«Εννέα δεκαετίες Συμβούλιο της Επικρατείας, οι οραματισμοί του Ελευθερίου Βενιζέλου και η εξέλιξη του θεσμού στη διαδρομή του χρόνου» επιγράφεται ο τόμος που παρουσιάστηκε στις 30 Οκτωβρίου, στο Αρσάκειο Μέγαρο. Στον τόμο περιλαμβάνονται οι εισηγήσεις του ομώνυμου συνεδρίου που συνδιοργάνωσαν το ΣτΕ και το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών και Μελετών «Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος», τον Ιούνιο του 2021. Την εκδήλωση τίμησε με την παρουσία της η Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου, πρώην Πρόεδρος του Ανώτατου Δικαστηρίου.
«Η ίδρυση του ΣτΕ εντάσσεται σε ένα ευρύτερο πλαίσιο κοινωνικοοικονομικών και πολιτειακών μεταρρυθμίσεων που ο Βενιζέλος επεδίωξε και τελικά πέτυχε ήδη από τις αρχές του 20ου αιώνα», είπε χαρακτηριστικά η κ. Σακελλαροπούλου. «Σε αυτές τις μεταρρυθμίσεις συνοψίζεται ο εκσυγχρονισμός της θεσμικής συγκρότησης του Ελληνικού Κράτους κατά τα ευρωπαϊκά πρότυπα. Τον εκσυγχρονισμό επέβαλλαν ο μετασχηματισμός της ελληνικής κοινωνίας, με την ανάδυση της αστικής τάξης, την αύξηση της επικράτειας και του πληθυσμού κατά τους βαλκανικούς πολέμους και μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, καθώς και η αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης του Μεσοπολέμου. Στο πλαίσιο αυτό περιλαμβάνονται η εισαγωγή εμβληματικών νομοθετημάτων, η αγροτική μεταρρύθμιση, η κοινωνική ασφάλιση, η αποκατάσταση των προσφύγων, η αναδιοργάνωση της δημόσιας διοίκησης, με τη συνταγματική καθιέρωση της μονιμότητας, και της τοπικής αυτοδιοίκησης, η αναβάθμιση της εκπαίδευσης, η ίδρυση της Τράπεζας της Ελλάδος ως εργαλείου κρατικού παρεμβατισμού. Στον Βενιζέλο πιστώνεται και η πολεοδομική ανασυγκρότηση της Θεσσαλονίκης μετά την καταστροφική πυρκαγιά του 1917, καθώς αυτός ανέθεσε το δύσκολο αυτό εγχείρημα στον Ερνέστο Εμπράρ, ο οποίος υπηρετούσε την εποχή εκείνη στη Στρατιά της Ανατολής. Το ίδιο έτος, εξάλλου, ιδρύθηκε στην Αθήνα η Αρχιτεκτονική Σχολή, στην οποία ο Εμπράρ έλαβε θέση καθηγητή, και το 1919 συγκροτήθηκε η Επιτροπή Νέου Σχεδίου Πόλεως των Αθηνών.
«Ο Βενιζέλος αντιλαμβανόταν το ΣτΕ ως σύμμαχό του στην πορεία του θεσμικού εκσυγχρονισμού της χώρας»
Και συμπλήρωσε η Πρόεδρος: «Ο θεσμός του ΣτΕ, ο οποίος κλήθηκε να ελέγξει την ορθή εφαρμογή του συνόλου, σχεδόν, της νέας αυτής νομοθεσίας από τις διοικητικές αρχές, εκτείνεται πέρα από τη μέριμνα του Βενιζέλου για τη Δικαιοσύνη (για τη θεσμική αναβάθμιση της οποίας προώθησε και άλλες μεταρρυθμίσεις, όπως την ίδρυση του Ανωτάτου Δικαστικού Συμβουλίου) και ανάγεται σε ταυτοτικό στοιχείο της νέας, «μεγάλης και κραταιάς» Ελλάδας που οραματιζόταν. Εμπνεόμενος από τις ευρωπαϊκές αντιλήψεις για τη διοικητική δικαιοσύνη, ιδίως από τη γαλλική, στη μελέτη της οποίας είχε εμβαθύνει ιδιαίτερα, και έχοντας την πεποίθηση ότι η πρόσβαση σε ποιοτική Δικαιοσύνη συνιστά δείκτη φιλελευθερισμού του Κράτους, ο Βενιζέλος αντιλαμβανόταν το ΣτΕ ως σύμμαχό του στην πορεία του θεσμικού εκσυγχρονισμού της χώρας, ίσως και ως θεματοφύλακα του έργου του απέναντι στις αντίρροπες δυνάμεις της «Παλαιάς Ελλάδας». Υπό το πρίσμα αυτό, η ίδρυση του Δικαστηρίου δεν αποτελεί ιστορικό παράδοξο, στο μέτρο δε που σηματοδοτεί την ανασύσταση του κλάδου της Διοικητικής Δικαιοσύνης στην Ελλάδα, μιας «εκ των θαυμασιωτέρων προόδων του νεωτέρου Κράτους», εύστοχα έχει χαρακτηριστεί ως θεσμική τομή».