Ο πόλεμος στην Ουκρανία έφερε και εξακολουθεί να φέρνει στο προσκήνιο στιγμιότυπα από εποχές που η ευρωπαϊκή ήπειρος θέλει να θέσει στο περιθώριο της μνήμης. Η δικαστική σύγκρουση του Κιέβου και της Μόσχας στη Χάγη ενώπιον του Διεθνούς Δικαστηρίου του ΟΗΕ θέτει στον πυρήνα της τη δικαιοδοσία του κορυφαίου οργάνου ως προς τον τερματισμό των εχθροπραξιών.
Η Μόσχα και το Κίεβο, από σήμερα 18 Σεπτεμβρίου και για τους επόμενους μήνες, θα βρίσκονται σε δικαστική αντιπαράθεση ενώπιον του Διεθνούς Δικαστηρίου του ΟΗΕ στη Χάγη έπειτα από προσφυγή που άσκησε η Ουκρανία στις 24 Φεβρουαρίου του προηγούμενου έτους, λίγες ημέρες μετά τη ρωσική εισβολή.
Πιο συγκεκριμένα, η Ουκρανία προσέφυγε στο δικαστήριο της Χάγης με βάση τη Σύμβαση για την Πρόληψη και Καταστολή του Εγκλήματος της Γενοκτονίας του 1948, την οποία έχουν επικυρώσει τόσο η Μόσχα όσο και το Κίεβο. Σε μια προσωρινή απόφαση το Μάρτιο του 2022, το δικαστήριο διέταξε τη Ρωσία να σταματήσει τις εχθροπραξίες στην Ουκρανία, μια δεσμευτική νομική απόφαση την οποία η Μόσχα έχει περιφρονήσει καθώς συνεχίζει τις καταστροφικές επιθέσεις της σε ουκρανικές πόλεις.
Η ουκρανική πλευρά υποστηρίζει ότι αδίκως η Ρωσία επικαλείται τους ισχυρισμούς για γενοκτονία στην ανατολική πλευρά της χώρας για να δικαιολογήσει την επίθεση που είναι από το Φεβρουάριου του 2022 σε εξέλιξη, δεδομένου ότι αφενός μάχεται κατά των υποστηριζόμενων από τη Ρωσία δυνάμεων από το 2014 και αφετέρου η Σύμβαση για την Πρόληψη και Καταστολή του Εγκλήματος της Γενοκτονίας δεν επιτρέπει την εισβολή για τη -δήθεν- αποτροπή της.
Από την άλλη, Ρώσοι αξιωματούχοι συνεχίζουν να κατηγορούν την Ουκρανία για γενοκτονία, επαναλαμβάνοντας τους ισχυρισμούς ότι το «ρωσοφοβικό και νεοναζιστικό καθεστώς στο Κίεβο» χρησιμοποιεί τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τη Γενοκτονία του 1948, στην οποία και οι δύο χώρες είναι συμβαλλόμενα μέρη, ως πρόσχημα για να «σύρει» μια υπόθεση ενώπιον του δικαστηρίου. Παράλληλα, σύμφωνα με τη Ρωσία, το Διεθνές Δικαστήριο δεν έχει δικαιοδοσία επειδή η περίπτωση της Ουκρανίας δεν εντάσσεται στο πεδίο που καλύπτει η Σύμβαση του 1948 για τη γενοκτονία.
Αντιπρόσωποι των δύο εμπόλεμων χωρών θα εκθέσουν τα επιχειρήματά τους ενώπιον των δικαστών στην έδρα του δικαστηρίου, στο Μέγαρο της Ειρήνης στη Χάγη, σε μια αντιδικία γύρω από το κατά πόσον το κορυφαίο δικαστήριο του ΟΗΕ έχει τη δικαιοδοσία να τερματίσει τον πόλεμο στην Ουκρανία.
Οι ακροάσεις, που θα διαρκέσουν έως τις 27 Σεπτεμβρίου, δεν θα εμβαθύνουν στην ουσία της υπόθεσης και αντ’ αυτού επικεντρώνονται σε νομικά επιχειρήματα σχετικά με τη δικαιοδοσία. Η σύμβαση ορίζει τη γενοκτονία ως εγκλήματα που διαπράττονται «με πρόθεση να καταστραφεί, εν όλω ή εν μέρει, μια εθνική, εθνοτική, φυλετική ή θρησκευτική ομάδα, ως τέτοια».
Η θέση της Δύσης απέναντι στον άδικο πόλεμο που δέχεται η Ουκρανία υπήρξε άμεση και ειλικρινής, τόσο σε επίπεδο αρχών όσο και σε επίπεδο οικονομικής ενίσχυσης. Παράλληλα, σε μια άνευ προηγουμένου επίδειξη διεθνούς υποστήριξης προς το Κίεβο, 32 σύμμαχοι της Ουκρανίας, μεταξύ των οποίων ο Καναδάς, η Αυστραλία και όλα τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης εκτός από την Ουγγαρία, θα προβούν επίσης σε δηλώσεις την Τετάρτη για να υποστηρίξουν τα νομικά επιχειρήματα του Κιέβου.
Το Διεθνές Δικαστήριο εκδικάζει διαφορές μεταξύ εθνών για θέματα δικαίου, σε αντίθεση με το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο, που εδρεύει επίσης στη Χάγη, το οποίο καθιστά ποινικά υπεύθυνα άτομα για αδικήματα όπως εγκλήματα πολέμου και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας. Είναι το ίδιο δικαστήριο που πριν από λίγους μήνες εξέδωσε ένταλμα σύλληψης για εγκλήματα πολέμου κατά του Ρώσου προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν, με την κατηγορία της απαγωγής παιδιών από την Ουκρανία.
Δείτε τη σχετική Έκδοση: Το Δίκαιο του Πολέμου
Δείτε τη σχετική Αρθρογραφία στη Qualex: Γιατί η Ουκρανία δεν είναι Κριμαία
Δείτε τη σχετική Αρθρογραφία στη Qualex: Η πιθανή ενεργοποίηση του Καταστατικού του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου στον πόλεμο μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας