περιμένουν ήδη άτομα στην πόρτα με το απόλυτο αξεσουάρ της ημέρας, την αστυνομική ταυτότητα.
Καθότι ευρωεκλογές, και όχι δημοτικές, η διαδικασία θα κυλήσει ομαλά σε γενικές γραμμές, χωρίς έντονες διαφωνίες, με απουσία ακόμη και εκλογικών αντιπροσώπων. Η πλειοψηφία εκείνων που έφθασαν ως εκεί για να ψηφίσουν; Άνω των 65 ετών. «Γιατί τέτοια αδιαφορία για τα κοινά στη δική μου τη γενιά; Γιατί αφήνουμε πάντα τους άλλους να αποφασίζουν για μας;» – η ίδια απορία μου τριβελίζει ξανά και ξανά το μυαλό.
Καθώς οι δικαστικοί αντιπρόσωποι είναι ταγμένοι να πατούν γερά στη γη, να είναι σε εγρήγορση και να μην τρέχει αλλού ο λογισμός τους, «επέστρεψα» πολύ γρήγορα στην πραγματικότητα της Κυριακής.
Πολλοί και πολλές ψηφοφόροι, «ανοιχτά βιβλία» ως άνθρωποι, ίσως και περήφανοι για την πολιτική επιλογή τους, αψηφούσαν την ύπαρξη του παραβάν. Ενίοτε αδιαφορούσαν και για τα έτοιμα πακέτα των πολιτικών συνδυασμών. Διάλεγαν το ψηφοδέλτιο της εκλογικής τους προτίμησης σε κοινή θέα. Στις έντονες και επαναλαμβανόμενες παροτρύνσεις μου για την τήρηση του αδιάβλητου της διαδικασίας με τη χρήση του παραβάν, μου ‘διναν πληρωμένη απάντηση: «Ποια μυστικότητα; Το ίδιο πράγμα ψηφίζω 40 χρόνια!». Η λαϊκή βούληση ξέρει καλύτερα, υποθέτω. Το αντιπαρέρχομαι και προχωρώ στα πιο ζουμερά, διότι μη νομίζετε, δεν έλειψε και ο αντιδραστικός ψηφοφόρος. Ο οποίος δεν έχανε ευκαιρία να διαπληκτίζεται με το μέλος της Εφορευτικής Επιτροπής, εκνευρισμένος που ο κάθε «άσχετος» προσπαθούσε να δει τα ψηφοδέλτια που ήθελε να συλλέξει και «δεν είχε καμία δουλειά να βρίσκεται εκεί». Την τρίτη φορά που του εξήγησα ότι ο κύριος δεν ήταν ο κάθε άσχετος, αλλά διορισμένος από την Εισαγγελία ακριβώς για να βρίσκεται εκεί με στοχοπροσήλωση, διαβεβαιώνοντάς τον ότι ουδείς ήταν περίεργος να πληροφορηθεί την ψήφο του (εξ ου και η προετοιμασία έτοιμων πακέτων που είχε πρωτύτερα αγνοήσει), έδειξε να ημερεύει… Κουρδισμένοι για καβγά πάνε μερικοί μερικοί να ψηφίσουν; Απορία θα μου μείνει.
Σκέψεις και προβληματισμοί εκφράζονται πιο εύκολα εντός του παραβάν – γνωστό αυτό. Μια ηλικιωμένη κυρία μας διαβεβαίωσε με βροντερή φωνή ότι «δεν υπάρχει περίπτωση να τον ψηφίσει τον ακατανόμαστο τον τάδε, ας μη ξεχνάμε ότι μας κατέστρεψε». Άλλοι βογκούσαν με τον αριθμό και το μήκος των ψηφοδελτίων, ενώ πολλοί μας ενημέρωναν ότι δεν είχαν ιδέα «ποιοι ήταν όλοι αυτοί». Μια ειλικρινής απορία γεννήθηκε στο φτωχό μου κεφαλάκι: τόσο δύσκολο είναι να αφιερώσουμε δέκα λεπτά – δέκα, όχι παραπάνω – στα προφίλ των υποψηφίων; Για να μην καταλήξουμε στη σταύρωση ενός απλά γνωστού επιθέτου; Για να μη ψηφίσουμε κάποιον που νομίζαμε ότι ήταν άλλος, μα τελικά απεδείχθη ότι «δεν»; Καλύτερος όλων, ένας κοσμοπολίτης παππούλης σαστισμένος με τον επιτρεπόμενο αριθμό ψήφων. «Μόνο 4; Solamente quatro?», μονολόγησε, προκαλώντας μου γέλια μέχρι δακρύων.
Η ώρα έχει πάει 7.00 μ.μ. και ξεκινάει επισήμως η καταμέτρηση. Με τον συνολικό αριθμό ψηφισάντων να μην ξεπερνάει τους 130, η διαδικασία δεν θα μπορούσε να κριθεί ιδιαίτερα απαιτητική. Στις ατυχείς στιγμές της ημέρας, μη ξεχάσω να προσθέσω τον αγγελιαφόρο για την αποστολή των τηλεγραφημάτων στον Δήμο, ο οποίος -μη διαθέτοντας το κατάλληλο κινητό και την απαραίτητη γνώση χρήσης εφαρμογής για την αποστολή φωτογραφιών (των τηλεγραφημάτων) – με υποχρέωσε να διενεργήσω η ίδια τη διαδικασία (εις διπλούν, λόγω άγνοιας του, και παρότρυνσής του να διορθωθεί ένα αρχικώς ορθό στοιχείο) για τα δύο τμήματα. Όταν επισημάναμε αμφότερες οι αντιπρόσωποι ότι κωλυσιεργούμε, ενώ η ώρα ήταν ήδη περασμένη, βρεθήκαμε προς έκπληξή μας να δεχόμαστε έντονες επιπλήξεις από δημοτικό υπάλληλο…
Λίγο μετά τις 11.00 μμ., συμβαίνει και το θαύμα. Καταφέρνω να «κλείσω» τα βιβλία, με επόμενη στάση της Οδύσσειας το Πρωτοδικείο, και αμέσως μετά την Περιφέρεια. Όταν διορίζεσαι σε κάποιο χωριό, έχεις συνήθως το προνόμιο να έχεις λιγότερους ψηφίσαντες. Αυτό που δεν σου λέει, όμως, κανείς είναι το πόσο δύσκολα επιστρέφεις στο Πρωτοδικείο, ιδίως όταν εσένα και αυτό σας χωρίζουν αρκετά χιλιόμετρα, με αλλεπάλληλες στροφές, εν πλήρη απουσία πνευματικής διαύγειας.
Στο Πρωτοδικείο επιβεβαιώθηκε, δυστυχώς, ο χειρότερος φόβος μου. Η συμβουλή της εμπειρότερης δικηγόρου του άλλου τμήματος να μη βάλω παντού μηδενικά, γιατί θα «ξημερώσω» -όπως έπραξε και η ίδια- δεν ήταν και τόσο πετυχημένη. Αρχίζει λοιπόν το «κουλούριασμα», όπως έλεγε χαριτωμένα η αρμόδια δικαστική υπάλληλος και στους λοιπούς πάσχοντες συναδέλφους. Στο άκουσμα ότι όλα τα υπόλοιπα καταγράφηκαν ορθώς και δεν έλειπε κάτι, μου έφυγαν 10 και βάλε κιλά άγχους. Φαντάζομαι αυτό το συναίσθημα θα το έχει βιώσει κάθε πρωτάρης αντιπρόσωπος. Επιστροφή στο κατάλυμα 2 παρά (μετά τα μεσάνυχτα), με το επίπεδο κούρασης ειλικρινά απερίγραπτο.
Ο μικρός απολογισμός
Επηρεασμένη από το κλίμα των ημερών, αισθάνομαι την ανάγκη να κάνω κι εγώ τον μικρό μου απολογισμό για το περασμένο Σαββατοκύριακο – ως άλλη ηγέτης πολιτικού κόμματος.
Κατάλαβα για τα καλά ότι η παχυλή αποζημίωση που λαμβάνει ο δικαστικός αντιπρόσωπος δεν είναι «ένα εύκολο χιλιαρικάκι για δουλειά μίας ημέρας», όπως λέγεται συχνά, με δόση χολής, από πρόσωπα εκτός του νομικού κλάδου ( ίσως το ενστερνιζόμουν και η ίδια μέχρι πρότινος). Όχι, ένας αντιπρόσωπος δεν κάνει ταξίδι αναψυχής, επιφορτίζεται με τη μεγάλη ευθύνη της ακώλυτης διεκπεραίωσης της εκλογικής διαδικασίας. Ο έλεγχος του κύρους των εκλογών ελέγχεται, δε, από το ΑΕΔ. Η απαιτούμενη εργασία ξεκινάει ήδη από τις προηγούμενες ημέρες και την Κυριακή καλούνται να εργαστούν ακατάπαυστα επί 20-30 ώρες (αναλόγως της απαιτητικότητας των εκλογών). Ειδικά για τους διορισμένους σε απομακρυσμένα τμήματα, προστίθεται η κάλυψη μεγάλων χιλιομετρικών αποστάσεων κατ’ επανάληψη. Σε συνέχεια της ως άνω παρατήρησης και έχοντας συμμετάσχει άλλες 4 φορές στη διαδικασία ως γραμματέας, βεβαιώνω ότι η αποζημίωση του γραμματέα είναι δυσανάλογα χαμηλή σε σχέση με το έργο που καλείται να διενεργήσει. Αντί να εναπόκειται στη διακριτική ευχέρεια του αντιπροσώπου για το εάν επιθυμεί να προσφέρει ένα ποσό από τη δική του αποζημίωση, μπορεί να ανοίξει ουσιαστικός διάλογος με το Υπουργείο για την αύξηση της αποζημίωσης του γραμματέα και την πρόβλεψη δύο γραμματέων αντί ενός. Δεν είναι πανθομολογούμενο ότι ο θεσμός των μελών της Εφορευτικής Επιτροπής έχει αποτύχει παντελώς;
Η διευκόλυνση ή έστω ο στοιχειώδης σεβασμός στη δικαστική αρχή από τους αρμόδιους υπαλλήλους δεν θα έβλαπτε. Σίγουρα, πληθώρα δήμων και κοινοτήτων έχουν εξυπηρετήσει δεόντως τους αντιπροσώπους και τους γραμματείς τους στο πέρασμα τόσων εκλογών. Όμως, και το ‘χω παράπονο, προσωπικά κλήθηκα να δικαιολογούμαι τηλεφωνικά, γιατί θα προτιμούσα ως γραμματέα έμπιστο άτομο της επιλογής μου και όχι έναν παντελώς άγνωστο σε μένα δημοτικό υπάλληλο. Κλήθηκα να εκτελώ χρέη αγγελιοφόρου, καθώς το άτομο που ήταν επιφορτισμένο με το έργο ήταν παντελώς ακατάλληλο (ακόμη και από άποψη προσωπικής ισορροπίας). Πιέστηκα χρονικά να κλείσω το τμήμα μου, δουλεύοντας ακατάπαυστα χωρίς Εφορευτική Επιτροπή. Γιατί; Γιατί είχε βαρεθεί ο υπεύθυνος για το κλείσιμο του τμήματος. Να μην κάνω σκηνή και για το σύνηθες φαινόμενο της έλλειψης καλής διάθεσης και φιλοξενίας – μα, ούτε ένα μπουκάλι νερό; -, υποχρεώνοντας τον γραμματέα μου να μεταφερθεί σε άλλο χωριό για το τι θα φάμε, τι θα πιούμε.
Τόσες εξαγγελίες για την ψηφιακή εποχή, και σε κάθε εκλογική αναμέτρηση η ίδια εμμονή σε τυπολατρικές πρακτικές άνευ ουσίας. Είναι απολύτως κατανοητή η αξίωση για προσοχή στη λεπτομέρεια για την αποφυγή πιθανής νοθείας, όμως το αίτημα για εκσυγχρονισμό της διαδικασίας είναι επιτακτικό και συλλογικό. Αδυνατώ να απαντήσω στο τι εξυπηρετεί το τηλεγράφημα σε τόσες αρχές, όταν πλέον μέσω του tablet επιτυγχάνεται η γρήγορη και έγκυρη μετάδοση των αποτελεσμάτων. Ή σε τι χρησιμεύει το πιάσιμο των χεριών μας με την συμπλήρωση εκατοντάδων μηδενικών εις τετραπλούν. Μέχρι την επόμενη κάλπη υπάρχει μεγάλο περιθώριο για βελτιώσεις. Θα σας κρατώ ενήμερους.