Με ιδιαίτερη επιτυχία πραγματοποιήθηκε χθες η επιστημονική εκδήλωση που διοργάνωσε η Ένωση Δικαίου Προστασίας Καταναλωτή με θέμα «Πώληση Δανείων και Προστασία του Οφειλέτη, μετά και την ενσωμάτωση της Οδηγίας 2021/2167», στην αίθουσα «Χάρης Καρατζάς» της Νομικής Βιβλιοθήκης, υπό την Προεδρία του Δημήτρη Αυγητίδη, Καθηγητή Νομικής Σχολής ΔΠΘ.
Βίκτωρας Τσιαφούτης
Την έναρξη της εκδήλωσης σηματοδότησε ο κ. Βίκτωρας Τσιαφούτης, Πρόεδρος της Ένωσης Δικαίου Προστασίας Καταναλωτή, ο οποίος στον εισαγωγικό του χαιρετισμό σημείωσε ότι η πώληση των δανείων συνιστά ένα από τα πλέον φλέγοντα ζητήματα του τρέχοντος έτους, εξ άλλου, όπως ο ίδιος παρατήρησε, το έτος ξεκίνησε με την απόφασης της Ολομέλειας του Αρείου Πάγου (1/2023) και τελειώνει με την ψήφιση και δημοσίευση του Ν 5072/2023.
Η απόφαση της Ολομέλειας, η οποία σήκωσε αρκετές αντιδράσεις ως προς την συλλογιστική της πορεία, θέτει το πλαίσιο της συζήτησης, εντούτοις πρόκειται για ένα πλαίσιο διαδικαστικού χαρακτήρα, όπως ο ίδιος σημείωσε. Μάλιστα στην διαμορφούμενη τα τελευταία χρόνια αγορά απαιτήσεων δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο οφειλέτης ψάχνει την θέση του, για το λόγο αυτό η προστασία του οφειλέτη δεν αρκεί να συνίσταται στη διακήρυξη της μη χειροτέρευσης της θέσης του, αντίθετα πρέπει να εμπεδωθούν στην πράξη υποχρεώσεις επιμέλειας, πληροφόρησης, πρόνοιας και ανοχής των αγοραστών και των διαχειριστών απαιτήσεων.
Χριστίνα Λιβαδά
Στην συνέχεια το λόγο έλαβε η κα Χριστίνα Λιβαδά, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Νομικής Σχολής ΕΚΠΑ, η οποία έδωσε ιδιαίτερη έμφαση στα νέα δεδομένα για τους διαχειριστές και αγοραστές πιστώσεων καθώς και στις υποχρεώσεις που καθιερώνονται με το νέο πλαίσιο. Η ίδια, αφού παρατήρησε ότι παρά την μεταφορά της Οδηγίας δεν μεταβάλλεται σημαντικά το υφιστάμενο τοπίο, επέμεινε σε κάποιες σημαντικές αλλαγές οι οποίες εντοπίζονται σε δύο κατευθύνσεις. Η πρώτη κατεύθυνση συνυφαίνεται με τα θέματα της προστασίας του καταναλωτή, ενώ η δεύτερη και ιδιαιτέρως κρίσιμη σχετίζεται με αρχές εταιρικής διακυβέρνησης που πρέπει να διέπουν τους διαχειριστές και αγοραστές πιστώσεων, οι οποίες θα βοηθήσουν τόσο στην καλύτερη λειτουργία των συγκεκριμένων εταιρειών όσο και στην μεγαλύτερη προστασία του οφειλέτη.
Εν συνεχεία, όπως η ίδια σημείωσε, βασικός πόλος υποχρέωσης για αγοραστές και διαχειριστές πιστώσεων είναι η αποτελεσματική διασφάλιση των αρχών της καλής πίστης, η εμπέδωση της δίκαιης μεταχείρισης καθώς και ο σεβασμός της ιδιωτικότητας για όλους τους δανειολήπτες ανεξαιρέτως. Οι παραπάνω υποχρεώσεις έχουν αρκετές προεκτάσεις, μεταξύ των οποίων είναι η μη παρενόχληση των δανειοληπτών και η αποφυγή παροχής παραπλανητικών πληροφοριών. Προς την ίδια κατεύθυνση, είναι επιτακτικό να παρέχονται συγκεκριμένες πληροφορίες στους δανειολήπτες τόσο για την οφειλή τους όσο και για την επικοινωνία τους με τους αγοραστές ή διαχειριστές των πιστώσεων.
Λίγο πριν το τέλος της εισήγησής της, η ίδια επέμεινε στην ύπαρξη πλέον υποχρεώσεων καταλληλότητας και εχεγγύων εντιμότητας για τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου των συγκεκριμένων εταιρειών, δεδομένου ότι τόσο σε ατομική όσο και σε συλλογική βάση τα μέλη του ΔΣ θα πρέπει να έχουν γνώσεις και εμπειρία γύρω από τη διαχείριση πιστώσεων.
Νίκος Παπασπύρου
Ο κ. Νίκος Παπασπύρου, Αναπληρωτής Καθηγητής Νομικής Σχολής ΕΚΠΑ, σημείωσε στο πλαίσιο της δικής του εισήγησης ότι το νέο νομοθετικό πλαίσιο εφαρμόζεται στο σύνολό του στο Ν 3176/2003, κάτι που άλλωστε κατά τον ίδιο επιβεβαιώνεται από το γεγονός ότι η περίπτωση της μεταβίβασης συνάγεται από το γράμμα της διάταξης ενώ η περίπτωση της διαχείρισης συνάγεται από την πρόσφατη υπουργική προσθήκη.
Η δεύτερη παρατήρηση στην οποία προχώρησε αφορούσε την ρητή υποχρέωση που καθιερώνει η Οδηγία, σύμφωνα με την οποία οι διαχειριστές πριν την εκκίνηση της διαδικασίας αναγκαστικής εκτέλεσης οφείλουν να επιδείξουν μέτρα ευλόγου ανοχής. Ο ίδιος αφού διερωτήθηκε τι είδους υποχρέωση είναι αυτή, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι πρόκειται για μια ρυθμιστική και εποπτική υποχρέωση της Τράπεζας της Ελλάδος. Για το λόγο αυτό, μάλιστα, η συγκεκριμένη υποχρέωση της ΤτΕ μεταφράζεται σε συγκεκριμένη δράση για την ίδια με βάση την οποία οφείλει να διασφαλίσει ότι η πολιτική του διαχειριστή συμμορφώνεται με τα μέτρα ευλόγου ανοχής και σε περίπτωση που αυτή η συμμόρφωση δεν επιτυγχάνεται, τότε η ίδια οφείλει να προβεί στη λήψη διορθωτικών μέτρων. Μάλιστα, ο κ. Παπασπύρου σημείωσε, διατηρώντας πάντως επιφυλάξεις, ότι αν δεν υπάρχει συμμόρφωση και κατόπιν της λήψης διορθωτικών μέτρων, τότε χωρεί αίτηση ακύρωσης κατά της Τράπεζας της Ελλάδος στο Συμβούλιο της Επικρατείας.
Στη συνέχεια, ο ίδιος ολοκλήρωσε την δική του εισήγηση με αναφορές σε δύο λεπτομερειακά ζητήματα της νομοθεσίας, την δυνατότητα κατοχής χρηματικών ποσών και την εξαιρετική δικονομική νομιμοποίηση των διαχειριστών.
Δημήτρης Σπυράκος
Τον κύκλο των ομιλητών έκλεισε ο κ. Δημήτρης Σπυράκος, Δικηγόρος – ΔΝ, ο οποίος ανέπτυξε κάποια από τα ζητήματα της μεταβίβασης των δανείων και της αναδιάρθρωσης της οφειλής. Όπως τόνισε, η σύμβαση δανείου είναι μια διαρκής ενοχική σχέση, μια σχέση εμπιστοσύνης ανάμεσα στα συμβαλλόμενα μέρη και ως τέτοια εμφορείται από τις αρχές της καλής πίστης, οι οποίες καταλαμβάνουν όλη τη διάρκεια του δανείου.
Επιπρόσθετα ο ίδιος υπογράμμισε ότι οι συγκεκριμένες συμβάσεις έχουν έντονο κοινωνικό χαρακτήρα, καθότι οι πολίτες πραγματώνουν, εξελίσσουν και αναπτύσσουν το δικαίωμα για αυτοπραγμάτωση και συμμετοχή στην κοινωνική ζωή, για το λόγο αυτό είναι ιδιαιτέρως κρίσιμο η διάρκεια να μην υπονομεύσει τον επιδιωκόμενο σκοπό της σύμβασης δανείου. Υπό αυτή την έννοια, η σύμβαση δανείου προϋποθέτει την τήρηση αμοιβαίων υποχρεώσεων και εξελίσσεται ως σχέση επικοινωνίας, εμπιστοσύνης, παροχής πληροφόρησης και συνεργασίας. Εξ άλλου, όπως ανέφερε, όταν έχουμε μεταβίβαση δανείων δεν μεταβιβάζονται απλώς απαιτήσεις στο νέο πιστωτή αλλά μεταφέρονται υποχρεώσεις και σχέσεις συνεργασίας δανειστή και οφειλέτη, με προοπτική να συνεχιστούν.
Ακολούθως, ο κ. Σπυράκος σημείωσε ότι, από την στιγμή που το δίκαιο οφείλει να έχει μια ελάχιστη αναφορά σε ένα ηθικό minimum, το κρίσιμο ερώτημα είναι αν είναι δίκαιο σε μια απαίτηση που έχει αγοραστεί 10% να αξιώνεται το 100% αυτής. Κι αν κανείς, όπως σημείωσε, μπορεί να απαντήσει ότι αυτό δεν είναι δίκαιο, «πού θα πρέπει να θέσουμε το όριο στο οποίο αποκτά την επαφή αυτή η συναλλαγή με το ελάχιστο ηθικό minimum;».
Τέλος, σημειώθηκε ότι η πώληση δανείων δημιουργεί τις προϋποθέσεις για την αναδιάρθρωση της οφειλής, παρέχει ακριβέστερα μια βάση την οποία πρέπει να αξιοποιήσουμε ώστε να οδηγούμαστε κάθε φορά στην κατάλληλη λύση – πάντοτε με τα εργαλεία που μας δίνουν οι Οδηγίες, ο Κώδικας Δεοντολογίας και οι πράξεις της Τράπεζας της Ελλάδος.